24/05/2018, 15:45

Vai trò của tổ chức lao động trong sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp

Lao động Lao động là hoạt động có mục đích của con người, lao động là hoạt động diễn ra giữa con người với giới tự nhiên. Khi lao động con người vận dụng sức lực tiềm tàng trong thân thể mình, sử dụng công cụ lao động để ...

Lao động

Lao động là hoạt động có mục đích của con người, lao động là hoạt động diễn ra giữa con người với giới tự nhiên. Khi lao động con người vận dụng sức lực tiềm tàng trong thân thể mình, sử dụng công cụ lao động để tác dụng vào giới tự nhiên, chiếm lấy những vật chất trong tự nhiên, biến đổi vật chất đó làm cho chúng trở nên có ích trong đời sống của mình.

( Nguồn: Giáo trình Kinh tế Lao động, NXB giáo dục - 1998 )

Quá trình lao động

Quá trình lao động là những hoạt động lao động theo quy trình kết hợp với sử dụng phương tiện lao động nhằm thay đổi đối tượng lao động về tính chất lý học, hoá học, thay đổi về hình dáng, kích thước với mục đích tạo ra của cải vất chất đáp ứng nhu cầu con người.

Quá trình lao động luôn được xem xét trên hai mặt: vật chất và tinh thần.

Mặt vật chất: quá trình lao động dưới bất kì hình thái kinh tế - xã hội nào muốn tiến hành được đều phải gồm 3 yếu tố: người lao động, đối tượng lao động, công cụ lao động. Quá trình lao động chính là sự kết hợp 3 yếu tố đó trong đó con người sử dụng sức lao động để tác động lên đối tượng tự nhiên nhằm mục đích làm cho chúng thích ứng với nhu cầu của mình.

Mặt xã hội: mặt xã hội của quá trình lao động được thể hiện ở sự phát sinh các mối quan hệ qua, lại giữa những người lao động với nhau trong lao động. Các mối quan hệ đó làm hình thành tổ chức tập thể, tổ chức xã hội của lao động.

( Nguồn: giáo trình Tổ chức lao động khoa học trong xí nghiệp, NXB giáo dục - 1994)

Tổ chức lao động

Dù cho quá trình lao động được diễn ra dưới điều kiện kinh tế xã hội như thế nào thì cũng phải tổ chức sự kết hợp tác động giữa các yếu tố cơ bản của quá trình lao động các mối quan hệ giữa những người lao động với nhau vào việc thực hiện mục đích của quá trình đó, tức là phải tổ chức lao động

Vậy tổ chức lao động được hiểu là tổ chức quá trình hoạt động của con người, trong sự kết hợp giữa 3 yếu tố cơ bản của quá trình lao động và các mối quan hệ giữa người lao động với nhau nhằm đạt được mục đích của quá trình đó.

Tổ chức lao động là một phạm trù gắn liền với lao động sống, với việc đảm bảo sự hoạt động của sức lao động. Thực chất tổ chức lao động là một hệ thống các biện pháp đảm bảo sự hoạt động lao động của con người nhằm mục đích nâng cao NSLĐ và sử dụng đầy đủ nhất các tư liệu sản xuất.

( Nguồn: giáo trình Tổ chức lao động trong xí nghiệp, NXB giáo dục - 1994)

Tổ chức lao động khoa học

Trong quá trình tổ chức sản xuất, con người không chỉ tổ chức lao động mà còn phải cải tiến tổ chức lao động bằng cách áp dụng những thành tựu đạt được của khoa học, những kinh nghiệm sản xuất tiến bộ. Đó chính là tổ chức lao động khoa học.

Vậy tổ chức lao động khoa học được hiểu là: tổ chức lao động dựa trên cơ sở phân tích khoa học các quá trình lao động và điều kiện thực hiện chúng, thông qua việc áp dụng vào thực tiễn những biện pháp được thiết kế dựa trên những thành tựu của khoa học và kinh nghiệm sản xuất tiên tiến.

( Nguồn: giáo trình Tổ chức lao động khoa học trong xí nghiệp, NXB giáo dục - 1994)

  • Xây dựng các hình thái phân công và hiệp tác lao động hợp lý, phù hợp với những thành tựu đạt được của khoa học và kĩ thuật hiện đại, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, trình độ văn hoá kĩ thuật của người lao động, tạo điều kiện không ngừng nâng cao NSLĐ.
  • Hoàn thiện tổ chức và phục vụ nơi làm việc bao gồm các vấn đề như trang bị đầy đủ những công nghệ và tổ chức nơi làm việc, bố trí hợp lý nơi làm việc phù hợp với yêu cầu của nhân trắc học, tâm lí lao động, vệ sinh an toàn lao động và thẩm mĩ sản xuất cũng như tổ chức đáp ứng các nhu cầu phục vụ nơi làm việc theo những phương hướng kinh tế nhất.
  • Nghiên cứu và phổ biến các phương pháp, thao tác lao động hợp lý nhằm đạt năng suất cao và giảm nhẹ lao động cũng như đảm bảo an toàn lao động cho công nhân.
  • Cải thiện các điều kiện lao động làm giảm nhẹ sự nặng nhọc của công việc, giữ gìn và tăng cường sức khoẻ cho người lao động, tạo ra điều kiện lao động thuận lợi.
  • Hoàn thiện định mức lao động bao gồm các vấn đề như: nghiên cứu các dạng mức lao động và điều kiện áp dụng chúng trong thực tiễn, nghiên cứu các phương pháp để xây dựng các mức lao động có căn cứ, kĩ thuật.
  • Tổ chức trả lương phù hợp với số lượng, chất lượng lao động cũng như sử dụng hiệu quả chế độ khuyến khích vật chất cho người lao động.
  • Đào tạo và nâng cao trình độ lành nghề cho công nhân bao gồm việc lựa chọn các hình thức và phương pháp đào tạo đáp ứng yêu cầu kĩ thuật vào thực tế sản xuất.
  • Tổ chức công tác thi đua XHCN, củng cố kỉ luật lao động, coi đó là một trong những biện pháp để động viên người lao động tham gia vào quá trình hợp lí hoá sản xuất và nâng cao NSLĐ.

( Nguồn: Giáo trình Tổ chức lao động khoa học trong xí nghiệp, NXB giáo dục – 1994 )

Vai trò của tổ chức lao động

Trong một tổ chức thì có rất nhiều bộ phận với chức năng khác nhau. Để thực hiện hiệu quả mục tiêu chung của tổ chức thì điều quan trọng là tổ chức phải xác định rõ chức năng từng bộ phận một. Khi giao bộ phận cho cá nhân hay tập thể thực hiện thì cần phải xác định rõ người đó phải làm những công việc cụ thể nào; làm bao nhiêu; làm như thế nào; phải đảm bảo công việc đó đúng vị trí, chức năng của mình hoặc cả công việc chung của tập thể, xác định mối quan hệ, trách nhiệm qua lại giữa các bộ phận chức năng, giữa các cá nhân phụ trách cũng phải cụ thể, rõ ràng. Chỉ có như vậy thì quản lí mới có hiệu quả cao, mà công tác tổ chức lao động rất quan tâm tới vấn đề này. Tổ chức lao động là một trong những hoạt động bắt buộc không thể thiếu trong bất kì tổ chức nào. Đối với các tổ chức hoạt động kinh tế nó càng có ý nghĩa hơn. Tổ chức lao động giúp cho hoạt động của tổ chức đó được thống nhất gắn chặt chẽ với nhau, hoạt động đồng bộ, làm việc có khoa học. Chính vì điều đó tổ chức lao động tạo nên sức mạnh cho mỗi doanh nghiệp. Doanh nghiệp nào tổ chức tốt, sắp xếp chính xác, biết tạo ra động lực cho người lao động trong các khâu từ tổ chức đầu vào tới khâu hoạt động sản xuất kinh doanh một cách có hiệu quả thì việc đạt được mục đích kinh doanh là tất yếu.

Tổ chức lao động hợp lí, khoa học không những giúp cho nhà quản lý đạt được mục đich quản lý, mà còn tạo điều kiện cho người lao động giảm nhẹ điều kiện lao động, tăng thu nhập cho mỗi người lao động, tạo ra tâm lí hăng say trong lao động cho mỗi người lao động. Đồng thời tạo ra một môi trường lao động lành mạnh, tạo mối quan hệ tốt giữa cá nhân với tập thể người lao động, người lao động với người quản lí.

Nguyên tắc của tổ chức lao động khoa học

Nguyên tắc thứ nhất: đòi hỏi các biện pháp tổ chức lao động khoa học trước hết phải được thiết ké và áp dụng trên cơ sở vận dụng các kiến thức khoa học, đồng thời các biện pháp tổ chức lao động khoa học phải đáp ứng yêu cầu các quy luật kinh tế của CNXH; phải có tác dụng phát hiện và khai thác các khả năng dự trữ để nâng cao NSLĐ; phải là cơ sơ quyết điịnh để thoả mãn nhu cầu ngày càng tăng của con người thông qua việc làm cho lao động thích ứng với con người, tạo nên những điều kiện lao động thuận lợi cho con người.

Nguyên tắc thứ hai: đòi hỏi các sự việc vấn đề phải được nghiên cứu xem xét trong mối liên hệ hữu cơ qua lại lẫn nhau, trong quan hệ giữa bộ phận với toàn bộ xem xét trên nhiều mặt, chứ không tách rời, kết luận phiến diện.

Nguyên tắc thứ ba: đòi hỏi khi thực hiện các biện pháp, phải triển khai giải quyết đồng bộ các vấn đề có liên quan. Nguyên tắc này đòi hỏi sự tham gia phối hợp đồng bộ của các ngành, bộ phận có liên quan trong xí nghiệp và sự tổ chức thống nhất các hoạt động phối hợp của cán bộ lãnh đạo các cấp.

Nguyên tắc thứ tư: đòi hỏi tất cả các biện pháp của tổ chức lao động phải được kế hoạch hoá trên cơ sở những nguyên tắc phương pháp khoa học. Mặt khác tổ chức lao động phải có tác dụng trực tiếp nâng cao các chỉ tiêu trong kế hoạch của xí nghiệp.

Nguyên tắc thứ năm: đòi hỏi khi xây dựng và áp dụng các biện pháp tổ chức lao động phải thu hút được sự tự giác tham gia của quần chúng, phát triển và tận dụng được các sáng kiến sáng tạo của quần chúng.

( Nguồn: giáo trình tổ chức lao độnh khoa học, NXB giáo dục – 1994 )

Ý nghĩa của hoàn thiện tổ chức lao động trong doanh nghiệp

Hoàn thiện tổ chức lao động trong doanh nghiệp nhằm khai thác mội tiềm năng, sức người, sức của để phát triển sản xuất kinh doanh, tăng năng suất lao động, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ, công nhân viên là nhiệm vụ, là trách nhiệm thường xuyên của lãnh đạo và của cả tập thể trong tổ chức, trong doanh nghiệp.

Muốn làm tốt công tác tổ chức lao động thì cần có một bộ phận chức năng về công tác này, đủ mạnh về số lượng và làm tham mưu đắc lực cho cán bộ lãnh đạo. Trong doanh nghiệp phân chia tổ chức lao động thành hai loại là: tổ chức lao động cho cán bộ quản lí và tổ chức lao động cho người trực tiếp sản xuất, kinh doanh.

- Tổ chức lao động hợp lí cho người làm công tác quản lý có vai trò quan trong suốt quá trình sản xuất kinh doanh. Lao động quản lý có nhiệm vụ thống nhất hành động, bảo đảm mối quan hệ tương hỗ, thống nhất tất cả các bộ phân, các thành viên trong sản xuất, kinh doanh, đảm bảo cho quá trình sản xuất, kinh doanh không ngừng nghỉ, sử dụng tối đa các nguồn lực của doanh nghiệp.

- Tổ chức lao động cho lao động trực tiếp tạo ra của cải vất chất: để thực hiện chức năng này trong các doanh nghiệp phải lập ra các bộ phận chịu trách nhiệm về tổ chức lao động khoa học, về định mức lao động.

( Nguồn: giáo trình hành vi tổ chức, NXB thống kê )

Sau đây là một số ý nghĩa của tổ chức lao động:

Ý nghĩa về mặt kinh tế

Nâng cao NSLĐ, tăng cường hiệu quả sản xuất kinh doanh

Trước hết tổ chức lao động cho phép nâng cao NSLĐ, tăng cường hiệu quả sản xuất, kinh doanh nhờ tiết kiệm lao động sống tức là giảm những tổn thất và thời gian hao phí vô ích nhờ những phương pháp lao động hợp lí, cải tiến việc lựa chọn, bố trí lãnh đạo, nhân viên trong sản xuất, áp dụng hàng loạt biện pháp đảm bảo nâng cao năng lực làm việc, giảm mệt mỏi cho người lao động, khuyến khích lao động tăng cường kỉ luật lao động.

Giảm chi phí, nhu cầu về đầu tư cơ bản

Tổ chức lao động có thể làm giảm hoặc loại trừ hẳn nhu cầu về vốn đầu tư cơ bản vì nó đảm bảo NSLĐ nhờ áp dụng các phương pháp tổ chức các quá trình lao động hoàn thiện nhất.

Tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường

Tổ chức lao động sẽ giúp tăng NSLĐ, giảm chi phí đầu vào. Khi đó chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sẽ đạt dưới mức chi phí trung bình của xã hội tạo lên lợi thế cạnh tranh cho hàng hoá đó. Tổ chức lao động hợp lí còn là cơ sở nâng cao chất lượng công việc, chất lượng sản phẩm. Trong khi đó chất lượng và giá cả là hai yếu tố quyết định tới sức cạnh tranh trên thị trường.

Tạo sự ổn định và phát triển cho các doanh nghiệp

Tổ chức lao động là công việc được tiến hành ngay trong nội bộ doanh nghiệp, tạo ra sự phân công rõ ràng từng chức năng, từng bộ phận hoạt động, đồng thời có sự hiệp tác chặt chẽ giữa các bộ phận chức năng này. Công tác tổ chức lao động là một trong những chiến lược con người trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Để phát triển được trước hết cần có một cơ cấu tổ chức ổn định có trình độ, có năng lực. Khi hoạt động nội bộ ổn định, hoạt động có hiệu quả, tạo ra sự tích luỹ phát triển, từ đó mở rộng hoat động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Ý nghĩa về mặt xã hội của tổ chức lao động

Tổ chức lao động không chỉ có ý nghĩa nâng cao NSLĐ, hiệu quả sản xuất mà còn có tác dụng giảm nhẹ lao động và an toàn lao động, đảm bảo sức khoẻ người lao động và phát triển con người toàn diện v..v. sau đây là ý nghĩa về mặt xã hội của tổ chức lao động:

Giảm nhẹ cường độ làm việc cho lao động

Mục đích của lao động là đạt kết quả lao động, nhưng cũng phải đảm bao sức khoẻ cho người lao động, phát triển toàn diện cho người lao động, góp phần củng cố mối quan hệ giữa người lao động với tổ chức. Tổ chức lao động hợp lí tạo điều kiện cho người lao động hoàn thành công việc thuận lợi, hiệu quả hơn. Tổ chức lao động hay tổ chức sản xuất kinh doanh phải hướng vào điều kiện làm việc cho người lao động, làm sao cho nhẹ được điều kiện lao động cho người lao động. Có như vậy mới khuyến khích người lao động tự giác tham gia vào lao động.

Tăng thu nhập cho người lao động

Việc tiết kiệm và sử dụng hợp lí các nguồn vật tư, lao động, tiền vốn, tăng NSLĐ v.v.. từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình sản xuất kinh doanh. Việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh là nguồn chính cho việc nâng cao thu nhập cải thiện đời sống người lao động.

Nhiệm vụ của việc hoàn thiện tổ chức lao động

Hoàn thiện tổ chức lao động trong doanh nghiệp phải đạt được những nhiệm vụ sau:

- Nhiệm vụ kinh tế: Hoàn thiện tổ chức lao động phải đảm bảo sử dụng tiết kiệm, hợp lí các nguồn vật tư, lao động, tiền vốn tăng NSLĐ trên cơ sơ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Để thực hiện được điều đó hoàn thiện tổ chức lao động phải đảm bảo tiết kiệm được lao động sống trên cơ sở giảm bớt hoặc loại trừ thời gian hao phí do bỏ việc, ngừng việc trên cơ sỏ áp dụng các phưong pháp lao động tiên tiến cũng như việc cải tiến lao động vật hoá.

- Nhiệm vụ tâm sinh lí: Hoàn thiện tổ chức lao động khoa học phải tạo ra những điều kiện thuận lợi nhất trong sản xuất để tái sản xuất sức lao động làm cho sức lao động được hoạt động bình thường để bảo vệ sức khoẻ, năng lực làm việc của người lao động.

- Nhiệm vụ xã hội: Hoàn thiện tổ chức lao động phải đảm bảo những điều kiện thường xuyên, nâng cao trình độ văn hoá kĩ thuật của người lao động để họ có thể phát triển toàn diện, cân đối, bằng mọi cách nâng cao mức độ hấp dẫn của lao động và biến lao động thành nhu cầu bậc nhất của cuộc sống.

0