Ý nghĩa câu nói của Cụ Mết, “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo” Tư tưởng: “…” được cụ Mết rút ra từ chính cuộc đời...

 Nguyễn Trung Thành bằng tài năng của mình đã để cho tư tưởng ấy hoá thân thành những hình tượng nghệ thuật sôi động bão hoà cảm xúc, tư tưởng ấy vì vậy không phải là thứ triết lí trừu tượng khô cứng không mang thứ màu xám của lí thuyết mà là thứ “cây đời mãi mãi xanh tươi”.

Tư tưởng ấy đã khái quát được quy luật đấu tranh cách mạng đồng thời khẳng định vai trò sức mạnh của vũ khí cũng như những phẩm chất tốt đẹp của con người. Đó là quy luật có áp bức có đấu tranh, phải dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực hung bạo của kẻ thù. Để đất nước được độc lập, cuộc sống nhân dân được ấm no thì không còn cách nào hơn là phải cùng nhau đứng lên, cầm vũ khí chống lại kẻ thù tàn ác.

Được diễn đạt dưới hình thức giá trị mộc mạc của một già làng miền núi, triết lí ấy càng dễ thấm sâu vào tâm hồn của những người dân xôman, của các cộng đồng dân tộc trên các dải đất tự nhiên.