Bài soạn "Viết đoạn văn trình bày luận điểm" số 4 - 6 Bài soạn "Viết đoạn văn trình bày luận điểm" lớp 8 hay nhất

A. Kiến thức trọng tâm

Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận

Câu 1. Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: (Theo dõi đoạn văn trong sgk)

Câu hỏi:

Đâu là những câu chủ đề (câu nêu luận điểm) trong mỗi đoạn văn?
Câu chủ đề trong từng đoạn văn được đặt ở vị trí nào (đầu hay cuối đoạn)?
Trong hai đoạn văn trên, đoạn nào được viết theo cách diễn dịch và đoạn nào được viết theo cách quy nạo? Phân tích cách diễn dịch và quy nạp trong mỗi đoạn văn?
Trả lời:

Câu chủ đề trong hai đoạn văn:
(a): Thật là chống tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời.
(b): Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước
Câu chủ đề của đoạn (a) ở cuối còn đoạn (b) ở đầu đoạn văn
Đoạn văn (a) viêt theo lối quy nạp; đoạn văn (b) viết theo lối diễn dịch

Câu 2. Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi (theo dõi đoạn văn trong sgk)

Câu hỏi:

a) Hãy xem lại Ngữ văn 7, tập hai và cho biết: Lập luận là gì? Tìm hiểu luận điểm và cách lập luận trong đoạn văn trên. (Gợi ý: Có phải nhà văn dùng phép tương phản hay không?)

b) Cách lập luận trong đoạn văn trên có làm cho luận điểm trở nên sáng tỏ, chính xác và có sức thuyết phục mạnh mẽ hay không?

c) Em có nhận xét gì về việc sắp xếp các ý trong đoạn văn vừa dẫn? Nếu tác giả nhận xét Nghị Quế "đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu" lên trên và đưa nhận xét "vợ chồng địa chủ cũng...thích chó, yêu gia súc" xuống dưới thì hiệu quả của đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng thế nào?

d) Trong đoạn văn, những cụm từ chó con, giọng chó má, thằng nhà giàu rước chó vào nhà, chất chó đểu của giai cấp nó được xếp cạnh nha. Cách viết ấy có làm cho sự trình bày luận điểm thêm chặt chẽ và hấp dẫn không? Vì sao?

Trả lời:

a)

Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm.
Luận điểm trong đoạn trích: Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đều của giai cấp nó ra.
Tác giả đã sử dụng phép lập luận tương phản đối lập giữa hành động, cử chỉm giọng điệu của Nghị Quế với đàn chó con và với mẹ con chị Dậu
b) Việc dùng phép lập luận tương phản, đối lập khiến cho hình ảnh nhân vật Nghị Quế hiện lên với bản chất khốn nạn, dối trá, làm cho luận điểm trở nên sáng tỏ và tăng sức thuyết phục cho đoạn trích.

c) Việc sắp xếp trình tự các ý trong đoạn văn là hợp lí. Nếu đảo vị trí của các ý thì sẽ làm giảm giá trị tố cáo, sức thuyết phục của văn bản với người đọc. Bởi bản chất thật của Nghị Quế phải được vạch trần sau khi xây dựng cho người đọc cảm nhận hắn là một một con người có vẻ yêu gia súc, thích chó, chắc cũng sẽ đối xử tử tế với con người. Hoặc tác giả muốn xoáy sâu thêm giá trị của con người trong xã hội ấy, không bằng con chó của nhà giàu.

d) Việc sử dụng các cụm từ như trên đã tạo ra một liên tưởng và hấp dẫn đối với người đọc, khiến cho đoạn trích có sức thuyết phục hơn.

Ghi nhớ:

Khi trình bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận, cần chú ý:

Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề. Trong đoạn văn trình bày luận điểm, câu chủ để thường được đặt ở đầu tiên (đối với đoạn diễn dịch) hoặc cuối cùng (đối với đoạn quy nạp)
Tìm đủ các luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trật tự hợp lí để làm nổi bật luận điểm.
Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sức thuyết phục.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Luyện tập

Bài tập 1: Trang 81 sgk Ngữ Văn 8 tập hai

Đọc hai câu văn sau và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm ngắn gọn, rõ.

a) Trước hết là cần phải tránh cái lối viết "rau muống" nghĩa là lằng nhằng "trường giang đại hải", làm cho người xem như là "chắt chắt vào rừng xanh"

(Hồ Chí Minh, Cách viết)

b) Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ.

(Nguyễn Tuân)

Bài làm:

a) Luận điểm: Tranh viết lan man, dài dòng.
b) Luận điểm: Nguyên Hồng thích được truyền nghề cho giới trẻ.

Bài tập 2: trang 82 sgk Ngữ Văn 8 tập hai
Đọc văn sau đây trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận cứ nào? Hãy nhận xét về cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt của văn bản.
Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không âm thanh như "mảnh hồn làng" trên "cánh buồm giương", như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới với những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật: sự mỏi mệt, say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi khổ đau chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, nhưng vui buồn sầu tủi của một con đường
(Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam)
Bài làm:
Luận điểm của đoạn văn: Tế Hanh là một người tinh lắm
Hệ thống luận cứ của Nguyễn Tuân
Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương
Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi
Luận cứ được Nguyễn Tuân đưa ra và sắp xếp rất logic, hợp lí: Luận cứ thứ nhất là tiền đề cho luận cứ thứ hai, đó là từ việc nhận xét về bức tranh sinh hoạt quê hương đến thế giới gần gũi, thân thuộc với con người, đi từ cái nhỏ đến cái lớn, xa hơn, bao quát, rộng lớn hơn.

Bài tập 3: trang 82 sgk Ngữ Văn 8 tập hai
Viết các đoạn văn ngắn khai triển các luận điểm sau
a) Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài
b) Hoc vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ
Bài làm:
Đoạn văn 1:
"Trăm hay không bằng tay quen" là câu nói khẳng định một quy luật của cuộc sống, làm nhiều sẽ thuần thục, quen tay sẽ làm hay, làm đẹp. Trong học tập cũng vậy, học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài. Học là quá trình tiếp thu tri thức từ sách vở, người khác để biến tri thức đó thành của mình. Thế nhưng, cái chúng ta học được từ sách vở, trên trường lớp chỉ là ý thuyết, nếu không thực hành thì lý thuyết ấy cũng không có giá trị. Việc làm bài tập sẽ giúp ta khắc sâu được phần lý thuyết vừa học trên trường. Đơn giản như làm một bài toán với một công thức, nếu ta làm mười lần,hai mươi lần thì công thức ấy tự nhiên sẽ được bộ não của ta ghi nhớ, có thể sẽ không bao giờ quên. Nếu không làm bài tập, ta sẽ quên công thức ấy ngay sau 3-5 ngày học. Không chỉ thế, làm bài tập sẽ giúp ta hiểu sâu hơn kiến thức và lấy nó làm nền tảng để mở rộng kiến thức ấy. Khi học về tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố, ta sẽ thấy được khung cảnh của nông thôn Việt Nam vào mùa thúc sưu thuế. Vận dụng các kiến thức Văn học để so sánh và đối chiếu, ta sẽ thấy được chị Dậu, Lão Hạc, Chí Phèo, dì Hảo, anh Pha...trong sáng tác của Ngô Tất Tố, Nam Cao hay Nguyễn Công Hoan đều là số phận cơ cực của người nông dân Việt Nam trước cách mạng.

Đoạn văn 2:
Bản chất của việc học là tiếp thu tri thức, học để hiểu biết, học để làm người. Thế nhưng học vẹt lại là hình thức học đối phó, học thuộc lòng, lặp đi lặp lại kiến thức một cách máy móc. Những người học vẹt không học vì kiến thức mà chỉ học vì điểm số, vì các bài kiểm tra. Hậu quả là khi đã học vét, ta sẽ không hiểu được bản chất của vấn đề, có khi kiến thức sai chính ta cũng không nhận ra được. Lâu dẫn con người sẽ bị trì trệ, bộ não không chịu hoạt động, suy nghĩ khiến ta trở nên lười biếng, chây lì, chậm chạp. Có thể nói, học vẹt không thể phát triển được năng lực suy nghĩ của con người.

Bài tập 4: Trang 82 sgk Ngữ văn 8 tập hai
Để làm sáng tỏ luận điểm "Văn giải thích cần viết cho dễ hiểu", em sẽ đưa ra những luận cứ nào? Những luận cứ ấy cần được sắp xếp theo một trình tự như thế nào để tăng hiệu quả thuyết phục của đoạn văn?
Có thể tham khảo trình tự sắp xếp luận cứ trong đoạn văn sau:
Mình viết ra cốt là để giáo dục, cổ động; nếu người xem mà không nhớ được, không hiểu được, là viết không đúng, nhằm không đúng mục đích. Mà muốn cho người xem hiểu được, nhớ được, làm được, thì phải viết cho đúng trình độ của người xem, viết rõ ràng, gọn gàng, chớ dùng chữ nhiều
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
Bài làm:
Các luận cứ có thể đưa ra và sắp xếp theo trình tự:
Mục đích của văn giải thích là làm cho người đọc, người nghe hiểu rõ về một vấn đề, đối tượng
Nếu viết không dễ hiểu, người đọc rất khó tiếp nhận, không hiểu rõ về vân đề
Cần viết rõ ràng, ngắn gọn, súc tích và xác định rõ đối tượng mình hướng tới là ai