Giải thích và bình luận câu tục ngữ “Ta về ta tắm ao ta, …” – Văn mẫu lớp 7

Giải thích và bình luận câu tục ngữ “Ta về ta tắm ao ta, …” – Văn mẫu lớp 7

Giải thích và bình luận câu tục ngữ "Ta về ta tắm ao ta, …" – Bài số 1

Vế thứ hai là một so sánh ao nhà với ao người. Ao người thì xa lạ. Còn ao nhà thì thân thiết yêu thương. Vì thế dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn. Niềm tự hào, ý thức tự lập tự cường được khẳng định: ao nhà vẫn hơn.

Câu tục ngữ ra đời trong xã hội phong kiến, giữa một nền sản xuất tiểu nông, khi đất nước ta phải đương đầu với âm mưu đồng hoá – nô dịch của ngoại bang, nên nó mang nội dung tư tưởng tích cực. Nó thể hiện tình yêu gia đình, làng xóm, quê hương. Nó biểu thị ý thức tự chủ và niềm tự hào dân tộc chính đáng.

Điều kiện lịch sử và xã hội của nông thôn ta, đất nước ta ngày nay đã có nhiều đổi thay. Con người Việt Nam vẫn phải phát huy cao độ lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, tinh thần tự lập tự cường, đồng thời phải biết hoà hợp, vừa phát huy nội lực và tiếp thu văn minh các thành tựu khoa học kĩ thuật, văn hoá tiên tiến của các nước gần xa. Một mặt phải chống tư tưởng bảo thủ, khép kín, mặt khác biết giữ vững và phát huy bản sắc dân tộc, nhất là nền văn hoá Việt Nam.

Một nước Việt Nam hiện đại, phồn vinh, có nền vãn hoá giàu bản sắc và một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh là mục tiêu phấn đấu của cả cộng đồng dân tộc. Muốn hoà nhập mà không bị hoà tan, mở cửa nhưng không bị biến thành cái bóng mờ của thiên hạ thì phải phát huy nội lực, nêu cao tinh thần tự lực tự cường để tạo nên sức mạnh của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới.

Thế kỉ XXI là thế kỉ của nền văn minh trí tuệ. Việt Nam mở cửa đón gió mát bốn phương với rất nhiều thời cơ và thách thức lớn. Nhân dân ta sẽ "tắm" ao hồ của người khắp bốn phương nhưng vẫn không bao giờ quên cái mát trong của ao nhà. Câu tục ngữ:

Ta về ta tắm ao ta

 Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn

dù nội dung, ý nghĩa có ít nhiều thay đổi, nhưng cái tâm, cái tấm lòng hồn hậu, chất phác, thật thà, trong sáng của con người Việt Nam đối với gia đình, quê hương, đất nước thật là đáng quý trọng muôn ngàn lần.

Giải thích và bình luận câu tục ngữ "Ta về ta tắm ao ta, …" – Bài số 2

Tinh thần tự chủ, thái độ tự trọng và niềm tin yêu gắn bó với cội nguồn là những yếu tố cần thiết cho mỗi con người trong cuộc sống. Đất nước Việt Nam suốt mấy ngàn năm lịch sử đã phải trải qua bao thăng trầm, thử thách nghiệt ngã mà vẫn tồn tại và phát triển là bởi dân ta có lòng tự hào, tự tôn và tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương xứ sở. Ông bà ta xưa thường khuyên con cháu:

Ta về ta tắm ao ta,
Dù trong dù đục, ao nhà vẫn hơn.

Ý nghĩa của câu tục ngữ trên là đúng hay sai? Chúng ta hãy cùng nhau bàn luận.

Trước đây, nền kinh tế nước ta là một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu. Hình ảnh nông thôn với những mái rạ nghèo, chiếc sân đất nện, mảnh vườn nhỏ và cái ao thả bèo, thả muông… rất quen thuộc trong đời thường cũng như trong ca dao, tục ngữ. Cầu ao là nơi người nông dân rửa rau, vo gạo, tắm táp, giặt giũ… Cầu ao còn là nơi gặp gỡ, trao đổi tâm tình làng xóm và nó đã trở thành người bạn âm thầm chứng kiến bao nỗi buồn vui của con người:

Đêm qua ra đứng bờ ao,
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ…
Giã ơn cái cọc cầu ao,
Đêm đêm khuya sớm có tao có mày…

Cái ao gắn bó với người nông dân đến thế nên nó đã trở thành một trong những biểu tượng của hình ảnh quê hương; giống như mái đình, lũy tre, con đò, cây đa, giếng nước… Ta thử hình dung người nông dân sau một ngày làm việc vất vả trên đồng ruộng, được ngồi trên chiếc cầu ao nhà mình, thong thả múc từng gáo nước dội lên thân thể cho trôi đi bao giọt mồ hôi nhọc nhằn. Cái mát mẻ thấm vào da thịt khiến cho đầu óc thoải mái, thảnh thơi. Thế là sung sướng, là thích thú bởi mình được tự do, tự chủ, chẳng phải phiền lụy đến ai, giữ kẽ với ai.

Một tình huống khác: vào tiết nông nhàn, người nông dân thường rời quê đi làm ăn xa. Cuộc sống tha phương ít ngọt bùi mà nhiều cay đắng nên nỗi nhớ nhà, nhớ quê càng day dứt không nguôi. Họ phải chịu đựng tất cả vì miếng cơm manh áo, vì sự mưu sinh. Lăn lóc kiếm sống nhưng lòng chỉ mong đến thời vụ để trở về quê hương, sum họp với gia đình, tiếp tục cái cảnh chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa tuy cực nhọc mà đầm ấm. Và nhất là được tắm ở cái ao nhà mình, cái ao cho dù chưa rộng, chưa trong như nhiều ao khác đã gặp trên đường đời nhưng nó gần gũi, thân quen, nông sâu đã tường, nên ta thỏa chí vẫy vùng mà không phải e ngại, đề phòng bất trắc.

Nghĩa hiển ngôn của câu tục ngữ: Ta về ta tắm ao ta… có thể hiểu là như vậy nhưng người xưa đâu chỉ dừng ở đó. Họ muốn mượn cái hình thức đơn giản ấy để gửi gắm tình yêu quê hương sâu nặng và một triết lí sống tự do, tự chủ và tự tin vào chính bản thân mình. Tất cả những gì của mình (dù chưa hoàn hảo) cũng đều đáng quý, đáng trân trọng.

Nhà mình dẫu sang, dẫu hèn vẫn mang đến cho mình tâm thế của người làm chủ. Tâm thế ấy tạo nên sự tự do, thoải mái tinh thần mà ở những nơi khác, nhà khác không sao có được. Dù trong, dù đục ao nhà vẫn hơn là vậy.

Ở thời điểm xuất hiện câu tục ngữ này, ý nghĩa trên của nó là đúng là tích cực vì tinh thần tự chủ, tự tin, tự hào là cần thiết và quan trọng đối với mỗi người, mỗi cộng đồng dân tộc trong quá trình tồn tại và phát triển.

Còn ở thời đại ngày nay, liệu câu tục ngữ trên có còn giữ nguyên giá trị?

Có người cho rằng, quan điểm Ta về ta tắm ao ta… là bảo thủ, tiêu cực, là thái độ an phận và tự mãn cần phê phán. Nhận xét như vậy là đã bỏ qua yếu tố khách quan của lịch sử, yếu tố đạo lí và có phần khắt khe.

Hiện nay, khoa học kĩ thuật phát triển mạnh mẽ và sự giao lưu giữa các quốc gia, các dân tộc trên thế giới ngày càng được nâng cao, mở rộng. Để hội nhập với xu thế chung của toàn cầu, chúng ta không thể khư khư giữ mãi quan điểm đóng cửa, tự mãn, tự hào về những gì mình đã có mà phải mở cửa học hỏi cái hay, cái đẹp, cái mới, cái tiến bộ của nhân loại. Trên cơ sở tiếp thu những thành quả khoa học kĩ thuật tiên tiến một cách có chọn lọc, sáng tạo, phù hợp với bản thân và đất nước, chúng ta sẽ thực hiện được mục đích cao cả là xây dựng một xã hội giàu mạnh và văn minh. Lúc đó, đất nước Việt Nam sẽ tự hào sánh vai với các cường quốc năm châu như ý muốn của Bác Hồ kính yêu.

Học hỏi nước ngoài không có nghĩa là vọng ngoại, sùng ngoại để rồi đánh mất lòng tin và mất ý thức tự lực, tự cường. Bởi mất những yếu tố quan trọng đó, chúng ta sẽ mất tất cả.

Giải thích và bình luận câu tục ngữ "Ta về ta tắm ao ta, …" – Bài số 3

“Quê hương là chùm khế ngọt cho ta trèo hái mỗi ngày, quê hương là con đò nhỏ mẹ về nón lá nghiêng che”. Quê hương là nơi chúng ta sinh ra, dù cho đó là những vùng quê nghèo hay những vùng đất tấp nập thì chúng ta cũng cần phải biết giữ gìn và coi trọng nó, chính như câu tục ngữ của dân gian ta đã từng nói:  “Ta về ta tắm ao ta dù trong hay đục ao nhà vẫn hơn”.

Câu tục ngữ trên nghĩa đen của nó muốn nói về hình ảnh của một người muốn tắm nơi ao nhà, đó là nơi gần gũi quen thuộc, dù trong hay đục nó vẫn hơn những nơi khác. Câu ca dao này muốn nói về cội nguồn của dân tộc, của những vùng miền, có lẽ cội nguồn đó là khắc họa những sự quen thuộc, gần gũi, ao nhà, dù trong hay đục đi chăng nữa, nó cũng là những cái đã rất quen thuộc với mỗi chúng ta. Cội nguồn nơi mà chúng ta sinh ra, nơi chôn rau cắt rốn, nó là những nơi quen thuộc và gần gũi nhất với mỗi chúng ta.

Có lẽ câu ca dao trên muốn đề cập đến tính dân tộc, đến những truyền thống xa xưa, đến văn hóa cổ xưa của đất nước, nơi đó con người được sinh ra, lớn lên và được nuôi nấng mỗi ngày.

Như chúng ta đều thấy tuổi trẻ chúng ta đều cố gắng vươn ra bên ngoài để học hỏi những điều mới lạ về cho quê hương của mình, học và cố gắng làm việc để phụng sự cho chính bản thân của mình và cho xã hội. Nhưng đi mãi chúng ta cũng không bao giờ có thể quên được nơi mà chúng ta đã từng gắn bó tuổi thơ, nơi chôn rau cắt rốn của chúng ta. Những nỗi nhớ thương, tình cảm chân thành, ở đây không đâu có thể so sánh được nơi mà chúng ta đã sinh ra.

Chính vì thế câu tục ngữ trên đã đề cập đến tình cảm chân thành về cội nguồn mà nơi chúng ta đã từng gắn bó, nơi chúng ta đã sinh thành, nơi quê hương da diết và gắn bó với những tuổi thơ của chúng ta. Chính vì thế nơi quê hương sẽ tắm mát tâm hồn của chúng ta, đó là những khoảnh khắc mà chúng ta có thể cảm nhận những tình cảm chân thành và da diết nhất trong biết bao nhiêu khoảnh khắc trong cuộc sống.

Mặc dù nó nghèo khổ đi chăng nữa thì đây cũng là nơi chúng ta đã từng sinh ra, nó cũng mang lại cho chúng ta cảm giác nhẹ nhàng, ấm cúng và mang lại cho chúng ta cảm giác quen thuộc gần gũi nhất. Chính vì thế dân gian ta mới đúc kết nên câu tục ngữ: “Ta về ta tắm ao ta dù trong hay đục ao nhà vẫn hơn”. Đây là những tình cảm gắn bó, nhớ về cuộn nguồn của dân tộc.

Như chúng ta đều thấy trong cuộc sống có rất nhiều người hồi trẻ bươn trải đi rất nhiều nơi trong đất nước, nhưng khi về già, ngẫm nghĩ những năm tháng đã qua thì không nơi đâu có thể bằng được nơi mà chúng ta đã sinh ra, nó dù nghèo về vật chất nhưng cũng đủ để cho mỗi chúng ta làm những điều cảm thấy mình hạnh phúc. Truyền thống nhớ về cội nguồn đã được dân tộc ta đúc kết và gắn bó từ xưa đến nay, nó như một lời nhắc nhở chúng ta cần phải biết giữ gìn và phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc, đó là những lời ngọt ngào, da diết và chân thành nhất.

Có lẽ câu ca dao trên trong thời đại ngày nay nó cũng có nhiều tranh cãi, ngoài ý về sự tôn trọng gìn giữ những giá trị cội nguồn của dân tộc, nó còn mang ý nghĩa về những năm tháng gắn bó, những truyền thống về vùng đất mà chúng ta đã sinh ra và lớn lên, quả thực đó là những tình cảm chân thành và da diết nhất.

Tuy nhiên nhiều người lại nghĩ rằng đây là một cách nghĩ cổ hủ, mang tính chất bảo thủ, không hẳn là như thế, mặc dù, chúng ta khi sống trong một xã hội phát triển như ngày nay thì việc giữ gìn và vươn ra ngoài xã hội để học hỏi và làm những điều tốt nhất cho xã hội là việc chúng ta nên làm, tuy nhiên chúng ta cũng cần phải luôn biết giữ gìn những truyền thống quý báu của dân tộc khi nhớ về cội nguồn.

Đây cũng là nơi khi ở để lại cho chúng ta những nỗi lòng, như dân gian đã có câu: “ Khi ta ở chỉ là nơi đất ở, khi ta đi đất đã hóa tâm hồn”, câu tục ngữ này quả không bao giờ sai, khi chúng ta ở đâu đó, khi đi nó cũng để lại cho chúng ta rất nhiều những cảm xúc, và chúng ta không bao giờ có thể quên được những khoảnh khắc đó.

Câu ca dao trên không chỉ nhắc nhở về cội nguồn mà nó còn thể hiện tình cảm đối với vùng quê mà chúng ta đã sinh ra và lớn lên, chính vì thế chúng ta cần biết coi trọng và phát huy những truyền thống và tôn trọng, giữ gìn mảnh đất nơi mà chúng ta đã sinh ra và lớn lên.

Giải thích và bình luận câu tục ngữ "Ta về ta tắm ao ta, …" – Bài số 4

Từ ngàn đời xưa đến nay, tình thần yêu nước, lòng tự hào tự tôn dân tộc luôn được mỗi người con Việt Nam khắc sâu trong tim. Tinh thần đấy được truyền từ đời này qua đời khác, từ miền quê nghèo cho đến thành thị phồn hoa ; và dù cho chúng ta đang ở Việt Nam hay một phương trời khác, cũng sẽ không bao giờ quên được lời dạy của cha ông mình :

Kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam rất phong phú và đa dạng, và mỗi câu ca dao tục ngữ luôn gắn liền với những hình ảnh bình dị của làng quê nghèo Việt Nam. Đến với mỗi câu ca dao tục ngữ chúng ta như được sống lại những ngày tuổi thơ với cây đa, giếng nước, ao làng; chỉ với một hai câu thơ nhưng đấy chính là những kinh nghiệm, những chiêm nghiệm về cuộc đời mà ông cha ta rút ra được từ những mô hôi và xương máu. Đến với câu tục ngữ này chúng ta lại bắt gặp hình ảnh ao làng gắn liền với hình ảnh những miền quê bình dị điển hình ở Việt Nam.

Hình ảnh “ao ta” trong câu tục ngữ được cha ông ta sử dụng một cách tinh tế, vừa gợi hình vừa gợi cảm, lại gợi cho ta những liên tưởng về những hình ảnh ẩn dụ khác. “Ao ta” là hình ảnh vừa quen thuộc vừa gần gũi với mỗi chúng ta, là sản phẩm mà chính mình tạo ra, là nơi mà mình có thể thoải mái vùng vẫy, là nơi mang đến những dòng nước mát lành vỗ về ta mỗi khi mệt mỏi. Ngày nay, khi cuộc sống đang ngày càng xô bồ, hình ảnh cái ao luôn làm cho chúng ta nhớ đến hình ảnh gia đình, quê hương với những con người bình dị chân chất. “Ao ta” chính là hình ảnh ẩn dụ để nói đến quê hương – điều mà ông cha ta luôn muốn gửi gắm đến thế sau của mình. Có lẽ rằng, câu tục ngữ này là cả một tấm chân tình mà các lớp cha ông đi trước muốn gửi gắm đến chúng ta. Dù bạn có là ai, bạn đi khắp mọi phương trời nhưng có lẽ trong sâu thẳm trái tim bạn sẽ không có chỗ nào bao bọc bạn nhưng chính gia đình, như chính quê hương. Quê hương cho ta một bến đỗ khi ta muốn dừng chân, quê hương cho ta một chỗ dựa khi ta mỏi mệt, và quê hương cho ta một chỗ để bắt đầu khi bước chân ta lầm lỡ. Câu nói “dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn” đã nhắc nhở chúng ta rằng dù quê hương ta còn nghèo, còn lạc hậu, nhưng chỉ cần có bàn tay của chúng ta, có hơi ấm tình người của gia đình, có sự giúp đỡ của những người bạn bình dị thì chúng ta có thể vùng vẫy thoải mái, chúng ta có thể vỗ cánh vươn cao hơn bất kì ai hết.

Ngày nay, khi đất nước đang trong quá trình hội nhập, những người trẻ đang ngày càng quay cuồng với những hàng ngoại, với những chuyến xuất ngoại và thậm chí là định cư ở nước ngoài. Đành rằng, nước ngoài họ cho ta một cuộc sống sung túc hơn, họ hiện đại hơn, họ tân tiến hơn, họ có lối sống mở hơn; thế nhưng đấy vẫn là đất khách quê người, và họ là người ngoài, họ không có hơi ấm không có sự chân chất như quê mình, họ không có một mái ấm cho chúng ta dừng chân khi ta mệt mỏi, họ không có một vòng tay khi ta cần dựa dẫm, và họ không có một chỗ cho chúng ta quay đầu.

Chỉ với hai câu thơ mang những hình ảnh bình dị nhưng ông cha ta đã truyền đạt cho chúng ta biết bao điều quý giá về cuộc sống về gia đình và về quê hương. Chúng ta phải luôn biết rằng quê hương là điều tuyệt vời nhất mà chúng ta có, chỉ cần chúng ta còn có quê hương thì chúng ta còn có chỗ để được tung cánh vươn cao, được quay về, để được vỗ về, và để được làm lại.

Vũ Hường tổng hợp