Bài soạn "Phép phân tích và tổng hợp" số 4 - 6 Bài soạn "Phép phân tích và tổng hợp" lớp 9 hay nhất

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I- Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp

TRANG PHỤC
Không kể trên đường tuần tra, nơi rừng rậm hay suối sâu,… phải cởi giày ra đi chân đất, thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc quần áo chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt ra trước mặt mọi người.
Người ta nói: “Ăn cho mình, mặc cho người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xoè váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ-mi là phẳng tắp… Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hoá xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần loè loẹt, nói cười oang oang.
Người xưa đã dạy: “Y phục xứng kì đức”. Ăn mặc sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội. Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho thiên hạ, làm mình tự xấu đi mà thôi. Xưa nay, cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi trường. Người có văn hoá, biết ứng xử chính là người biết tự hoà mình vào cộng đồng như thế, không kể hình thức còn phải đi với nội dung, tức là con người phải có trình độ, có hiểu biết. Một nhà văn đã nói: “Nếu có một cô gái khen tôi chỉ vì bộ quần áo đẹp mà không khen tôi có bộ óc thông minh thì tôi chẳng có gì đáng hãnh diện”. Chí lí thay!
Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp.
(Theo Băng Sơn, Giao tiếp đời thường)

Câu hỏi:
a. Ở đoạn mở đầu, bài viết đã nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc để rút ra nhận xét về vấn đề gì? Hai luận điểm chính trong văn bản là gì?
Tác giả đã dùng phép lập luận nào để rút ra hai luận điểm đó?
b, Sau khi đã nêu một số biểu hiện của " những quy tắc ngầm" về trang phục, bài viết đã dùng phép lập luận gì để " chốt" lại vấn đề? Phép lập luận này thường đạt vị trí nào trong bài văn?
Trả lời:
a. Ở đoạn mở đầu, bài viết đã nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc để chỉ ra lối ăn mặc trang phục không phù hợp với đạo đức trong xã hội để từ đó làm nổi bật lên nét đẹp trong văn hóa ăn mặc trang trọng, lịch sự, phù hợp với đạo đức chuẩn mực xã hội, môi trường xung quanh
Hai luận điểm chính trong văn bản là:
Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh xung quanh, phù hợi với công việc, môi trường làm việc, học tập, môi trường sống.
Ăn mặc giản dị phù hợp với lối sống đạo đức hòa mình vào cộng đồng tập thể
b. Sau khi đã nêu một số biểu hiện của " những quy tắc ngầm" về trang phục, bài viết đã dùng phép lập luận tổng hợp: "Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp" . Phần lập luận tổng hợp thường được đặt ở cuối đoạn hoặc cuối bài.

II. Ghi nhớ:

Để làm rõ ý nghĩa của một sự việc, hiện tượng nào đó người ta thường dùng phép lập luận phân tích tổng hợp
Phân tích là phép lập luận trình bày những bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng.. Đế phán tích nội dung của sự vật hiện tượng người ta có thể dùng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu,... và cả phép lập luận giải thích. chững minh.
Tổng hợp là phép lập luận rút ra từ cái chung từ những điều phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường được đặt ở cuối đoạn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: trang 10 sgk Ngữ văn 9 tập 2

Tác giả đã phân tích như thế nào để sáng tỏ luận điểm: " Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường của học vấn"?

(Gợi ý: Chú ý thứ tự khi phân tích: Học vấn là của nhân loại => Học vấn của nhân loại do sách lưu truyền lại => Sách là kho tàng quáy báu => Nếu chúng ta... Nếu xóa bỏ... làm kẻ lạc hậu.)

Bài làm:
Cách phân tích để làm rõ luận điểm: "Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn"
Học vấn là thành quả của nhân loại trong quá trình lao động sản xuất và trải nghiệm
Học vấn của nhân loại được lưu giữ qua những trang sách và truyền lại cho các thế hệ sau
Chính vì thế, sách là một kho tàng quy báu của nhân loại
Nếu không lưu lại thành quả trong quá khứ thì phải làm lại từ đầu, do đó, có tiến lên cũng là đi lùi lại.

Câu 2: trang 10 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Tác giả đã phân tích lí do chọn sách như thế nào?
Bài làm:
Tác giả đưa ra lí do phải chọn sách mà đọc của tác giả:
Di sản tinh thần của con người ngày một phong phú, việc đọc sách ngày càng không dễ.
Số lượng sách nhiều, chất lượng lại khác nhau;
Sức người có hạn
Có sách chuyên môn, có sách thường thức; giữa tri thức chuyên môn và tri thức thường thức lại có quan hệ với nhau.

Câu 3: trang 10 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào?
Bài làm:
Tác giả đã nêu lên tầm quan trọng của việc đọc sách thông qua việc đưa ra các lí lẽ và dẫn chứng:
Đọc sách giúp chúng ta tiếp cận tri thức một sách nhanh và trực tiếp nhất
Đọc sách không chọn lọc, đọc lấy số lượng sẽ không đem lại hiệu quả
Đọc sách mà không chịu suy nghĩ thì cũng không có tác dụng gì

Câu 4: trang 10 sgk Ngữ văn 9 tập 2
Qua đó,em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận
Bài làm:
Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề ngằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng.
Phân tích trong văn bản có vai trò làm sáng tỏ luận điểm và tăng sức thuyết phục đồng thời nó giúp người đọc người nghe hiểu và có nhận thức đúng đắn, cái nhìn toàn diện nhất.