25/05/2018, 12:59

Cây tìm kiếm nhị phân

(viết tắt tiếng Anh: BST - Binary Search Tree) là một cấu trúc dữ liệu rất thuận lợi cho bài toán tìm kiếm. Cây tìm kiếm ứng với n khóa k1,k2,...kn là cây nhị phân mà mỗi nút đều được gán ...

(viết tắt tiếng Anh: BST - Binary Search Tree) là một cấu trúc dữ liệu rất thuận lợi cho bài toán tìm kiếm.

Cây tìm kiếm ứng với n khóa k1,k2,...kn là cây nhị phân mà mỗi nút đều được gán một khóa sao cho với mỗi mỗi nút k:

  • Mọi khóa trên cây con trái đều nhỏ hơn khóa trên nút k
  • Mọi khóa trên cây con phải đều lớn hơn khóa trên nút k

là một cấu trúc dữ liệu cơ bản được sử dụng để xây dựng các cấu trúc dữ liệu trừu tượng hơn như các tập hợp, đa tập hợp, các dãy kết hợp.

Nếu một BST có chứa các giá trị giống nhau thì nó biểu diễn một đa tập hợp. Cây loại này sử dụng các bất đẳng thức không nghiêm ngặt. Mọi nút trong cây con trái có khóa nhỏ hơn khóa của nút cha, mọi nút trên cây con phải có nút lớn hơn hoặc bằng khóa của nút cha.

Nếu một BST không chứa các giá trị giống nhau thì nó biểu diễn một tập hợp đơn trị như trong lý thuyết tập hợp. Cây loại này sử dụng các bất đẳng thức nghiêm ngặt. Mọi nút trong cây con trái có khóa nhỏ hơn khóa của nút cha, mọi nút trên cây con phải có nút lớn hơn khóa của nút cha.

Việc chọn đưa các giá trị bằng nhau vào cây con phải (hay trái) là tùy theo mỗi người. Một số người cũng đưa các giá trị bằng nhau vào cả hai phía, nhưng khi đó việc tiìm kiếm trở nên phức tạp hơn.

Tìm kiếm (Searching)

Việc tìm một khóa trên BST có thể thực hiện nhờ đệ quy. Chúng ta bắt đầu từ gốc. Nếu khóa cần tìm bằng khóa của gốc thì khóa đó trên cây, nếu khóa cần tìm nhỏ hơn khoa ở gốc, ta phải tìm nó trên cây con trái, nếu khóa cần tìm lớn hơn khóa ở gốc, ta phải tìm nó trên cây con phải. Nếu cây con (trái hoặc phải) là rỗng thì khóa cần tìm không có trên cây.

Giả mã

Search_binary_tree(node, key);
if node is Null then 
    return; None /* key not found */
    
if key < node.key:
    return search binary_tree(node.left, key);
    else 
    if key > node.key return search_binary_tree(node.right, key)
    else /* key is equal to node key */
    return node.value; # found key
    

Mã Python:

def search_binary_tree(node, key):
    if node is None:
    return None # key not found
    if key < node.key:
    return search_binary_tree(node.leftChild, key)
    elif key > node.key:
    return search_binary_tree(node.rightChild, key)
    else: # key is equal to node key
    return node.value # found key
    

Thời gian tìm kiếm trung bình là O(log n), và là O(n) khi cây là không cân bằng chỉ là một danh sách liên kết.

Chèn (Insertion)

Phép chèn bắt đầu giống như phép tìm kiếm; Nếu khóa của gốc khác khóa cần chèn ta tìm nó trong cây con trái hoặc phải. Nếu cây con trái hoặc phải tương ứng là rỗng (không tìm thấy) thì thêm một nút và gán cho nút ấy khóa cần chèn.

Sau đây là mã trong C++ :

void InsertNode(struct node *&treeNode, struct node *newNode)
    { //Inserts node pointered by "newNode" to the subtree started by "treeNode" 
    if (treeNode == NULL)
    treeNode = newNode; //Only changes "node" when it is NULL
    else if (newNode->value < treeNode->value)
    InsertNode(treeNode->left, newNode);
    else
    InsertNode(treeNode->right, newNode);
    }
    

Mã Python:

def binary_tree_insert(node, key, value):
    if node is None:
    return TreeNode(None, key, value, None)
    
if key == node.key:
    return TreeNode(node.left, key, value, node.right)
    if key < node.key:
    return TreeNode(binary_tree_insert(node.left, key, value), node.key, node.value, node.right)
    else:
    return TreeNode(node.left, node.key, node.value, binary_tree_insert(node.right, key, value))
    

Xóa (Deletion)

Xét các trường hợp sau

  • Xóa một lá: Vì lá không có con nên chỉ cần giải phóng nó khỏi cây.

  • Xóa nút có một con: Xóa và thay thế nó bằng con duy nhất của nó.
  • Xóa một nút có hai con: Xóa nút đó và thay thế nó bằng nút có khóa lớn nhất

trong các khóa nhỏ hơn khóa của nó (được gọi là "nút tiền nhiệm" -nút cực phải của cây con trái) hoặc nút có nhỏ nhất trong các khóa lớn hơn nó (được gọi là "nút kế vị" - nút cực trái của cây con phải) Cũng có thể tìm nút tiền nhiệm hoặc nút kế vị đổi chỗ nó với nút cần xóa và sau đó xóa nó. Vì các nút kiểu này có ít hơn hai con nên việc xóa nó được quy về hai trường hợp trước.

Sau đây là mã C++

void DeleteNode(struct node*& node) {
    if (node->left == NULL) { 
    
struct node* temp = node;
    node = node->right;
    delete temp;
    } else if (node->right == NULL) {
    
struct node* temp = node;
    node = node->left;
    delete temp;
    
} else {
    // In-Order predecessor(right most child of left subtree) 
    // Node has two children - get max of left subtree
    
    struct node** temp = &(node->left); // get left node of the original node
    
    // find the right most child of the subtree of the left node
    while ((*temp)->right != NULL) {
    temp = &((*temp)->right);
    }
    
// copy the value from the right most child of left subtree to the original node
    node->value = (*temp)->value;
    
    // then delete the right most child of left subtree since it's value is
    // now in the original node
    DeleteNode(*temp);
    }
    }
    

Mã python:

def findMin(self):
    '
    Finds the smallest element that is a child of *self*
    '
    current_node = self
    while current_node.left_child:
    current_node = current_node.left_child
    return current_node
    
def replace_node_in_parent(self, new_value=None):
    '
    Removes the reference to *self* from *self.parent* and replaces it with *new_value*.
    '
    if self == self.parent.left_child:
    self.parent.left_child = new_value
    else:
    self.parent.right_child = new_value
    if new_value:
    new_value.parent = self.parent
    
def binary_tree_delete(self, key):
    if key < self.key:
    self.left_child.binary_tree_delete(key)
    elif key > self.key:
    self.right_child.binary_tree_delete(key)
    else: # delete the key here
    if self.left_child and self.right_child: # if both children are present
    # get the smallest node that's bigger than *self*
    successor = self.right_child.findMin()
    self.key = successor.key
    # if *successor* has a child, replace it with that
    # at this point, it can only have a *right_child*
    # if it has no children, *right_child* will be "None"
    successor.replace_node_in_parent(successor.right_child)
    elif self.left_child or self.right_child: # if the node has only one child
    if self.left_child:
    self.replace_node_in_parent(self.left_child)
    else:
    self.replace_node_in_parent(self.right_child)
    else: # this node has no children
    self.replace_node_in_parent(None)
    

Phép duyệt

Khi một cây tìm kiếm nhị phân được tạo ra, tất cả các nút có thể được duyệt theo thứ tự giữa nhờ duyệt đệ qui cây con bên trái, in nút đang duyệt, rồi duyệt đệ qui cây con bên phải, tiếp tục làm như vây với mỗi nút của cây trong quá trình đệ qui. Với mọi cây nhị phân, cây có thể được duyệt theo thứ tự trước() hoặc theo thứ tự sau(), cả hai cách đều hữu dụng với cây tìm kiếm nhị phân.

Đoạn mã cho duyệt theo thứ giữa được viết dưới đây với chương trình Python:

def traverse_binary_tree(node, callback):
    if node is None:
    return
    traverse_binary_tree(node.leftChild, callback)
    callback(node.value)
    traverse_binary_tree(node.rightChild, callback)
    

Phép duyệt có độ phức tạp tính toán là Ω(n), vì nó phải duyệt qua tất cả các nút. Độ phức tạp trên cũng là O(“n”).

Sắp xếp

Một cây tìm kiếm nhị phân có thể được sử dụng như một giải thuật sắp xếp đơn giản nhưng hiểu quả. Giống như heapsort, chúng ta chèn tất cả các giá trị chúng ta muốn sắp xếp vào một cây tìm kiếm nhị phân và in ra kết quả theo thứ tự:

def build_binary_tree(values):
    tree = None
    for v in values:
    tree = binary_tree_insert(tree, v)
    return tree
    
def get_inorder_traversal(root):
    '
    Returns a list containing all the values in the tree, starting at *root*.
    Traverses the tree in-order(leftChild, root, rightChild).
    '
    result = []
    traverse_binary_tree(root, lambda element: result.append(element))
    return result
    

Trường hợp xấu nhất của build_binary_tree có độ phức tạp là Θ(n2)—nếu nhập vào một dãy giá trị đã sắp xếp, cây nhị phân tạo thành sẽ không có các nút trái.

Ví dụ, traverse_binary_tree([1, 2, 3, 4, 5]) tạo thành cây (1 (2 (3 (4 (5))))).

Có một vài cách để vượt qua trường hợp này với các cây nhị phân đơn giản; cách đơn giản nhất là cây tìm kiếm nhị phân tự cân bằng. Với thủ tục này được sử dụng với cây nhị phân tự cân bằng, trường hợp xấu nhất sẽ có độ phức tạp là O(nlog n).

Có rất nhiều loại cây tìm kiếm nhị phân. cây AVL và cây đỏ đen đều là các dạng của cây tìm kiếm nhị phân tự cân bằng. () là một cây nhị phân có thể tự đẩy các phần mới vào vào gần nút gốc. Trong một treap ("cây heap"), mỗi nút có một sự ưu tiên (priority) và các nút cha có sự ưu tiên cao hơn các nút con của chúng.

0