Bình giảng bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu – Văn hay lớp 11

Bình giảng bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu – Bài làm 1

Xuân Diệu được mệnh danh là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới. Thơ của ông vừa thể hiện cái tôi trữ tình tích cực, mãnh liệt vừa là một hồn thơ yêu tha thiết cuộc sống và khát khao gắn bó chặt chẽ với trần gian. Điều đó có lẽ được thể hiện rõ nhất trong bài thơ “Vội Vàng” – một tác phẩm nói lên quan niệm sống vội, sống nhanh, sống gấp để tận hưởng trọn vẹn cái đẹp của cuộc sống, của tuổi trẻ của nhà thơ.     

Bài thơ mở đầu bằng những câu thơ bộc lộ cảm xúc, tình yêu mãnh liệt đối với cuộc sống và khát vọng muốn níu giữ cái đẹp cho đời của Xuân Diệu:

“Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi”     

Nhà thơ đã trực tiếp bộc bạch tình cảm của mình với mọi người, với cuộc đời thông qua cách dùng đại từ “tôi”. Cách tự xưng đó bộc lộ một cái tôi giàu cá tính, táo bạo, có ý thức sâu sắc về bản thân. Cảm xúc của thi sĩ là tình yêu tha thiết với những vẻ đẹp hương sắc của cuộc đời, được diễn tả bằng hình ảnh “màu, hương”. Xuân Diệu không muốn những vẻ đẹp đó bị mai một, bị phai tàn đi vì quy luật tự nhiên: nắng sẽ làm cho màu nhạt mất, gió sẽ mang hương bay đi. Vì thế, thi nhân đã bộc lộ ước muốn mãnh liệt của mình trước những hiện tượng tự nhiên “muốn tắt nắng đi”, “muốn buộc gió lại”. Biết rằng điều đó là không thể, bởi không có một ai có thể buộc được gió, tắt được nắng nhưng với thi nhân đó là cách để bộc lộ khát khao mãnh liệt trong lòng: muốn níu giữ cái đẹp cho đời. Cách bộc lộ đó, chỉ có thể là Xuân Diệu mà thôi!     

Những câu thơ tiếp theo bộc lộ khám phá của Xuân Diệu về một thiên đường trên mặt đất:

“Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đay khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sáng thần vui hằng gõ cửa
Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần”     

Tình yêu tha thiết của nhà thơ huống tới cuộc sống trần thế. Nhà thơ đã phát hiện một thiên đường trên mặt đất với những sự vật, hình ảnh hết sức quen thuộc, gần gũi nhưng cũng đầy quyến rũ, tình tứ: ong bướm ở tuần trăng mật, hoa của đồng nội xanh rì, lá của cành tơ, yến anh khúc tình si, ánh sáng của buổi bình minh.  Tất cả những hình ảnh đó đều đang ở thời điểm ngọt ngào, xuân sắc nhất, vì thế đã làm cho sống dậy nét quyến rũ, điệu tình tứ và kì thú của cảnh sắc tự nhiên. Phát hiện ra vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên bằng con mắt tình yêu chính là sự độc đáo của Xuân Diệu. ta cảm nhận qua lăng kính của thời gian và tình yêu, vạn vật đều sống động và căng tràn sức sống. với nhà thơ mỗi ngày mới là một ngày vui.

Nhà thơ đã lấy con người làm chuẩn mực cho vẻ đẹp của tự nhiên nên đã so sánh vẻ đẹp của tháng giêng giống như một cặp môi của người con gái. Đối với nhà thơ, thời gian đẹp nhất trong ngày là buổi sớm bình minh, mùa xuân đẹp nhất vào tháng giêng – tháng đầu, tháng mới của một năm. Và như vậy, cảnh vật chỉ tình tứ, xuân sắc khi ở vào độ tươi trẻ còn khi đã vào độ phai tàn  thì hương sắc đều phôi phai, phai nhạt.

“Tôi sung sướng. nhưng vôi vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân”     

Tác giả đã sử dụng kiểu câu đặc biệt với dấu chấm giữa dòng để diễm tả cảm xúc rất đặc biệt của mình. Ông vừa sung sướng khi được tận hưởng cuộc sống nơi thiên đường trên mặt đất vừa vội vàng níu kéo bởi sợ thời gian trôi qua sẽ khiến mọi vẻ đẹp bị phai tàn. Đó là một cái nhìn, một cách cảm nhận quá tinh tế, mang màu sắc triết học.    

Bài thơ còn thể hiện quan niệm về thời gian của Xuân Diệu:

“Xuân đang tới nghĩa là xuân sẽ qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chằng hai lần thắm lại
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời”      

Nếu người xưa lấy sinh mệnh của vũ trụ làm thước đo thời gian thì Xuân Diệu lấy sinh mệnh cá thể làm thước đo, tức là, lấy cái hữu hạn của đời người thậm chí lấy khoảng thời gian ngắn ngủi và ý nghĩa nhất của đời người là tuổi trẻ để đo đếm thời gian của vũ trụ. Đó chidnh là biểu hiện của sự nhạy cảm trước bước đi thời gian của nhà thơ. Trong cách tranh biện của mình, Xuân Diệu không chỉ phản bác quan niejm cũ mà còn đặt ra vấn đề: dẫu vũ trụ có thể vĩnh viễn, thời gian có thể tuần hoàn nhưng tuổi trẻ con người chẳng thể hai lần thắm lại thì sự tuần hoàn của  thời gian cũng trở nên vô nghĩa với con người “mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất”. Vì vậy “nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời”. Do ý thức sâu sắc về sự trôi chảy của thời gian quá nhanh chóng nên cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu cũng mang đầy tính mất mát, chia lìa:

“Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi
Chim rộn ràng bỗng cất tiếng reo thi
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?
Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa…”      

Cách cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu, xét đến cùng là xuất phát từ ý thức sâu xa của giá trị sự sống cá thể, ở từng khoảnh khắc thời gian. Quan niệm ấy giúp con người biết quý trọng từng giây phút của đời mình và làm cho những khoảnh khắc của đời mình trở nên ý nghĩa. Đây là cơ sở sâu xa của quan niệm sống vội vàng được thể hiện trong khổ thơ cuối:

“ Ta muốn ôm
Cả sự sống mơi bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây và cỏ rạng
Cho chuyếnh choáng mùi hương, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi”      

Ở hai phần đầu, tác giả sử dụng đại từ “tôi” để giãi bày tâm sự, cảm xúc, khao khát của mình, còn ở phần này ông lại xưng “ta”, tức là muốn đối diện với toàn thể sự sống trần gian. Cảm xúc của thi sĩ thể hiện ở những hình ảnh vồ vập, chuếnh choáng của một cái tôi đầy ham muốn tận hưởng cho thật nhiều, thật đã đầy hương sắc của cuộc sống đệp đẽ. Xuân Diệu đã sử dụng một loạt các động từ mạnh với cấp độ tăng tiến dần.  Ông muốn ôm lấy khi sự sống mới bắt đầu mơn mởn, muốn riết lấy mây gió, muốn say, muốn thâu trong tình yêu. Trạng thái tận hưởng cũng ngày càng tăng tiến, từ “chuếnh choáng”, “đã đầy” cho đến “no nê” và đỉnh cao của trạng thái cảm xúc là khi nhà thơ thốt lên “Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi”. Nhà thơ đã sử dụng những từ ngữ rất cụ thể, rất trần thế để diễn tả những sự vật vô hình.        

Bài thơ “Vội vàng” nói lên niềm khao khát mãnh liệt được tận hưởng cuộc sống, mùa xuân, tình yêu của một tâm hồn thơ mới tươi trẻ luôn rạo rực và yêu tha thiết cuộc đời. Đây chính là nét độc đáo riêng làm nên phong cách thơ Xuân Diệu – nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới.

Bình giảng bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu – Bài làm 2

Xuân Diệu được mệnh danh là “ông hoàng thơ tình” với những bài thơ tình yêu bất hủ, thể hiện những quan điểm sâu sắc về tình yêu lứa đôi một cách mãnh liệt nhất. “Vội vàng” là bài thơ bộc lộ sự khát thèm trong tình yêu cũng như ý niệm mới về thời gian và tuổi trẻ.

Cảm hứng của bài thơ “Vội vàng” chính là tình yêu, thời gian, tuổi trẻ và mùa xuân. Tác giả đã xâu chuỗi lại những yếu tố đó để thể hiện quan niệm của mình về cuộc đời luôn trôi đi vội vàng, nếu không sống thì sẽ uổng phí cả một cuộc đời. Bài thơ như tiếng lòng, cũng là lời kêu gọi mọi người hãy sống hết mình, nhiệt huyết hết mình vì thời gian không bao giờ đứng đợi một ai.

Quan điểm sống của Xuân Diệu xuất hiện ngay từ những câu thơ đầu tiên:

Tôi muốn tắt nắng đi

Cho màu đừng nhạt mất

Tôi muốn buộc gió lại

Cho hương đừng bay đi

Khát khao mãnh liệt cháy bỏng, muốn chiếm lĩnh thế giới tự nhiên bao la và rộng lớn. Ước muốn này, khát khao này được thoát lên qua từng câu chữ thật mãnh liệt. Từ “tôi muốn” được điệp lại hai lần như nhấn mạnh hơn nữa khát khao ấy thật cháy bỏng. “Nhạt nắng” và “buộc gió” là những hình ảnh vô hình, không thể sờ, nắm giữ cho riêng mình được. Nhưng Xuân Diệu lại khát thèm được làm những thứ đó. Ông không muốn để thời gian, để cho mưa nắng cuộc đời làm nhạt phai, cuốn đi hết tuổi trẻ đang tràn đầy năng lượng và nhiệt huyết.

Tác giả say mê cảm nhận sự chuyển động của đất trời cũng như vẻ đẹp tuyệt vời của mùa xuân và tuổi trẻ:

Của ong bướm này đây tuần tháng mật

Này đây hoa của đồng nội xanh rì

Này đây lá của cành tơ phơ phất

Của yến anh này đây khúc tình si

Mỗi buổi sáng thần Vui hằng gõ cửa

Tháng giêng ngon như một cặp môi gần

Một đoạn thơ thật đẹp, trữ tình, lãng mạn, tràn đầy tình yêu cuộc sống. Ngòi bút tài hoa, tinh tế của tác giả khiến bức tranh mùa xuân hiện lên như một “thiên đường trên mặt đất” đầy say mê và quyến rũ. Thiên nhiên căng tràn nhựa sống, đất trời như ngập trong sắc hương của hoa. Những hình ảnh tuyệt đẹp gắn với mùa xuân khiến tác giả cứ ngỡ mùa xuân như ‘tuần tháng mất”. Tuần tháng mật có ý chỉ sự ngọt ngào, viên mãn và lãng mạn của mùa xuân không mùa nào có thể sánh bằng. Với biện pháp liệt kê, tác giả đã lần lượt phác họa từng đường nét tinh khôi, tươi đẹp của mùa xuân.

Hình ảnh “tháng giêng ngon như cặp môi gần” thực sự là hình ảnh táo bạo của Xuân Diệu. Hình ảnh này khiến người đọc liên tưởng đến sự khát thèm đến tột độ của Xuân Diệu về mong muốn được giữ lại mùa xuân, giữ lại tuổi trẻ cho riêng mình.

Tuy nhiên khi đang đắm chìm trong vị ngọt của thiên nhiên, của tình yêu thì Xuân Diệu cũng chua xót nhận ra sự trôi đi vội vàng, quá hững hờ của thời gian khiến chúng ta không thể nhìn lại được.

Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa

Tôi không chờ nắng hạ mới hồi xuân

Dấu chấm được đặt ngay giữa câu thơ gợi tả sự đứt quãng, cảm xúc chuyển đổi đột ngột khiến cho nhân vật trữ tình hoảng hốt, vội vàng, không thể kiềm chế được mình. Niềm vui còn ở đó nhưng tác giả nhận ra nỗi buồn đang đến gần, tuổi trẻ cũng sắp qua đi trong tiếc nuối. Đây là một quan điểm rất hiện đại, rất mới của Xuân Diệu trong thời đại đó.

Suy nghĩ của ồng về thời gian còn được tiếp diễn:

Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua

Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già

Quan niệm thời gian rất đúng đắn, phù hợp với quy luật của tự nhiên. Việc tác giả nhận ra sự nghiệt ngã này của thời gian khiến cho lòng ngươi chùng xuống khi phải trải qua sự đau đớn, tiếc nuối, dằn vặt khi tuổi trẻ đã đi qua. Cuộc đời con người “sinh, lão, bệnh, tử” đều không đoán trước được, nhưng ý thức về thời gian của Xuân Diệu khiến chúng ta thêm nâng niu và trân trọng hơn nữa cuộc đời này.

Nhận ra sự khắc nghiệt của thời gian,tác giả muốn sống vội vàng, sống như thể ngày mai sẽ chết. Khát khao, ước vọng và sự sống vội đó được thể hiện:

Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn

…

Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi

Khổ thơ này là khát khao đến cháy bỏng của Xuân Diệu về thời gian, về cuộc đời, về tuổi trẻ. Ông sống vội vàng, yêu vội vàng để không uổng phí những năm tháng của tuổi trẻ. Cuộc sống này vẫn còn tươi đẹp, hãy tận hưởng, hãy hưởng thụ hết sự tươi đẹp và viễn mãn đó. Đây chính là thông điệp mà Xuân Diệu muốn gửi đến người đọc.

Như vậy bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu với những hình ảnh đẹp và những khát khao chát bỏng đã khiến cho người đọc chìm đắm vào đó và khó có thể thoát ra ngoài.