Các giống dê chính hiện có ở Việt Nam và cách chọn giống

Dê địa phương (dê cỏ)

• Lông có màu vàng nâu hoặc đen loang trắng.
• Khối lượng cơ thể: Trưởng thành : 30 – 35 kg; Sơ sinh : 1,7 – 1,9kg.
• Khả năng cho sữa : 250 – 370g/ ngày; thời gian cho sữa 90 – 105 ngày.
• Khả năng sinh sản: Phối giống lần đầu lúc 6 – 7 tháng tuổi, đẻ trung bình 1,3 con/ lần, 1,4 lứa/ năm.
• Phù hợp với lứa chăn nuôi quảng canh để lấy thịt.

Dê Bách Thảo

• Lông có màu đen, loang sọc trắng, tai to cúp xuống.
• Khối lượng cơ thể : trưởng thành con cái 40 – 45 kg; con đực 75- 80 kg, sơ sinh 2,6 – 2,8 kg.
• Khả năng sinh sản : Phối giống lần đầu : lúc 7 – 8 tháng tuổi, đẻ trung bình 1,7 con/ lứa; 1,8 lứa/ năm.
• Đây là giống kiêm dụng sữa – thịt. Dê hiền lành, phù hợp với nuôi nhốt hoặc nuôi nhốt kết hợp với chăn thả.

Dê Jumanpari ( dê Ấn Độ)

• Màu lông trắng tuyền, chân cao.
• Khối lượng cơ thể : trưởng thành con cái 40 – 45kg, con đực 70 – 80kg, sơ sinh : 2,8 – 3,5kg.
• Khả năng cho sữa : 1,3 – 2,5kg/ngày; thời gian cho sữa 180 – 185 ngày.
• Khả năng sinh sản: Phối giống lần đầu lúc 8 - 9 tháng tuổi, để trung bình 1,3 con/ lứa, 1,3 lứa/ năm.
• Đây là loại dê phàm ăn và có khả năng chịu đựng với thời tiết nóng bức.

Dê Beetal ( dê Ấn Độ)

• Màu lông đen tuyền hoặc lang trắng, tai to dài cụp xuống.
• Khối lượng cơ thể : trưởng thành con cái 40 – 45 kg; con đực 75 – 80 kg; sơ sinh 3,0 – 3,5 kg.
• Khả năng cho sữa : 1,7 kg/ ngày; thời gian cho sữa 190 – 200 ngày.
• Đây là loại dê phàm ăn, hiền lành, và dễ nuôi.

Cách chọn dê cái

- Về ngoại hình:

Chọn những con có đầu rộng, hơi dài, trán dô, mình nở rộng, ngực sâu và dài, lưng phẳng, bụng to vừa phải, hông rộng và hơi nghiêng, da mềm, lông mịn. Tứ chi thẳng, dáng đứng nghiệm, cứng cáp, các khớp và chân móng gọn. Bộ phận sinh dục cân đối và nở nang. Bầu vú nở rộng, gọn và gắn chặt với phần bụng, có nhiều tĩnh mạch nổi rõ, lông bầu bú mịn, sờ vào thấy mềm mại. Hai núm vú dài và đưa về phía trước.

- Về nguồn gốc và các tính năng sản xuất:

Chọn những con có bó mẹ, ông bà thuộc loại chất lượng tốt, có lí lịch rõ ràng. Bản thân dê cái được chọn phải là những con ưu tú trong đàn, linh hoạt, khỏe mạnh, ăn khỏe, có tốc độ tăng trưởng và khả năng thích ứng cao.

Cách chọn dê đực

- Về ngoại hình:

Chọn những con có đầu ngắn, rộng, tai to, dài, cổ to, ngực nở, tứ chi khỏe, cứng cáp, chắc chắn. Hai tinh hoàn to, đều đặn.

- Về nguồn gốc và các tính năng sản xuất:

Chọn những con có lý lịch rõ ràng : bố mẹ, ông bà có khả năng sản xuất cao và khả năng sinh sản tốt. Phàm ăn, lớn nhanh, khỏe mạnh. Chất lượng tinh dịch dựa trên chỉ tiêu VAC phải đạt từ 1 tỷ trở lên.

Chú ý : Không chọn làm giống những con:

• Lý lịch không rõ ràng hoặc bố mẹ, ông bà thuộc loại còi cọc, năng suất thấp
• Có cách đặc điểm ngoại hình như : đầu dài, trụi lông tai, cổ ngắn, sườn thẳng, bụng nhỏ.
• Tứ chi không thẳng, vòng kiềng, yếu ớt, không chắc chắn. Móng chân không gọn, đều và thẳng.
• Sờ bầu vú thấy cứng, da vú thô. Các cơ quan sinh dục không phát triển hoặc có dị tật.

Những dê đạt tiêu chuẩn làm giống

Kỹ thuật phối giống

• Chu kỳ động đực của dê : 19 – 21 ngày, thời gian động đực kéo dài 36 – 40 giờ.
• Tiến hành theo dõi để phát hiện động đực mỗi ngày 2 lần ( sáng và chiều). Nếu phát hiện dê cái động đực vào buổi sáng thì cho giao phố vào buổi chiều cùng ngày và phối lặp lần hai vào sáng ngày hôm sau. Nếu phát hiện động đực vào buổi chiều thì phối lần 1 vào sáng sớm hôm sau và nhắc lại lần hai vào buổi chiều cùng ngày.
• Đối với dê cái tơ : bỏ qua hai lần động đực đầu tiên và chỉ phối giống khi dê đạt tuổi, khối lượng nhất định, ví dụ : dê Bách Thảo phối giống lúc 8 – 9 tháng tuổi, khối lượng đạt từ 22 – 25kg. Với dê cái sinh sản thì sau khi đẻ 1,5 – 2 tháng mới phối giống.
• Nên sử dụng dê đực khác giống để phối cho dê cái. Không dùng dê đực giống phối với dê cái có quan hệ an hem ruột hoặc là con cháu của dê đực giống đó.
• Phải có sổ theo dõi phối giống và sinh sản của dê.