Bàn về sự nghiệp sáng tác của Xuân Diệu, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnh đã khẳng định: “Nhìn một… trần thế nhất". Thông qua việc phân tích một số bài thơ của Xuân Diệu viết trước cách mạng, anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên

Đề bài: Bàn về sự nghiệp sáng tác của Xuân Diệu, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnh đã khẳng định: “Nhìn một cách tổng quát toàn bộ sự nghiệp văn học của Xuân Diệu, thấy có một tư tưởng chi phối tất cả, ấy là một niềm khao khát giao cảm với đời – cuộc đời biểu theo nghĩa chân thật và trần thế nhất". (Văn 11, NXB GD Hà Nội 1997) thông qua việc phân tích một số bài thơ của Xuân Diệu viết trước cách mạng, anh (chị) hãy chứng minh nhận định trên.

Bài làm:

Trong nền thi ca Việt Nam hôm nay và mai sau không thể không nhắc đến Xuân Diệu – Một tâm hồn thơ thiết tha, cháy bỏng, một tình nhân say đắm nồng nàn, "một nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới" (thi nhân Việt Nam). Đọc Xuân Diệu, ta bắt gặp một tâm hồn yêu cuộc sống, yêu con người đến say mê cuồng nhiệt. Ông luôn khát khao được giao hòa, được mở rộng lòng ra với cuộc đời và cũng mong nhận được sự đáp ứng của mọi tâm hồn, của thiên nhiên, của trời đất trong cuộc sống đáng yêu này. Niềm mong ước tha thiết và chân thành đó là tư tưởng nổi bật chi phối toàn bộ các sáng tác của ông. Nhận định về sáng tác của Xuân Diệu, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnh đã khẳng định:

“Nhìn một cách tổng quát toàn bộ sự nghiệp văn học của Xuân Diệu, thấy có một tư tưởng chi phối tất cả, ấy là một niềm khao khát giao cảm với đời – cuộc đời biểu theo nghĩa chân thật và trần thế nhất"

Thật vậy! Nếu cùng thời tác giả, Thế Lữ muốn thoát, lên cõi tiên, Huy Cận giãi nỗi sầu của mình lên cỏ cây, sông nước, Vũ Hoàng Chương tìm đến với thơ say để quên thực tại chán chường, thỉ Xuân Diệu rất nhập thế. ông luôn gắn bó, quyến luyến với cuộc sống, với cảnh và người nơi trần thế này:

Ta ôm bó cánh tay ta làm rắn

Làm dây da quấn quýt cả mình xuân

Không muốn đi mãi mãi ở vườn trần

Chân hóa rễ để hút mùa dưới đất.

Là một người yêu cuộc sống, yêu con người, Xuân Diệu luôn mở rộng lòng với cuộc đời, mong gặp được những tâm hồn đồng điệu, mong được hòa cái "tôi" vào cái "ta" chung của xã hội, của cuộc đời. Trong cái "ta" chung ấy, cái "tôi" phải được “khẳng định mạnh rnẽ:

Thà một phút huy hoang rồi chợt tắt,

Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm.

Đọc hai câu thơ này, tôi lại nhớ đến một khúc ca trong Người làm vườn của Tago – nhà thơ triết lý nổi tiếng của đất nước Ấn Độ tươi đẹp:

Hoa sen nở trong ánh mặt trời

Rồi mất đi tất cà những gì nó có

Nhưng chắc nó không muốn làm chiếc nụ

Trong sương mù vĩnh viễn của mùa đông.

Cũng như Tago, với Xuân Diệu, sống là phải hết mình, phài tận tâm tận lực với cuộc sống. Hãy sống có ý nghĩa dù chỉ là giây phút bởi vì ai sinh ra trên đời cũng chỉ sống một lần. Xuân Diệu không thể chịu đựng nổi cuộc sổng bằng phẳng, mờ nhạt của cô Quỳnh, cô Giao và anh chàng Phan trong truyện Tỏa nhị Kiều. ở họ có cái gì cũng "lỡ cỡ", họ là những con người không có cá tính, lặng lẽ, ngơ ngác, thụ động đến tội nghiệp. Tác giả thấy họ đáng thương vị họ như những sinh vật sống "ngoi ngóp, vật vờ" (Nguyễn Đăng Mạnh) trong vũng ao tù bằng phẳng của cuộc đời "Mục đích đời người của Xuân Diệu là sự sống" (Thế Lữ) nhưng cuộc sống xã hội không đem lại cho ông nhưng gi ông mong muốn những gỉ ông đã trao gửi. Trong xã hội kim tiền đó. con người sống với nhau hờ hừng, dửng dưng, thờ ơ lạnh nhạt cho nên Xuân Diệu không tìm được một tâm hồn hòa hợp, ông thấy mình lạc lõng giữa cuộc đời đến nỗi phải thốt lên:

Ta là Một. là Riêng là Thứ nhất

Không có chỉ bè bạn nổi cùng ta.

Tình yêu là một thứ tình cảm tự nhiên thiêng liêng gắn bó hai người khác giới với nhau Khi người ta yêu nhau người ta hiểu nhau, san sẻ từng niềm vui. nỗi buồn với nhau, nhưng với Xuân Diệu, người yêu cũng không thể hiểu ông. Xuân Diệu yêu say đắm, nống nàn, mãnh liệt nhưng dường như trái tim người yêu luôn lạc điệu với trái tim ông. Ông không bao giờ cảm thấy mình được đến đáp xứng đáng, hởi vì ông luôn "thèm muốn vô biên và tuyệt đỉch". Ngồi với người yêu. ôm người yêu trong vòng tay mà Xuân Diệu vẫn cảm thấy xa cách vời vợi – đấy là chủ để bài Xa cách rất tiêu biểu cho thơ Xuân Diệu.

Đã hơn một lần Xuân Diệu thất vọng vì tình trao đi mà không được nhận lại:

Anh chỉ có một tình yêu thứ nhất

Trao cho em cùng với một lá thư

Em không nhận và tình yêu cũng mất

Tình đã cho không lấy lại bao giờ.

Yêu là cho, là mất, là chuốc lấy khổ đau phiến muộn, nhưng Xuân Diệu lại không thể sống mà không yêu;

Làm sao sống được mà không yêu

Không nhớ không thương một kẻ nào.

Xuân Diệu là thế, nồng nàn, sôi nổi, khao khát giao hòa mà vẫn thấy cỗ đơn, giá lạnh giữa cuộc đời. Càng khát khao giao hòa bao nhiêu ông càng cảm thấy cô đơn giá lạnh bấy nhiêu, và càng cô đơn ông càng muốn nhận được sự cảm thống chia xẻ của người đời. Người đời không hiểu ông, ông tìm đến với thiên nhiên, hướng sự giao cảm vào thiên nhiên bởi vì hơn ai hết Xuân Diệu yêu thiết tha cuộc sống này.

Đối với ông, sự sống hiện hữu quanh ta đây chinh là thiên dường – thiên đường giữa cõi trần gian, giữa những tâm hòn trần thế. Mỗi sớm mai thức dậy, thi nhân lại thấy muôn vàn điều mới lạ, đầy quyến rũ và hấp dẫn xung quanh mình:

Cùa ong bướm này đây tuần tháng mật

Này đây hoa của đồng nội xanh rì

Này đây Lá của cành tơ phơ phất

Của yến anh này đây khúc tình si

Và này đây ánh sáng chớp hàng mi

Mỗi buổi sáng Thần vui hằng gõ cửa…

Mùa xuân hiện ra qua những dòng thơ của tác giả trong trẻo, tươi đẹp, gợi cảm, đầy sức quyến rũ làm say đắm lòng người. Mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu đó là nguồn cảm hứng dồi dào nhất của thơ văn Xuân Diệu. Đọc Xuân Diệu ta thấy từ ngạc nhiên đến choáng ngợp, nhà thơ như lạc lối giữa một miền cực lạc của chúa xuân Mùa xuân trong lành quá, tràn căng nhựa sống, tươi đẹp vô cùng, khiến cho nhà thơ không kìm được lòng mỉnh, phải xuýt xoa:

Tháng giêng ngon như một cặp môi gần

Một câu thơ rất Xuân Diệu. Mùa xuân được càm nhận như một cô gái đang thời xuân sắc với đôi môi căng mọng tuyệt mỹ như đón, như mời. Đây là một cách cảm nhận hết sức vật chất, hết sức táo bạo nhưng lại rất con người, vừa trần tục trần thế, vừa vô cùng trang trọng tình khiết. Phải là một tâm hồn yêu cuộc sống, gắn bó máu thịt với cuộc sống mới có được những cảm nhận chân thật và tình tố như vậy. Cuộc sống tươi đẹp như thế, đáng yêu như thế mà đời người lại hữu hạn. Xuân Diệu luôn lo sợ thời gian sẽ cuốn đi tất cả, vi không gì tránh được quy luật của tàn phai:

Xuân đang tới nghĩa Là xuân đương qua

Xuân còn non nghĩa Là xuân sẽ già

Mà xuân hết nghĩa Là tôi cũng mất

Lòng tôi rộng nhưng Lượng đời cứ chật

Không cho dài thời trẻ của nhân gian

Nói Làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại.

Xuân Diệu luôn chắt chiu từng giây phút của cuộc đời để tận hưởng nhưng diệu kỳ mà cuộc sông đem lại, ông vội vàng, ham hồ muốn ôm tất cả sự sống vào lòng”

Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu

Ta muốn thân trong một cải hồn nhiêu

Và non nước, và cây, và cỏ rạng

Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ảnh sáng

Cho no nê thanh sắc của thời tươi.

Và mãnh liệt hơn, ham hố hơn:

Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi.

Phải là một người luôn luôn chan hòa, mở lòng ra với cuộc sống, Xuân Diệu mới xây dựng được những hỉnh ành thơ vừa rất trần thế lại vừa rất thánh thiện như vậy. Có nhà nghiên cứu văn học nào đó đã nói rằng: giữa Xuân Diệu và thiên nhiên dường như có một mối liên lạc nào đó mới có thể có được những cảm nhận rất tình vi, tinh tế đến thế. Quả đúng là như vậy! Xuân Diệu là con người thực nơi trần thế, ông yêu sự sống nơi trần thế, ông luôn cảm thấy hạnh phúc, hãnh diện vì sự có mặt của mình trên cuộc đời này. ông không đi tìm thiên dường ở một cõi huyền bí xa xôi nào, không tìm đến một vị chúa huvễn hoặc nào. Ông chỉ tôn thờ vị chúa đời gần gũi, tươi trẻ và đầy sức quyến rũ. Ở đó trái tim nồng nhiệt đa tình đa càm của ông tha hổ ôm ấp lấy tất cả, tha hổ tìm đến những tâm hồn bè bạn, tha hồ tận hường những điều kỳ diệu mà cuộc sống ban tặng.

Có thể nói cà cuộc đời Xuân Diệu, "niềm khát khao được giao cảm với đời" luôn luôn thôi thúc ông, nó như một ngọn lửa ngày càng bùng lên chứ không bao giờ nguội tắt. Sau Cách mạng tháng Tám, cái "tôi" của ông dã được hòa vào cái "ta” chung của dân tộc trong tình Tổ quốc và lý tưởng cách mạng. Niềm khát khao giao cảm với đời vì thế lại càng mành liệt hơn bao giờ. Niềm khát khao cháy bỏng đó bắt nguổn từ một cá tính mạnh mẽ: luôn sống sôi nổi, mãnh liệt, sống hết mình với cuộc sống. Với một quan niệm nhân sinh tích cực như thế, Xuân Diệu đã dâng cho đời một sự nghiệp văn học đồ sộ, kết – quả của nhửng tháng năm lao động nghệ thuật miệt mài, quyết liệt, không hề biết mệt mòi con người ấy đến phút chót của cuộc (tời văn để lại những dòng thơ yêu đời đến cháy bỏng, đến si mê:

Trong hơi thơ chót dâng trời đất

Cũng vẫn si tình đến ngất ngư.

Đọc Xuân Diệu, chúng ta cảm thấy cuộc đời thật đáng yêu. đáng sống và tự thấy phải mở lòng với cuộc đời hơn nữa, không thể sống dửng dưng, hờ hừng để phải nuối tiếc những năm tháng đã trôi qua vô ích. Xuân Diệu mãi mãi xứng đáng với sự ngưỡng mộ của tuổi trẻ nói riêng và bạn đọc nói chung.