Các phương pháp đánh giá sản phẩm đang chế tạo dở dang

Phương pháp này áp dụng thích hợp với trường hợp chi phí NL, VL trực tiếp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất, sản lượng sản phẩm dở dang giữa các kỳ kế toán ít biến động.

Trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ tính theo phương pháp này chỉ gồm trị giá thực tế NL, VL trực tiếp dùng cho sản xuất sản phẩm dở dang, các chi phí chế biến (chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung) tính toàn bộ cho sản phẩm hoàn thành trong kỳ.

Công thức tính trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ như sau:

D CK = D ĐK + C n Q SP + Q D × Q D size 12{D rSub { size 8{ ital "CK"} } = { {D rSub { size 8{ ital "ĐK"} } +C rSub { size 8{n} } } over {Q rSub { size 8{ ital "SP"} } +Q rSub { size 8{D} } } } times Q rSub { size 8{D} } } {}

Trong đó : - D_CK , D_ĐK : Trị giá sản phẩm dở dang cuối kỳ và đầu kỳ.

- C_n : Chi phí NL, VL trực tiếp phát sinh trong kỳ.

- Q_SP , Q_D : Sản lượng sản phẩm hoàn thành và sản lượng sản

phẩm dở dang cuối kỳ.

Công thức này áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục, chi phí NL, VL trực tiếp được bỏ vào ngay từ đầu của quy trình công nghệ sản xuất.

Trường hợp chi phí vất liệu phụ trực tiếp bỏ dần vào quá trình sản xuất thì trị giá sản phẩm làm dở chỉ tính theo chi phí NL, VL chính trực tiếp bỏ vào từ đầu quá trình sản xuất

Đối với doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu liên tục, gồm nhiều giai đoạn công nghệ kế tiếp nhau theo một trình tự nhất định, sản phẩm hoàn thành của giai đoạn trước là đối tượng tiếp tục chế tạo của giai đoạn sau, thì trị giá sản phẩm dở dang ở giai đoạn đầu tính theo chi phí NL, VL trực tiếp và trị giá sản phẩm dở dang ở các giai đoạn sau được tính theo giá thành nửa thành phẩm của giai đoạn trước chuyển sang.

• Ưu điểm: tính toán đơn giản, khối lượng tính toán ít.
• Nhược điểm: Độ chính xác không cao bởi chi phí sản xuất tính cho trị giá sản phẩm dở dang chỉ bao gồm khoản mục chi phí NL, VL trực tiếp.

Phương pháp này thích hợp với những sản phẩm có chi phí chế biến chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng chi phí sản xuất và sản lượng sản phẩm dở dang biến động nhiều giữa các kỳ kế toán.

Nội dung và phương pháp :

- Căn cứ sản lượng sản phẩm dở dang và mức độ hoàn thành để quy đổi sản lượng sản phẩm dở dang thành sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương.

Công thức : QTĐ = QD x %HT

Q_TĐ : Sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương.

%HT : Tỉ lệ chế biến hoàn thành.

- Tính toán, xác định từng khoản mục chi phí cho sản phẩm dở dang theo nguyên tắc

*Chi phí sản xuất bỏ vào từ đầu quy trình công nghệ sản xuất (như chi phí NL, VL trực tiếp hoặc chi phí NL, VL chính trực tiếp) :

Chi phí đã tập hợp được, tính cho sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang tỷ lệ với sản lượng sản phẩm hoàn thành và sản lượng sản phẩm dở dang thực tế theo công thức

D CK = D ĐK + C n Q SP + Q D × Q D size 12{D rSub { size 8{ ital "CK"} } = { {D rSub { size 8{ ital "ĐK"} } +C rSub { size 8{n} } } over {Q rSub { size 8{ ital "SP"} } +Q rSub { size 8{D} } } } times Q rSub { size 8{D} } } {}

*Đối với các chi phí bỏ dần trong quá trình sản xuất chế biến (chi phí vật liệu phụ trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung):

Chi phí đã tập hợp được, tính cho sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang tỷ lệ với sản lượng sản phẩm hoàn thành và sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương theo từng khoản mục chi phí chế biến (ngoài ra còn kể cả chi phí vật liệu phụ trực tiếp phát sinh bỏ dần trong kỳ).

Công thức tính x QTĐ

D CK = D ĐK + C CB Q SP + Q TD × Q TĐ size 12{D rSub { size 8{ ital "CK"} } = { {D rSub { size 8{ ital "ĐK"} } +C rSub { size 8{ ital "CB"} } } over {Q rSub { size 8{ ital "SP"} } +Q rSub { size 8{ ital "TD"} } } } times Q rSub { size 8{ ital "TĐ"} } } {}

- Ưu điểm : Đảm bảo số liệu hợp lý và có độ tin cậy cao hơn phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí NL, VL trực tiếp.

- Nhược điểm : Khối lượng tính toán nhiều, việc đánh giá mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang trên các công đoạn của dây chuyền công nghệ sản xuất khá phức tạp và mang nặng tính chủ quan.

Trường hợp sản phẩm sản xuất có sản lượng sản phẩm dở dang trên các khâu của dây chuyền sản xuất tương đối đều đặn, có thể đơn giản hoá xác định mức độ hoàn thành chung cho tất cả sản phẩm dở dang là 50%. Phương pháp này còn gọi là phương pháp đánh giá sản lượng sản phẩm dở dang theo 50% chi phí, thực chất đây cũng là phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng sản phẩm hoàn thành tương đương.

Trong các doanh nghiệp sản xuất đã xây dựng được hệ thống định mức chi phí sản xuất hợp lý và ổn định thì có thể đánh giá sản phẩm dở dang theo phương pháp chi phí sản xuất định mức.

Trước hết, kế toán phải căn cứ vào sản lượng sản phẩm dở dang đã kiểm kê và định mức từng khoản mục chi phí ở từng công đoạn sản xuất để tính chi phí sản xuất theo định mức cho sản lượng sản phẩm dở dang ở từng công đoạn, sau đó tổng hợp lại theo từng loại sản phẩm. Trong phương pháp này các khoản mục chi phí tính cho sản lượng sản phẩm dở dang còn phụ thuộc mức độ chế biến hoàn thành của chúng.

- Ưu điểm : tính toán nhanh vì đã lập các bảng tính sẵn giúp cho việc xác định chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ được nhanh hơn.

- Nhược điểm : mức độ chính xác không cao vì chi phí thực tế không thể sát với chi phí định mức được.