Châm cứu thú y ở Việt Nam

Cùng với sự phát triển châm cứu trên người, châm cứu thú y được phát triển trong dân gian. Tư năm 974 TCN, tổ tiên ta đã dùng châm cứu để chữa say nắng. Trong cuốn "Châm cứu tiệp hiệu diễn ca" của Nguyễn Đại Năng đã có phần điều trị bệnh cho gia súc bằng châm cứu. Sách "Nam dược thần hiệu" của Tuệ Tĩnh đã ghi phương pháp điều trị nhiều bệnh của gia súc bằng thuốc nam kết hợp với châm cứu.

Sau Cách mạng tháng 8, Hội đồng Chính phủ ra Nghị quyết 266/CP về vấn đề kết hợp Y học hiện đại với Y học cổ truyền để xây dựng nền y học Việt Nam. Thực hiện Nghị quyết, một trong các hướng nghiên cứu của Khoa Chăn nuôi - Thú y thuộc Đại học Nông nghiệp 1 lúc đó là ứng dụng châm cứu trong điều trị bệnh cho gia súc.

Từ năm học 1977-1978, nhóm nghiên cứu của khoa đứng đầu là bác sỹ thú y Phạm Thị Xuân Vân kết hợp với Viện Y học dân tộc trung ương tiến hành nghiên cứu nhằm ứng dụng, thăm dò và tìm hiểu tác dụng của châm tê trên gia súc, thử nghệm tác dụng của châm tê cho phẫu thuật không cần đến thuốc gây tê, thuốc gây mê. Sau thành công của nghiên cứu thử nghiệm, ứng dụng châm cứu gây tê từng vùng phẫu thuật cũng được tiến hành trên nhiều loại gia súc khác nhau. Bài báo "Về vấn đề châm tê trên gia súc" và "Tìm hiểu bản chất của châm tê" lần lượt được đăng trên Tạp chí Đông y (số 164, năm 1980), Thông tin KHKT (Chuyên san thú y), năm 1982 và Thông tin y học dân tộc (số 36, 1983), "Châm tê trong phẫu thuật gia súc" đã được công bố trên Tạp chí KHKT Nông nghiệp (6/1982). Ứng dụng điện châm cho gia súc đã thu được kết quả tốt. Một trong những số liệu thu được sau các lần theo dõi dùng điện châm với xung điện 30 - 80 Hz trên 67 gia súc với 13 loại phẫu thuật khác nhau cho kết quả loại A (không có phản ứng khi phẫu thuật) là 85,7%, loại B (phản ứng ở 1 thì mổ) là 11,94% và loại C (phản ứng ở 2 thì mổ) với 2,98%. Không có phản ứng loại D (con vật có phản ứng mạnh, không thể phẫu thuật và phải áp dụng phương pháp vô cảm khác). Các gia súc trở lại bình thường sau phẫu thuật với phương pháo gây tê bằng điện châm.

Sau ứng dụng thành công của châm tê, các thử nghiệm sau được tiến hành:

- Thăm dò tác dụng huyệt trong cơ chế hoạt động của các chức năng

- Tìm các đơn huyệt (bao gồm các huyệt để điều trị cho một bệnh nhất định)

Hàng ngàn gia súc đã được dùng châm cứu hay điện châm trong điều trị bao gồm:

- Các bệnh sinh sản của bò, chó: Viêm tử cung, viêm vú, sa tử cung, sát nhau, khó đẻ

- Các bệnh đường tiêu hóa của ngựa: Ỉa chảy, dau bụng; bò (chướng hơi dạ cỏ, nghẽn dạ lá sách)

- Các bệnh thuộc dạng thần kinh như co giật của lợn con, bại liệt (ngụa, bò, lợn, chó).

- Các bệnh