Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu- Văn 11

Đề bài: Em hãy phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu

Xuân Diệu là một trong những nhà thơ lớn của thơ ca Việt Nam và có sự ảnh hưởng đáng kể trong thơ Mới. Thơ của ông là một khúc hát nồng nàn yêu đời, và có lẽ cuộc sống trong thơ ông là một thiên đường dưới mặt đất. Thi phẩm “Vội vàng” dường như thể hiện rõ những điều đó.

“Tôi muốn tắt nắng đi

Cho màu đừng nhạt mất

Tôi muốn buộc gió lại

Cho hương đừng bay đi”.

Hành động “Tắt nắng” để cho màu không nhạt phai, và muốn “buộc gió” để cho hương còn ở lại mãi với hoa. Hành động này cũng có nghĩa thi sĩ muốn lưu giữ thời gian để cho tuổi trẻ mãi mãi còn xanh và cả mùa xuân mãi mãi bên ta. Có thể nói đó chính là tiếng nói của cái tôi đầy kiêu hãnh với khát vọng mãnh liệt lạ lùng, cho thấy tầm vóc của con người như đã muốn vươn lên để có thể ngang tầm với tạo hóa. Dường như thiên đường mùa xuân ấy mang bao nhiêu vẻ đẹp: Sức sống của vạn vật đều rộn ràng tươi thắm, và như đã nảy nở rất trẻ trung biết bao nhiêu những ngày tháng tuyệt vời nhất của đôi lứa hạnh phúc trong tuần tháng mật đầu tiên. Và ta như có thể thấy trên nền tươi xanh của đồng nội bao la trổ lên những bông hoa tươi thắm. Và đó là những cành non tơ của mùa xuân với những chiếc lá tươi xanh, xao động nhẹ nhàng trong gió xuân đang bay khắp không gian từ loài vật đến con người tất cả đều đắm say trong khúc tình si đôi lứa … thật tuyệt vời biết bao nhiêu đó chính là buổi sáng mùa xuân, mặt trời lên đem đến nguồn sáng trong lành giống như người thiếu nữ tỉnh giấc nồng, bừng mở cặp mắt thần tiên … dường như những cái chớp mắt đã phát hiện ra muôn vạn ánh hào quang và cũng chính vì thế cả mùa xuân giống như một thiên đường tươi non tràn ngập sức hấp dẫn:

“Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”

Theo thi sĩ Xuân Diệu, cứ mỗi ngày xuân mới đến là bắt đầu một đoạn đời vui với bao nhiêu tốt lành sung sướng

“Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa”

Thông qua hình ảnh thiên đường ấy dường như nhà thơ Xuân Diệu muốn nói gì? Tại sao người ta cứ đi tìm bồng lai ở tận đâu đâu, cứ đi tìm cõi cực lạc ở mãi chốn xa xăm nào vô định. Mà dường như trong khi nó ở ngay cuộc sống quanh ta đây, ngay trong giờ phút hiện tại này. Và chính vì vậy còn chờ gì nữa, hãy yếu mến, hãy gắn bó và sống hết mình với cuộc sống thần tiên ấy. Nhà thơ đã thật tài tình khi láyy nhiều lần hai chữ “này đây” để tô đậm thái độ trầm trồ, hào hứng trước cái đẹp dồi dào biết bao. Và thật là cũng không kể xiết của vẻ đẹp mùa xuân; qua đó mà nhấn mạnh đó chính là con người cần phải đón nhận ngay, hưởng thụ ngay những vẻ đẹp tươi thắm đó. Thật ra trong cái thế giới tươi đẹp này, thì chính những vườn xuân mơn mởm này đâu phải bây giờ mới có. Nhưng có mà mắt ta không nhìn thấy. Và có thể nói thực chất tâm hồn ta không biết quan tâm và rung động, thì có cũng như không. Thi sĩ dường như đã không tạo ra được thế giới mới, nhưng có cặp mắt mới “cặp mắt xanh non, cặp mắt biếc rờn” … như đã ngơ ngác và đầy vui sướng.Có thể nói nhà thơ Xuân Diệu lần đầu tiên như đã trông thấy sự sống kì diệu của mùa xuân; và nhà thơ nhất thiết phải nói cho hết thảy mọi người đều biết, đều quan tâm, hưởng thụ mùa xuân như mình. Và cũng chính vì vậy là bằng hình tượng nghệ thuật, người nghệ sĩ có thể đua tài với tạo hóa toàn năng, khi sáng tạo ra những hình tượng nghệ thuật phong phú, đầy mĩ cảm. Và có thể khẳng định ở cái chốn thiên đường ấy, đẹp nhất, đáng yêu nhất là con người trần thế trong tuổi trẻ và tình yêu.

“Và này đây ánh sáng chớp hàng mi”

Bài thơ dường như lại còn có một hình ảnh độc đáo, đáng gọi là một sáng tạo tuyệt vời”:

“Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”,

Đây có thể xem là một hình ảnh táo bạo rất Xuân Diệu, một vẻ đẹp rất con người, rất trần thế. Nhưng cũng thật tuyệt mĩ biết bao nhiêu khi chỉ có tạo hóa toàn năng mói có thể làm nên được.

N hà phê bình Hoài Thanh khi đã xem Xuân Diệu là “nhà thơ mới nhất” trong phong trào thơ mới. Dường như Hoài Thanh đã rất tinh khi chỉ ra đặc điểm mĩ học mới mẻ của Xuân Diệu “với Thế Lữ, thi nhân ta còn nuôi giấc mộng lên tiên, một giấc mộng rất xưa. Xuân Diệu đốt cảnh bồng lai xua ai nấy về hạ giới” (trong “Thi nhân Việt Nam” ).

Từ xa xưa, dường như có thể nhận thấy văn chương đã than thở về sự ngắn ngủi của đời người nên phải sống gấp, sống gáp thì mới có thể tận hưởng được hết những điều thú vị trong cuộc sống này.

“Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối

Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm”

Chính vì vậy cho nên, ở bài thơ đặc sắc “Vội Vàng” nổi bật lên triết lí sống mới mẻ và tích cực: sống “Vội Vàng”.

Thi sĩ dường như cũng đã ý thức rất rõ về sự trôi chảy của thời gian, cái thời gian một đi không bao giờ trở lại:

“Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua

Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già”

Mà ta có thể cảm nhận được đời thì hữu hạn, thậm chí rất ngắn ngủi trước thời gian vô cùng và vũ trụ vô biên:

“Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại

Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi”.

Cho nên thi sĩ Xuân Diệu quyết không để “chờ nắng hạ mới hoài xuân” chính vì vậy mà thi sĩ “bâng khuâng tiếc cả đất trời”. Cũng như để bênh vực thêm cho “luận thuyết” của mình, nhà thơ còn viện dẫn:

“Con gió xinh thì thào trong lá biếc

Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi

Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi

Phải chẳng sợ độ phai tàn sắp sửa?”

Ta như thấy những cơn gió đùa trong lá không phải là những âm thanh tươi vui của thiên nhiên, của mùa xuân, mà là lời “thì thào” về chính những nỗi hờn giận, buồn thương. Gió như lại phải chia tay với cây lá mà bay đi và như chim chóc trên cây đang ca hát rộn ràng chào xuân bỗng ngừng bặt, chẳng phải có sự đe dọa nguy hiểm nào, mà cũng chỉ vì chúng buồn tiếc cho mùa xuân sắp trôi qua mà thôi. Thế có nghĩa là chẳng riêng gì Xuân Diệu mà cả vạn vật trong thiên nhiên cũng thức nhận về cái quy luật nghiệt ngã, cái một đi không bao giờ trở lại của thời gian:

“Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi

Khắp sông núi vẫn than thần tiễn biệt”.

Vậy thi sĩ Xuân Diệu đưa ra một quyết định hợp lí cho mình và muốn cho tất cả mọi người “Không chờ nắng hạ mới hoài xuân”.

“Vội vàng” được xem là điều tất yếu nhưng phải vội vàng theo cách nào? Vội nhưng không thụ động chấp nhận cái phai tàn của sự sống mùa xuân, Xuân Diệu thật khôn khéo khi đã lựa chọn một giải pháp độc đáo đón xuân, hưởng hạnh phúc mùa xuân thật khẩn trương và ngay lập tức (Vội Vàng).

“Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn;

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu

Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều

Và non nước, và cây, và cỏ rạng

Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng

Cho no nê thanh sắc của thời tươi

– Hỡi xuân hng! Ta muốn cắn vào ngươi”.

“Ta” có nghĩa là tiếng nói của cái tôi đầy kiêu hãnh, tự chủ. Có thể thấy trong một câu thơ chỉ có ba chữ “Ta muốn ôm” với giọng thơ rắn chắc thể hiện một ý chí dứt khoát.Động từ “Ôm” xem chừng còn lỏng lẻo quá. Ta như có thể thấy dường như tất cả vè đẹp của đời rồi sẽ trôi đi, cho dù con người có dang tay mà ôm chặt lấy. Vì thế, “riết” cho thêm chặt hơn nữa đó chính là “Ta muốn riết mây đưa và gió lượn”. “Riết” lại và cho dù chặt đến mấy, thì dường như điều đó vẫn chỉ là bên ngoài, dường như chính vì vậy cho nên phải chuyển hóa vào bên trong, phải say trong tâm hồn người thi sĩ “Ta muốn say cánh bướm với tình yêu”. Dường như thi sĩ “Say” đến thế nào đi chăng nữa thì đối tượng mà ta say vẫn chỉ là một khách thể, nên càng đòi hỏi cao hơn, tức là lúc này thì phải thu hút, phải thâu tóm được đối tượng về phía mình đó chính là “Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều”.Hay “Hôn nhiều” chẳng qua chỉ là một phương tiện, và đó chính là một cách nói về sự thu hút cho đến tận cùng, cho hết mọi vẻ đẹp “mây đưa và gió lượn, cánh bướm với tình yêu”, non nước, trời mây,… chẳng qua đây cũng chính chỉ là những hình ảnh mang tính biểu trưng cho những vẻ đẹp của sự sống mơn mởn xanh non giữa cuộc đời. Xuân Diệu thể hiện một thái độ tận hưởng đến mức cuồng nhiệt, đến mức tối đa đó chính là sự “Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng – Cho no nê thanh sắc của thời tươi;”. “Chuếnh choáng”, “no nê”, “đã đầy” là những tính từ chỉ mức độ hưởng thụ. Có thể nói những vật trừu tượng giờ đây cũng hóa thành những vật chất hết sức cụ thể đến mức có thể “đã đầy”, “no nê”. Cần nhớ, với Xuân Diệu, và dường như tất cả mọi vẻ đẹp đều chỉ gắn với “thời tươi”, tức là thời của tuổi xanh đương độ, mơn mởn non tơ, tràn đầy sức sống. Thế mà dường như vẫn chưa hả lòng hả dạ, thi sĩ còn một đòi hỏi quyết liệt hơn nữa bằng chính câu thơ đặc sắc “Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi”. “Xuân hồng” được xem chính là một hình ảnh đa nghĩa nói về mùa xuân đương độ của đất trời và của cả với hoa lá non tơ, cũng là tuổi xuân đương độ của mỗi con người, đồng thời có thể là một hình ảnh cụ thể, đố chính là một dáng xuân tươi trẻ nào đó. Động từ mạnh “Cắn” tưởng như là thô thiển nhưng lại chứa đầy chất thơ. Động từ “Cắn” chẳng qua đó chính là sự hưởng thụ cả vật chất lẫn tinh thần – sự hưởng thụ trọn vẹn và sâu sắc. Có lẽ chính với tuổi trẻ đừng chỉ soi ngắm mình trong gương mà phải biến tất cả những vẻ đẹp trên đời trở thành một thứ vật chất để mà hưởng thụ. Ngoài ra, “cắn vào ngươi” đặt trong hệ thống của mạch thơ toàn bài, của hành động liên tiếp, của nhân vật trữ tình (ôm, riết, say, thâu) còn là biểu hiện của tâm trạng hoảng hốt trước vẻ đẹp đang trôi đi. Có lẽ chính vì thế, phải “cắn” để mà giữ lấy. Và ta nhu thấy được trong tình yêu lứa đôi, người ta thường đi tìm sự hòa đồng đến tuyệt đích, đến vô biên giữa hai cá thể lại với nhau. Cho nên việc dùng động từ mạnh “cắn vào ngươi” chính là một sự đòi hỏi được hóa thân trong tình yêu. Đây có lẽ là một cách dùng từ hết sức táo bạo và đầy sáng tạo của Xuân Diệu. Và ta phải dùng từ như thế mới nói hết được khát vọng sống mạnh mẽ đến ham hố, đến cuồng nhiệt của con người.

“Vội Vàng” chính là sự thể hiện cái nhìn về thời gian và sự sống của Xuân Diệu. Bài thơ dường như có thể coi là bức tranh nhân sinh mới, tiến bộ của Xuân Diệu. “Vội Vàng” vì thế đó cũng chính là một lời khuyên chân thành đối với mỗi người đọc, nhất là tuổi trẻ, phải làm cho tuổi xuân của mình trở nên có ý nghĩa, đừng để cho nó trôi đi trong sự hoài phí. Và ai thì tuổi xanh rồi sẽ qua đi (Tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại) nhưng dường như nếu chỉ biết vội vàng tận hưởng mà chẳng biết làm gì để có sự tận hưởng đó, Và phải làm gì để góp cái có ích cho đời thì lại là một thái độ sống tiêu cực., lối ống ích kỉ, cá nhân chủ nghĩa. Mà dường như ta lại bắt gặp nhà thơ Xuân Diệu thì “cả cuộc đời luôn luôn học tập, rèn luyện và lao động sáng tạo vừa là một quyết tâm khắc khổ, một lẽ sống, một niềm say mê lớn”.

Vội vàng” là một trong những thi phẩm đặc sắc của Xuân Diệu vì đã thể hiện được triết lý những quan niệm sống vượt thời đại của một nhà thơ mới. Bởi với ông cuộc sống này ngắn lắm, nhanh lắm nếu không sống gấp thì không tận hưởng được hết những điều ngọt ngào của cuộc sống mang lại.

Nguồn: Văn mẫu hay

Từ khóa tìm kiếm nhiều:

• phân tích vội vàng Xuân Diệu