Cách chọn ngoại hình gà nòi

Chọn ngoại hình là cách chọn tướng gà qua diện mạo, thần sác, vóc dáng, các phần bên ngoài cơ thể cùng tướng đi, đứng v.v...

Đây là điều rất khó đối với những ai chưa có kinh nghiệm trong nghề nòi, nhưng lại là điều rất cần thiết, càn phải nắm vững để tự chọn cho mình một con tốt vừa ý mà nuôi.

Với người có kinh nghiệm, vấn đề này không khó, họ chỉ cần bồng con gà lên rồi nhìn sơ qua những điềm cần phải xét đoán là có thể biết được trên 50% sự hay dở, tốt xấu của con gà rồi. Còn ta, nếu chưa kinh nghiệm, ta có thể quan sát kỹ những điều cần tìm hiểu ở phần ngoại hình con gà trong mươi lăm phút, thậm chí lâu hơn cũng không ai chê cười mình. Đôi khi người ta còn khen mình cẩn thận, biết chịu khó tìm tòí … những ẩn tướng ở trong lông, trong vảy con gà ! …

Người nuôi gà nòi lâu năm, khi bồng gà trên tay, ngay từ lúc đầu với bàn tay luồn dưới bụng, họ đã biết được lườn gà ngay thẳng hay cong vẹo, cặp ghim hở hay khít, đầu ghim có cao đều nhau hay không … Trong khi đó, họ chỉ nhìn qua diện mạo, qua cần cổ và mấy hàng vảy ở chân là đã đi đến quyết định số phận của chú gà này: nên chọn nuôi hay giết thịt !

Chọn vóc dáng gà nòi

Chọn vóc dáng là chọn thể hình bên ngoài của gà. Chỉ cần cho gà đứng trước mặt, hoặc đi qua đi lại ra có thể ước lượng được con gà này thuộc chạng mấy, sắc lông ứng với ngũ hành ra sao, tướng đi, đứng của nó như thế nào … Những đặc điểm đó nếu hợp với sở thích của mình thì chọn nuôi, còn ngược lại thì ỉoại bỏ.

Chọn đầu

Xét về tướng gà thì phần đầu rất quan trọng, tài nghệ con gà giỏi dở ra sao đều thể hiện rõ nét qua phần đầu. Do đó, khi xem tướng gà, mười người như một đều chú ý kỹ nhất đến phần đầu của gà. Đầu gà bao gồm nhiều chi tiết cần phải xét đến tỉ mỉ :

Đầu gà: So với thân gà, nhất là cổ (cần) gà, thì phần đầu không nên to quá, và cũng không được nhỏ quá. Đầu và cổ phải có sự tương xứng với nhau mới hợp. Tránh chọn gà cần nhỏ mà đầu lại quá to vì gà này không lẹ đòn được.

Mặt gà : Mặt gà nòi có nhiều dạng, và những dạng này ngoài việc góp phần làm cho gà điển trai hay xấu trai ra, còn phần nào nói lên được tài nghề của chúng.

Mặt gà rất nhiều dạng, ở đây chúng tôi chỉ xin trình bày những nét chính :

Mặt chữ điền : Đa số gà đòn đều có khuôn mặt chữ điền, là khuôn mặt vuông, trông quắc thước, bặm trợn. Khuôn mặt này mà với cái cần lớn thì rất hợp. Hầu hết nghệ nhân nuôi gà đều chuộng mặt này.

Mặt tròn Gà mặt tròn, đòn cựa đểu có nhiều. Gà có khuôn mặt này lanh lợi, cần thường trung bình, cũng được nhiều người chọn nuôi.

Mặt dài: Gà mạt dài đa số là gà cựa, thường cũng lanh lẹ.

Mặt chữ nhật: Gà mặt chữ nhạt, khuôn mặt cũng từa tựa như gà mạt dài, thường cũng lẹ mắt, né đòn giỏi, nên cũng được nhiều người chọn nuôi.

Mặt tam giác: Gà này mặt nhỏ, đa số là gà cựa, rất lẹ mặt, né đòn giỏi, đá hay.

Mặt ó : Gà mặt ó trông bặm trợn, lanh lẹ hơn các khuôn mặt gà vừa kể trên.

Mặt gà đa dạng nhưng khuôn mặt chỉ ảnh hưởng đến một phần nào đến tài nghệ của gà mà thôi, cần phải có sự phối hợp một vài bộ phận khác, nhất là mắt thì mặt gà mới tăng thêm phần lợi hại.

Mắt gà

“Mắt sâu mặt lẹ”, đó là điều người nuôi gà nào cũng thuộc nằm lòng. Mắt gà có nhiều loại, nhưng những loại sau đây là mắt tốt, ta nên chọn nuôi :

Mắt thau: Mắt màu vàng, con ngươi nhỏ là mắt gà dữ mới có. Mắt thau không hiếm thấy, và được ưa chuộng nhất

Mắt bạc : Đây khống phải là loại mắt trắng dã (gà tồi) mà là mắt trắng trông như có ánh bạc. Gù mắt này tốt hạng nhì, cũng được nhiều người tìm nuôi.

Mắt ếch : Loại mắt này to, nhưng đòi hỏi phải sâu và có thần khí mới tốt.

Mắt hạt cau : Các loại mắt màu vàng, bạc hay hồng mà có nhiều tia máu nhỏ tủa ra như ruột quả cau là mắt của gà dữ.

Các loại mắt đen, đỏ đều là mắt của gà tồi không nên nuôi. Mắt gà phải sâu (không lộ) và mí mắt phải mỏng mới tổt.

Gà mà hai mất hai màu khác nhau là gà linh, dữ lắm. Cũng như gà độc nhãn long, tức là gà bẩm sinh chỉ có một mắt cũng được xếp hạng là gà linh, tốt nhất nhưng hiếm thấy.

Mắt gà dữ là mắt có thần sắc, linh lợi, nhặm lẹ, lăm trận sẽ né và trả đòn giỏi, biến thế cũng rất nhanh.

Mỏ gà

Mỏ gà là thứ vũ khí lợi hại, vì nhiệm vụ của nó là cắn, mổ, gắp, rỉa da, thịt và lông của địch thủ. Vì vậy mỏ cần phải mạnh, chắc. Khi đá mà mỏ bị thương do đá trúng đến nổi phải … rớt mỏ thì gà rất đau đớn và phần thua đã nắm chắc trong tay. Do đó khi chọn tướng gà ta nên chú ý nhiều đến dạng mỏ của nó. Mỏ gà phải to và ngắn, chót mỏ hơi quặp xuống như vậy mới có thế mạnh. Mỏ này đi đôi với đầu xà (đầu rắn) đỉnh hơi bằng mới tốt. Mỏ gà màu ngà tốt nhất, kế đến là màu chì, hoặc đen lem (tức trắng đen lẫn lộn).