Cơ sở thực tiễn của vấn đề đổi mới công tác kế hoạch hóa ở Việt Nam

Nghiên cứu lịch sử các học thuyết kinh tế, chúng ta thấy rằng: Vấn đề Nhà nước và thị trường là mối quan tâm hàng đầu của nhiều nhà kinh tế trong nhiều thập kỷ qua, không những ở nước ta mà còn ở nhiều nước trên thế giới, vì muốn tìm ra mô hình quản lý kinh tế vĩ mô thích hợp và có hiệu quả hơn.

ở Việt Nam, trong suốt một thời gian đã duy trì cơ chế tập trung với công cụ KHH là chủ yếu, thị trường hầu như không có vai trò gì, bởi vì toàn bộ kế hoạch sản xuất đều phụ thuộc vào các chỉ tiêu mà Nhà nước giao cho. Một nền kinh tế hoàn toàn không có sự cạnh tranh.

Với cơ chế này, chúng ta đã thực hiện thành công các mục tiêu khôi phục, cải tạo và phát triển kinh tế sau hoà bình 1954, góp phần vào sự thành công của công cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược.

Tuy vậy, sau năm 1975, tình kinh tế trong nước và thế giới có nhiều sự biến đổi to lớn. Chính từ yêu cầu của vấn đề sản xuất và hiệu quả kinh tế đã nảy sinh vấn đề cần phải đổi mới công tác KHH cho phù hợp với sự phát triển của thực tế.

Đại hội lần thứ VIII của Đảng cộng sản Việt Nam đã xác định “Cơ chế kinh tế áp dụng ở Việt Nam là cơ chế thị trường có sự điều tiết của Chính phủ theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Khác với nhiều nước có nền kinh tế chuyển đổi, đổi mới kinh tế ở Việt Nam không có nghĩa là từ bỏ hoặc coi nhẹ KHH kinh tế vĩ mô, mà yêu cầu đặt ra là phải có những những thay đổi cần thiết, đáp ứng được những đòi hỏi và điều kiện mới của nền kinh tế. Muốn đáp ứng được các yêu cầu đó, đòi hỏi phải đổi mới mạnh hơn nữa các công cụ quản lý kinh tế vĩ mô, trong đó đặc biệt là phải đổi mới công tác KHH. Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương khoá VIII đã khẳng định chủ trương đổi mới quản lý nhà nước về kinh tế – xã hội là “ Chuyển mạnh sang quản lý kinh tế – xã hội bằng tổ chức, luật pháp, chính sách, chế độ, quy hoạch, giáo dục, thuyết phục, thanh tra, kiểm tra và rất quan trọng là bằng các công cụ quản lý vĩ mô và sức mạnh kinh tế của Nhà nước(…), đẩy mạnh công tác hoạch định và hướng dẫn thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phảt triển…”.

Như vậy, đối với Việt Nam, KHH là một công cụ quản lý kinh tế vĩ mô hết sức quan trọng. Vì vậy, cần phải tiến hành đổi mới công tác KHH trên tất cả các phương diện, từ tư duy, quan điểm định hướng, nội dung, phương pháp cho đến cơ cấu tổ chức và cách thức chỉ đạo kế hoạch nhằm đáp ứng được đầy đủ hơn các nhu cầu của sự phát triển kinh tế.