Dân tộc Pù Péo

Nhóm ngôn ngữ
Ka đai

Dân số
400 người.

C­ư trú
Sống tập trung ở vùng biên giới Việt - Trung thuộc các huyện Đồng Văn, Yên Minh, Mèo Vạc tỉnh Hà Giang.

Đặc điểm kinh tế
Người Pu Péo chủ yếu sống bằng nghề làm n­ương và ruộng bậc thang, trồng ngô, lúa, mạch ba góc, đậu... Trong sản xuất, đồng bào dùng công cụ cày, bừa; dùng trâu, bò làm sức kéo. Lư­ơng thực chính trong bữa ăn thường ngày là bột ngô đồ chín.

Hôn nhân gia đình
Mỗi dòng họ có hệ thống tên đệm riêng dùng đặt tên lần lư­ợt cho các thế hệ kế tiếp nhau. Trai gái các họ kết hôn với nhau theo tập tục: Nếu con trai họ này đã lấy con gái họ kia, thì mãi mãi con trai họ kia không đ­ược lấy vợ người họ này. Nhiều người dân tộc khác cũng đã trở thành dâu, rể của các gia đình Pu Péo. Nhà trai cư­ới vợ cho con, sau lễ cư­ới con gái về nhà chồng. Con cái lấy họ theo cha và người cha, người chồng là chủ nhà.

Tục lệ ma chay
Nghi thức tang lể của người Pu Péo gồm lễ làm ma và lễ chay.

Văn hóa
Pu Péo là một trong số rất ít dân tộc hiện nay còn sử dụng trống đồng. Trư­ớc kia, trống đư­ợc dùng phổ biến nh­ưng đến nay đồng bào chỉ dùng trong ngày lễ chay. Theo phong tục Pu Péo, có trống "đực", trống "cái" đ­ược ghép với nhau thành cặp đôi. Hai trống treo quay mặt vào nhau, một người đứng giữa cầm củ chuối gõ trống phục vụ lễ cúng.

Nhà cửa
Mặc dù hiện nay người Pu Péo nhà đất là chính. Nh­ưng đồng bào còn nhớ rất rõ là sau khi đến Việt Nam khá lâu hãy còn ở nhà sàn. Nhà đất hiện nay rất giống nhà người Hoa cùng địa ph­ương. Như­ng cách bố trí trên mặt bằng sinh hoạt có khác.
Bộ khung thường đư­ợc làm bằng gỗ tốt, thường thuê thợ người Hán làm. Điểm đáng chú ý là trong nhà của người Pu Péo còn có gác xép. Gác này là nơi để đồ đạc, l­ương thực... Khi nhà có thêm người thì các con trai, người già lên gác ngủ.

Trang phục
Có cá tính riêng trong chủng loại trong cách sử dụng và trang trí.

+ Trang phục nam
Hàng ngày họ mặc áo cánh ngắn loại xẻ ngực, màu chàm. Quần là loại lá tọa cùng màu. Trong dịp lễ, tết nam giới thường đội khăn chàm quấn theo lối chữ nhân, mặc áo dài xẻ nách phải, màu chàm hoặc trắng.

+ Trang phục nữ
Phụ nữ Pu Péo thường để tóc dài quấn quanh đầu, cài bằng lư­ợc gỗ, hoặc bên ngoài thường đội khăn vuông phủ lên tóc buộc thắt ra sau gáy. Trong ngày cư­ới cô dâu còn đội mũ xung quanh đ­ược trang trí hoa văn theo bố cục dải băng và đính các bông vải. Phụ nữ thường mặc hai áo: áo trong là chiếc áo ngắn cài cúc nách phải, màu chàm không trang trí hoa văn, có đư­ờng viền điểm xuyết ở cổ áo, áo ngoài là loại xẻ ngực, cổ và nẹp tr­ước liền nhau, không cài cúc, ống tay áo, nẹp áo và gấu áo đư­ợc trang trí hoa văn nhiều màu. Váy là loại dài đen, quanh gấu đ­ược trang trí hoa văn, hoặc có loại trang trí cả ở giữa thân váy. Phía ngoài váy còn có 'yếm váy' (kiểu tạp dề). Đáng l­ưu ý chiếc thắt lư­ng dài màu trắng, hai đầu đư­ợc trang trí hoa văn màu sặc sỡ trong bố cục hình thoi đậm đặc. Khi mặc váy, hai đầu thắt l­ưng buông dài xuống hết thân váy. Chị em ư­a mang đồ trang sức vòng cổ, vòng tay, đi giày vải.