Aztec - nền văn minh nhiều bí ẩn

Hơn 20.000 người bị tế sống mỗi năm nhưng Aztec lại là chú trọng phổ cập giáo dục cho trẻ em.

Aztec là tên gọi một số dân tộc nhất định tại miền trung Mexico, nhất là những người nói tiếng Nahuatl. Người Aztec thống trị phần lớn vùng Trung Mỹ từ thế kỷ 14 đến 16, tạo thành một trong những nền văn minh lớn của nhân loại.

Họ để lại cho nhân loại nhiều điều thú vị cùng không ít bí ẩn.

Kinh đô Tenochtitlan của người Aztec.

Cả dân tộc bị nhầm "khai sinh"

Chữ "Aztec" do người châu Âu đặt cho dân tộc này để chỉ thành phố Aztlan ở phía bắc Mexico, nơi người Aztec từng sinh sống ở thế kỷ 20.

Tuy nhiên, nhóm người giờ đây được gọi là Aztec thường tự xưng mình là người Mexica. Đây cũng chính là nguồn gốc của cái tên Mexico.

Đa thê nhưng chỉ cưới 1 lần

Giống như nhiều nền văn minh cổ xưa, nền văn minh Aztec theo chế độ đa thê. Theo đó, người đàn ông Aztec có thể có nhiều vợ cùng lúc nhưng chỉ người vợ đầu tiên được tổ chức lễ cưới.

Cũng như một số xã hội khác, người Aztec cho rằng đàn ông càng có nhiều vợ đồng nghĩa với địa vị và quyền lực càng cao trong xã hội.

Chọn kinh đô nhờ vào... đại bàng!

Hình ảnh trên quốc kỳ Mexico - (Ảnh: Wiki Commons).

Theo một lời tiên tri xa xưa, kinh đô của người Aztec sẽ là nơi xuất hiện một con chim đại bàng đậu trên cây xương rồng. Kể từ đó, người Aztec cổ đi khắp nơi tìm hiện tượng này.

Cuối cùng, chim đại bàng đậu trên cây xương rồng cũng xuất hiện, nhưng trớ trêu thay, đây lại là một vùng đất nhỏ bé giữa hồ Texcoco. Đó là kinh đô Tenochtitlan của người Aztec.

Do xa xưa, người Aztec thường được gọi với tên Tenochca nên họ đã đặt tên kinh đô là Tenochtitlan.

Ngày nay, quốc kì của Mexico vẫn giữ hình ảnh biểu tượng từ xưa này.

Phổ cập giáo dục từ hơn 500 trước

Giáo dục rất được người Aztec chú trọng.

Aztec là một trong những nền văn minh đầu tiên thực hiện phổ cập giáo dục cho trẻ em thuộc mọi tầng lớp từ quý tộc đến thường dân, thậm chí là nô lệ.

Học sinh được dạy huehuetlatolli, một tập hợp khổng lồ những bài học về truyền thuyết của người Mexica và những bài học về cách đối nhân xử thế trong xã hội đương thời.

Tuy nhiên vẫn có sự phân biệt trong việc giáo dục. Cụ thể, nam thanh niên thuộc tầng lớp quý tộc sẽ được chú trọng dạy những môn lịch sử, thiên văn, nghệ thuật và cách thức quản lý điều hành.

Nam thanh niên tầng lớp thấp sẽ được giáo dục để trở thành những chiến binh phục vụ trong quân ngũ. Còn nữ giới sẽ được dạy nữ công gia chánh.

Vòng tròn chơi Ullamaliztli - (Ảnh: Flickr).

Người Aztec nổi tiếng với trò chơi thể thao Ullamaliztli.

Luật chơi đơn giản, mỗi đội từ 2-5 người phải đưa một quả cầu qua một vòng tròn cố định, gần giống môn bóng rổ ngày nay.

Quy định bóng không được chạm đất, người chơi không được chạm bóng vào đầu, khuỷu tay, đầu gối và hông.

Nhiều bằng chứng cho thấy người đội trưởng thường bị chặt đầu nếu đội mình thua cuộc.

Chôn cất ngay dưới nhà

Người Aztec có tập tục chôn người chết ngay dưới ngôi nhà. Với những người có tầm cỡ trong xã hội, người Aztec thường cho hỏa táng vì họ quan niệm rằng hỏa táng là cách lên thiên đàng nhanh nhất.

Không những vậy, họ còn giết một con chó và chôn cất hoặc hỏa thiêu nó cùng người quá cố. Họ làm như vậy vì quan niệm rằng con chó sẽ dẫn đường cho người đã mất khi sang thế giới bên kia.

Chưa bao giờ nhìn thấy ngựa

Trước khi người Tây Ban Nha đến khu vực người Aztec, ngựa chưa có mặt ở châu Mỹ. Một số người Aztec còn nhầm tưởng kị binh Tây Ban Nha là quái vật.

Chết bệnh nhiều hơn chết trận

Phần lớn người Aztec chết là do bệnh tật.

Người châu Âu đem ngựa và giáo mác đến châu Mỹ để xâm lược lãnh thổ của người Aztec, tuy nhiên người châu Âu cũng bị phản kháng dữ dội.

Vũ khí lợi hại nhất mà người Tây Ban Nha đã sử dụng chính là mầm bệnh. Các nhà sử học ước tính 20 triệu người Aztec đã chết vì các loại bệnh như quai bị, sởi, đậu mùa chỉ trong 5 năm từ khi người Tây Ban Nha mang bệnh đến.

20.000 người bị mỗi năm

Tế sống là phần quan trọng trong văn hóa của người Aztec.

Theo các nhà nhân loại học, hằng năm có khoảng 20.000 người bị hiến tế mỗi năm để dâng lễ vật cho các vị thần cũng như cầu xin được bảo vệ.

Trong tín ngưỡng của người Aztec, nhật thực xảy ra là khi Mặt trời đã hết sinh lực để tồn tại, lúc này họ phải tổ chức tế lễ để cầu xin thần linh. Sau khi nghi lễ hoàn thành, các nạn nhân bị hiến tế sẽ trở thành bữa ăn của người trong bộ tộc.

Những người sắp "bị ăn thịt" được cho ăn một loại nấm gây ảo giác hoặc uống một thứ chất cồn làm từ nước cây xương rồng lên men để không còn cảm giác điều gì sắp xảy ra.

Nhà nhân loại học Michael Harner (Mỹ) lại đưa ra một giả thiết thú vị, đó là do chế độ ăn thiếu protein động vật nên người Aztec xem thịt người như một món ăn giàu dinh dưỡng mà họ luôn thèm khát.
TRỌNG NHÂN tổng hợp