Giải thích câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” – Văn mẫu lớp 7

Giải thích câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” – Văn mẫu lớp 7

Giải thích câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" – Bài số 1

  Trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam Nam nhân cách và đạo đức của mỗi người luôn được đề cao, là thước đo về giá trị của mỗi người. Qua câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” ta càng thầm nhuần tư tưởng đó của ông cha ta.

Câu tục ngữ gồm có hai về vừa là đối lập, vừa là bổ sung ý nghĩa cho nhau “Đói cho sạch, rách cho thơm”.

     Câu tục ngữ không chỉ muốn nói về chuyện ăn, cách mặc của mỗi người mà qua đó còn muốn nêu cao giá trị đạo đức, giữ gìn nhân cách của bản thân mỗi chúng ta. “Đói cho sạch”- “đói” ngoài ý nghĩa chỉ sự thiếu thốn, đói khát còn mang ý nghĩa là rơi vào hoàn cảnh khó khăn về vật chất. “Sạch” ngoài ý nghĩa  chỉ sự sạch sẽ, ở trong tục ngữ này đã có hiện tượng chuyển nghĩa. Không còn mang ý nghĩa thông thường đó nữa, mà ở đây tác giả muốn nói tới tâm hồn, sự trong sáng trong suy nghĩ, cư xử văn hóa. Qua đó, cha ông ta ngoài việc muốn nhắn nhủ con cháu không chỉ trong cách ăn mặc, còn muốn nhắc nhở con cháu về một cách sống đẹp, văn hóa, dù có phải đối mặt với thiếu thốn về vật chất, khó khăn trong chuyện tiền bạc nhưng vẫn phải giữ được một tâm hồn trong sáng, biết cư xử phải đạo, không được làm những việc bất lương. Trong xã hội ngày hôm nay, không thiếu những trường hợp khi rơi vào hoàn cảnh túng quẫn, coi nhân phẩm nhẹ hơn tiền tài, danh vọng…mà làm trái với lương tâm mình mà làm những việc bất lương như ăn trộm, ăn cắp, nhằm thỏa mãn nhu cầu cá nhân. Những trường hợp như thế, dù không chịu sự trừng phạt của phát luật cũng sẽ chịu sự trừng phạt của xã hội và sự day dứt của lương tâm mình. Nhìn lại câu chuyện Thạch Sanh, chúng ta có thể nhận thấy rõ hình ảnh Lý Thông tham lam xảo quyệt, dùng đủ thủ đoạn để trục lợi cá nhân, bỏ qua lòng tự trọng của bản thân mình…để rồi cuối cùng phải chịu sự trừng phạt thích đáng. Cùng nhìn về chiều dài lịch sử, qua bao thế hệ cha ông ta, chúng ta có thể nhìn thấy những tấm gương những con người có nhân cách và đạo đức tốt đẹp, mà lịch sử dân tộc tôn vinh tới tận ngày hôm nay. Thật vậy, lịch sử chẳng bao giờ có thể quên họ, bởi họ là những tấm gương sáng ngời về đạo đức và nhân cách đáng khâm phục. Đó là nhà văn Chu Văn An, thầy không chỉ dạy kiến thức, truyền thụ đạo lý… cho biết bao thế hệ học sinh mà hơn hết cái mà thầy để lại cho bao thế hệ tương lai là nhân học của mình mà thầy đã dùng tâm huyết cả đời khắc sâu trong trái tim mỗi thế hệ, những bài học đạo lý về làm người đó còn sáng ngời tới tận ngày hôm nay

         Vế thứ hai của câu tục ngữ nói “Rách cho thơm” muốn nói dù quân áo bên ngoài có rách nát, không lành lặn thì vẫn phải giữ được sự thơm tho, sạch sẽ. Ý nghĩa của từ “thơm” trong vế thứ hai cũng giống như từ “sạch”, ý chỉ tới những điều trong sạch đúng đắn. Câu tục ngữ sử dụng hai động từ chính là “cho” mà không sử dụng bất kỳ một động từ nào khác để thay thế như “thì” hay “nên”….. Bởi “cho” là giữ lấy, là sự tiếp nối về phẩm chất, đạo lý được truyền thụ lại từ thế hệ này qua thế hệ khác. Câu tục ngữ đúc kết những đạo nghĩa tốt đẹp của ông cha ta. Nó thể hiện chân lý bao đời nay của bao thế hệ người dân Việt mà chúng ta có thể nhận thấy qua những câu ca dao tục ngữ khác như “Giấy rách phải giữ lấy lề” hay như “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”, nhằm hương chúng ta tới sống đẹp, sống đúng, đó là cách sống mà mỗi người cần hướng tới.

           Nhân cách của mỗi người được thể hiện qua hành động và việc làm. Chúng ta có thể dùng hành động, việc làm của mỗi cá nhân để tạo ra vật chất nhưng nếu để mất nhân cách thì không thể dùng vật chất nào có thể mua lại được. Chính vi thế, nhân cách là sự phát triển, tôi luyện qua thời gan và thử thách.

        Thật vậy, câu tục ngữ có ý nghĩa rất quan trọng đối với cá nhân mỗi chúng ta. Từ đó, giúp chúng ta sống hạnh phúc hơn, giữ vững đạo nghĩa tốt đẹp được ông cha ta gìn giữ suốt bao đời, trở thành người có ích cho xã hội.

Giải thích câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" – Bài số 2

Dân tộc Việt Nam là một đất nước có nhiều truyền thống tốt đẹp, trong đó một trong những câu tục ngữ để lại cho con người nhiều bài học quý giá nhất đó là những câu tục ngữ răn dạy cho con người chúng ta cách sống như câu “đói cho sạch rách cho thơm”.

Câu tục ngữ đã để lại cho chúng ta rất nhiều bài học, một trong số chúng đó là răn dạy chúng ta cách sống tốt, cách sống để trở thành một người có ích cho xã hội, sống phải biết sống thanh cao, trong sạch, dù nghèo đói nhưng cũng phải biết sống lương thiện, không được bôi nhọ danh dự và làm điều gì bất lương. Đúng như câu tục ngữ trên đã từng nói: “ Đói cho sạch rách cho thơm” quả là đúng đắn, nghĩa đen của nó muốn nói dù cho mình sống nghèo đói thì cũng phải sống trong sạch, thơm tho. Nhưng ý nghĩa sâu xa mà câu này muốn thể hiện đó là thể hiện cách sống của con người, khuyên ngăn con người cần phải sống lương thiện, không được làm điều gì bất nhân, đói nhưng vẫn phải giữ lấy phẩm chất đạo đức của bản thân.

Đói cho sạch rách cho thơm là đạo lý được truyền từ nhiều đời nay, nó như lời nhắc nhở dân tộc ta cần phải sống đúng đắn, biết sống một cách có ích cho cuộc sống, không nên vì những thứ trước mắt mà đánh mất đi danh dự hay phẩm chất của chính mình, đói cho sạch rách cho thơm từ xưa đến nay đã được nhân dân ta vận dụng đúng đắn, nó như lời nhắc nhở chúng ta cần phải luôn phê và tự phê lại chính mình, cần phải sống đúng đắn lương tri.

Có lẽ vật chất chỉ là thứ để con người tồn tại, nhưng đạo đức sẽ là thứ mà đeo bám con người chúng ta lâu dài, nó gắn bó, tạo nên những mạch chảy riêng, những phẩm chất sẽ quyết định cuộc đời của mỗi chúng ta. Như dân gian ta cũng có câu” trăm năm bia đá cũng mòn”, nhưng có lẽ thứ mà không bao giờ mòn được đó là phẩm chất đạo đức, đó là lối sống, sự nghiêm túc, những lời căn dặn của ông cha ta đúng không sai. Nó đúng từ xưa đến nay, khi chúng ta sống ngay thẳng, chúng ta sẽ dám đứng thẳng, ngẩng cao đầu để nói chuyện với mọi người. “ Cây ngay không sợ chết đứng”, quả đúng với câu tục ngữ đói cho sạch rách cho thơm, tất cả nó đều gắn bó và tạo nên một cái riêng biệt, hình ảnh đó gợi lại cho người đọc nhiều cảm xúc, đó là những nhìn nhận trong cách sống.

Nó luôn khiến con người chúng ta cần phải luôn xem xét lại chính bản thân mình, luôn phải có tinh thần phê và tự phê, phải sống đúng đắn, không làm điều gì có lỗi với chính cuộc sống này.

Câu tục ngữ đã để lại cho con người những bài học sâu sắc, nó như kim chỉ nam, những bí kíp sống để chúng ta học tập và noi theo. Tục ngữ đã được đúc kết từ rất lâu đời, nhưng giá trị của nó thì không bao giờ bị hao mòn, nó vẫn sống mãi với thời gian, giá trị của nó đúng đắn và để lại với muôn đời, giá trị cao quý cũng để lại cho người đọc những bài học sâu sắc cho cuộc sống.

Nó giáo dục cách sống của con người, dù đói khổ, nhưng vẫn phải sống đúng đắn, sống biết điều, biết sống có đạo đức, biết vươn lên tạo niềm tin cho cuộc sống, không bao giờ khuất phục và bị cám dỗ bởi những điều xấu trong cuộc sống, phải có những niềm tin vững vàng và vững chắc trong cuộc sống.

Luôn phải biết điều chỉnh hành vi và thái độ của chính mình với cuộc sống, không để nó cám dỗ thái độ cũng như hành vi của mình, sống đúng đắn, có trách nhiệm với chính mình, chúng ta sẽ làm được những điều tốt hơn cho cuộc sống này. Chúng ta cần phải thay đổi thái độ sống của chính mình để có cuộc sống tốt hơn.

Như chúng ta đều thấy có rất nhiều tấm gương sáng trong cuộc sống có tinh thần thái độ sống đúng đắn, dù sống trong nghèo đói nhưng họ vẫn luôn giữ cho tâm can, lương tâm của họ trong sáng, những tấm gương đó phải thật đáng khen ngợi, dù cuộc đời của họ nghèo khó, nhưng họ không bao giờ chịu khuất phục trước cuộc sống, không bao giờ bán rẻ lương tâm của mình để lấy những thứ vật chất, đó là những điều rất đáng khen ngợi, đáng tự hào về con người.

Tuy nhiên ngoài những người biết coi trọng những giá trị của dân tộc, thì lại có những người không biết coi trong những giá trị của dân tộc, họ chỉ vì những lợi ích trước mắt mà bán đi đạo đức của mình, như chúng ta đều thấy hiện nay trên thời sự có rất nhiều thông tin nói về những hành vi trái đạo đức, pháp luật như buôn ma túy, thậm chí giết người …NHững hành động này đáng bị phê phán và trừng phạt theo quy định của pháp luật.

Đói cho sạch rách cho thơm từ xưa đến nay đã trở thành căn nguyên cho mọi sự sống, chúng ta cần phải học tập và noi theo những truyền thống quý báu của dân tộc, những điều đó giúp chúng ta trở thành những người có ích cho xã hội, biết sống đúng đắn và tạo nên những giá trị tốt đẹp cho cuộc sống.

Giải thích câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" – Bài số 3

 Đạo lí làm người của dân tộc ta được thể hiện khá rõ ràng trong kho tàng ca dao, tục ngữ. Nói về lối sống thanh cao, trong sạch, giữ gìn phẩm giá trong hoàn cảnh khó khăn, tục ngữ có câu: Đói cho sạch, rách cho thơm.

   Người xưa mượn hai yếu tố thiết thực nhất trong cuộc sống hằng ngày của con người là ăn và mặc để thông qua đó thể hiện quan niệm sống của mình. Trong xã hội phong kiến trước đây, người lao động chân lấm tay bùn thường bị giai cấp bóc lột khinh thường, rẻ rúng. Bọn chúng cho rằng mọi sự xấu xa trên đời đều bắt đầu từ sự cùng khốn này: Bần cùng sinh đạo tặc, hay Đói ăn vụng, túng làm càn. Thực tế cũng có một số người bị tha hóa trước hoàn cảnh nhưng đó chỉ là rất ít, còn phần lớn người lao động chân chính vẫn giữ vững nếp sống lành mạnh, trong sạch truyền thống của cha ông.

   Lúc đói bản năng tự nhiên của con người trỗi dậy rất mạnh để bảo tồn sự sống. Liệu có còn đủ lí trí để giữ cho sạch sẽ? Khi nghèo nàn, rách rưới, mấy người còn nghĩ tới thơm tho? Không! Câu tục ngữ này không định đề cập đến nghĩa đen mà cao hơn thế, nó nêu lên một triết lí sống, một quan điểm sống, một nề tảng đạo đức của nhân dân ta.

   Câu tục ngữ lấy đói và rách là hai biểu hiện cụ thể của hoàn cảnh khó khăn trong đời sống vật chất của con người để tượng trưng cho cuộc sống gian truân, vất vả. Nước ta là một nước nông nghiệp, trước đây hơn 90% dân số sống bằng nghề làm ruộng. Quanh năm họ dầu dãi nắng mưa, đổ mồ hôi nước mắt trên đồng ruộng để làm ra củ khoai, hạt lúa. Cực nhọc trăm bề nhưng nghèo đói vẫn hoàn nghèo đói bởi sưu cao, thuế nặng, bởi chính sách áp bức, bóc lột tàn khốc của giai cấp thống trị. Đời người nông dân nghèo, hỏi có mấy khi được ấm no, vui vẻ?

   Sống trong cảnh đói rách kéo dài triền miên như vậy, nếu không giữ gìn phẩm cách, con người sẽ rất dễ bị tha hóa về đạo đức. Trong hoàn cảnh ấy, những lời khuyên nhủ, những bài học nhân sinh là hết sức cần thiết. Người lao động khuyên nhau, nhắc nhở nhau hãy sống cho trong sạch, đúng với bản chất thiên lương, sao cho khỏi cúi xuống thẹn đất, ngẩng lên thẹn trời và trước hết là để cho lương tâm mình không bị cắn rứt bởi tội lỗi xấu xa.

   Quan điểm này đối lập với quan điểm sống tiêu cực của giai cấp boc lột; là sự tự khẳng định và đề cao quan điểm sống thanh cao của người lao động. Không một uy lực nào, một cám dỗ nào có thể làm cho những con người chân chính khuất phục.

   Trong sạch trong lối sống, trong nếp nghĩ. Thơm tho trên phương diện danh dự, đạo lí làm người. Điều đó đã được kết tụ trong cách sống cao thượng của những bậc chính nhân quân tử như Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến,… Quan niệm sống ấy là quan niệm sống cao đẹp của nhân dân ta từ ngàn xưa truyền lại. Nó giống như những bông hoa sen vươn lên trên đầm lầy với vẻ đẹp thanh cao và mùi hương thơm ngát.

Giải thích câu tục ngữ "Đói cho sạch, rách cho thơm" – Bài số 4

Trong cuộc sống hiện tại cũng như thời xưa, vẻ đẹp bên ngoài là vốn quý, là niềm tự hào của mỗi con người. Song phẩm chất bên trong còn quý giá hơn nhiều. Trong kho tàng tục ngữ, cao dao Việt Nam có rất nhiều câu tục ngữ thể hiện điều đó. Và một tiêu biểu, điển hình, phổ biến nhất đó chính là câu tục ngữ: “Đói cho sạch, rách cho thơm”.

Câu tục ngữ có hai vế, đối rất chỉnh. tác giả dân gian đã mượn những thứ gần gũi, thiết thực với đời thường để biểu lộ những tư tưởng, quan điểm của những người dân lao động. Câu tục ngữ này mượn hình ảnh “đói” và “rét” để nói lên hoàn cảnh nghèo khổ, thiếu thốn của cuộc sống bấy giờ. “Sạch” và “thơm” là cách sống trung thực, không tham lam, biết giữ gìn phẩm chất trong sạch, không sa vào tội lỗi. Hai chữ “cho” có nghĩa là giữ lấy. Hai động từ đó là hai động từ quan trọng nhất trong bài, thể hiện hành động, thói quen, những biểu lộ của người dân lao động. Phải biết giữ gìn phẩm giá, nhân cách đó chính là bài học của câu tục ngữ trên. Đó cũng chính là quan điểm sống của người dân lao động hoàn toàn trái nghịch với cách sống của giai cấp thống trị.

Thời phong kiến xưa, xã hội đầy rẫy những bất công, rối ren, giai cấp thống trị nghiệt ngã, bóc lột nhân dân ta dưới nhiều hình thức, coi thường, khinh rẻ những người dân lao động. Theo bản năng của con người, “con giun xéo lắm cũng quằn”, đến mức đường cùng thì tự nhiên phải biết chống lại bằng bất cứ hành động nào, có mấy ai nghĩ đến việc giữ gìn phẩm chất, thanh danh. Ấy vậy mà những người dân lao động, đối với họ điều đó là quan trọng nhất, là mục tiêu để hướng tới, là động lực thúc đẩy để sống. Dù có bần cùng, đói khổ đến đâu thì ý chí kiên cường của họ vẫn luôn chiến thắng, niềm tin của họ vẫn không bao giờ tàn lui. Từ xa xưa, nước ta vốn dĩ là một nước gắn liền với đồng ruộng, nhân dân ta lam lũ cùng nắng mưa, giai cấp thống thị vẫn vắt kiệt sức của họ bởi những sưu thuế nặng nề, chính sách áp bức đến tận xương tuỷ. Trong hoàn cảnh như vậy, con người mà không có lập trường thì rất dễ bị nhơ bẩn về đạo đức. Những người dân lao động chỉ biết dựa vào nhau, thốt nên lời những kinh nghiệm của cuộc sống để khuyên nhủ nhau sống sao cho khỏi hổ thẹn với trời đất, sao cho khỏi cắn rứt lương tâm, danh dự, ám ảnh bới những tội lỗi xấu xa mà mình đã gây ra.

Nói kết lại, đối với người lao động thời xưa, vật chất không có gì, họ chỉ biết sống dựa vào ý chí, niềm tin, sự nỗ lực, phấn đấu. Nhờ vào những yếu tố đó mà họ đã vượt lên được số phận, biết sống vui vẻ, lạc quan, yêu đời, không một sự bóc lột nào có thể tước đi được tinh thần, lý trí của họ. Điều đó đã được đúc kết qua quá trình lao động sản xuất, cô đọng được qua từng suy nghĩ của mỗi con người. Quan niệm sống ấy thật cao đẹp, nó không chỉ là kinh nghiệm mà nó còn là lời dạy dỗ, khuyên răn, chỉ bảo, áp dụng cho tất cả mọi người.

Vũ Hường tổng hợp

Từ khóa tìm kiếm

• giải thích câu đói cho sạch rách cho thơm