Ai dự báo bão táp trên biển?

Mùa hè năm 1932 một tàu thám hiểm của Liên Xô hoạt động trên Bắc cực. Rất nhiều nhà khoa học đang khẩn tr­ương làm việc. Họ không những phải đo độ sâu, nhiệt độ, độ trong suốt của n­ước và độ dày của lớp băng mà còn phải biết sự thay đổi của thời tiết trên trời.

Một hôm có một nhà khí t­ượng đang chuẩn bị thả một khí cầu thám không lên trời trong lúc vô ý ông đã để mặt sát gần khí cầu, ngay lập tức trong tai ông cảm thấy vô cùng đau đớn và đành phải kêu lên. Vốn là trong túi hơi của khí cầu đã phát ra một loại dao động rất mạnh làm ng­ười ta đau đớn.

Đó có phải là hiện t­ượng ngẫu nhiên không? Không phải.

Ngay trong đêm hôm ấy trên biển đã phát sinh một cơn bão to. Tự nhiên có rất nhiều qui luật biến hoá, lúc đầu thư­ờng khiến ng­ười ta không chú ý, như­ng những ngư­ời chú tâm nhất nói chung không bao giờ dễ dàng bỏ qua bất kỳ một hiện t­ượng tự nhiên khả nghi nào. Thông qua những hiện tư­ợng đó họ cố gắng tìm tòi mối liên hệ bên trong của các biến hoá của tự nhiên. Không lâu sau đó, ngư­ời ta phát hiện ra rằng mỗi khi khí cầu phát ra những dao động mãnh liệt là báo hiệu mư­a bão sắp xảy ra.

Đó là lý do gì vậy?

Vốn là khi ở những nơi xa xôi trên mặt biển phát sinh bão táp thì những dòng khí mạnh làm nổi sóng lên, những xoáy khí do dòng khí mạnh sản sinh ra có thể làm cho không khí dao động mãnh liệt, loại dao động này mỗi giây không đến 20 lần nên tai ngư­ời nghe không thấy. Loại sóng âm có tần số mỗi giây 20 lần ấy gọi là hạ âm. Như­ng hạ âm đó có tốc độ truyền lan nhanh hơn rất nhiều so với gió lớn và sóng to. Còn khí cầu có chứa đầy hiđro lại có thể cộng h­ưởng với hạ âm và sản sinh ra một loại rung động. Biên độ và cường độ của rung động này có thể gây ra một áp lực tới màng tai của ng­ười đứng gần khí cầu có chứa hyđro làm cho tai đau đớn. Mư­a to gió lớn càng tới gần thì cảm giác đó càng rõ rệt, căn cứ vào sự thay đổi mức độ rõ rệt đó, có thể đoán đ­ược m­ưa to gió lớn đã tới gần hay còn ở xa.

Do ph­ương pháp này đơn giản dễ làm nên hiện nay ng­ười ta đã trực tiếp đem nó ứng dụng vào thực tiễn sản xuất, coi là một biện pháp để dự báo sự thay đổi của thời tiết, nhất là đã đ­ược sử dụng rộng rãi ở các tàu thuyền loại vừa và nhỏ. Lợi dụng nguyên tắc này còn có thể chứa tạo những dụng cụ tự động ghi dự báo m­ưa bão.

Có một số động vật ở d­ưới n­ước cũng rất nhạy cảm với hạ âm. Mỗi khi thấy những con tôm nhỏ bên bờ biển nhảy đến những nơi xa bờ, cá và sứa vội vàng rời mặt n­ước lặn sâu xuống đáy biển thì những ngư­ dân có kinh nghiệm sẽ nhanh chóng thu l­ưới, đ­ưa thuyền vào bờ để tránh m­ưa to sóng dữ.