Thổ phục linh là gì?

Thổ phục linh là thảo dược quý có rât nhiều tác dụng chữa bệnh, đặc biệt là các bệnh ngoài da như vảy nến, viêm da,…Để biết nhiều hơn về những công dụng khác mà loại cây này mang lại, caythuocdangian.com sẽ cung cấp cho bạn những thông tin ấy qua bài viết dưới đây.

Thổ phục linh là gì?

Còn có tên gọi khác là cây khúc khắc, thổ tỳ giải, sơn kỳ lương,…tên khoa học là Smilax glabra Roxb., thuộc họ Hành Tỏi (Liliceae).

Mô tả

Là một cây thuốc quý sống lâu năm, thân dây leo trườn dài 5-12cm, rộng 1-5cm, có nhiều cành nhỏ, gầy, không gai. Thân rễ hình trụ hơi dẹt hoặc là khối dài ngắn không đều. Mặt ngoài có màu nâu vàng hay nâu tro, lồi lõm không phẳng.

Vỏ rễ có vân nứt không đều, có vẩy, chất cứng. Khi thái lát có hình hơi tròn dài hoặc hình không xác định, dày 1-5mm. Mặt cắt màu trắng đến màu nâu đỏ nhạt, có bột, có thể nhin rõ bó mạch, chất hơi dai, khó bẻ gãy, không mùi, vị hơi ngọt.

Lá hình trái xoan thuôn,phía dưới tròn, mọc so le, dài 5-12cm, rộng 3-6cm, hơi mỏng, có 3 gân nhỏ từ gốc hình cung và nhiều gân con. Cụm hoa mọc ở nách lá, có màu lục nhạt, cuống hoa dài. Hoa đực và hoa cái riêng rẽ. Quả mọng, hình cầu, đường kính 6-7mm, có 3 cạnh và có 3 hạt ở trong.

Phân bố và thu hái

Trồng nhiều ở Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Đài Loan, Lào, Campuchia, Thái Lan,… Ở nước ta, cây mọc chủ yếu ở vùng đồi núi, thung lũng, rừng thưa, leo trên các cây lớn, phổ biến ở Lạng Sơn, Vĩnh Phú, Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, cho đến các tỉnh Tây Nguyên, Lâm Đồng, Khánh Hòa, Bình Thuận.

Người dân hái rễ tươi quanh năm, đặc biệt là vào màu hè. Sau đó, cắt bỏ rễ con và gai, phơi hoặc sấy khô.Hoặc ủ mềm 3 ngày rồi thái mỏng, rồi mới phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học

Trong thổ phục linh có chứa saponin, tamin, chất nhựa và 1 ít tinh dầu. Trong củ có nước 83,3%, glucid 8,9%, protein 2,4%, caroten 1,6mg%, chất xơ 2,2%, vitamin C 18mg%, tro 1,2%,…

Trong đông y, thổ phục linh có vị ngọt nhạt, tính bình.

Tác dụng và một số bài thuốc chữa bệnh từ thổ phục linh

1. Chữa rôm sảy: Dùng 30g thổ phục linh đun lấy nước, để ấm, dùng khăn thấm nước thuốc bôi lên chỗ nổi rôm, ngày làm 3-5 lần. Kết hợp với nước tắm từ nước thuốc và thêm nước pha loãng, ngày tắm 1 lần, làm liên tục 3-5 ngày.

2. Chữa đau bụng kinh: Lấy 30g thổ phục linh,15g thương truật, 10g đương quy, 10g tiểu hồi hương, 10g xuyên khung, 10g một dược, 10g ngũ linh chi, 15g ích mẫu thảo, đem tất cả sắc lấy nước uống trước ngày kinh 3 ngày. Uống liên tục 7 thang, thường sau 4 kì kinh thì khỏi.

3. Chữa bệnh viêm da cơ địa và mẩn ngứa, mề đay: Lấy 30g củ thổ phục linh, 20g dây kim ngân, 15 ké đầu ngựa, đem sắc lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang. Liệu trình 3-5 ngày.

4. Điều trị bệnh vảy nến

Bài thuốc 1: Lấy 40-80g thổ phục linh đem hạ thổ, 80-120g thảo nam (cải trời) đem đun với 500ml nước cho đến khi còn 300ml, chia 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc 2: Dùng kết hợp thổ phục linh, hà thủ ô, ké đầu ngựa và huyền sâm, mỗi ngày sắc uống 1 thang.

5. Chữa mụn nhọt: Lấy 30g củ thổ phục linh, 20g kim ngân hoa, 20g bồ công anh, 15g vỏ núc nác, 10g cam thảo nam. Tất cả đem sắc lấy nước, chia uống 2 lần trong ngày. Liệu trình 5 ngày.

6. Chữa nước ăn chân: Lấy 20g củ thổ phục linh, 20g lá lốt, 16g rễ cỏ xước, đem đun lấy nước, dùng để ngâm rửa chân trong 20 phút, rồi lau khô, làm đều đặn mỗi ngày cho đến khi vết thương khô lại và hết ngứa.

7. Hỗ trợ người bị suy tim, ngủ không sâu và hay hồi hộp: Lấy 50g hạt sen khô ngâm nước 30 phút cho mềm, đem luộc sơ qua rồi để ráo.Thổ phục linh đem xếp vào nồi hấp cách thủy khoảng 2h, sau đó cho hạt sen vào hấp thêm 10 phút là có thể ăn được.

8. Tri viêm mủ da: Dùng 30g thổ phục linh, 15g cam thảo, 15g kim ngân hoa, đem sắc với 500ml nước, cho đến khi còn 200ml, uống 1 lần vào khoảng 9-10h sáng trong ngày.

9. Chữa phong thấp, đau nhức xương khớp

Bài thuốc 1: Lấy 20g thổ phục linh, 10g tắc kè đá, 8g thiên niên kiện, 8g đương quy, 6g bạch chỉ đem sắc với nước, chia uống 2-3 lần trong ngày. Hoặc lấy các vị thuốc trên ngâm rượu uống.

Bài thuốc 2: Lấy 50g thổ phục linh đem gọt bỏ vỏ, thái nhỏ thành miếng. 100g thịt lợn thái miếng. Cả hai cho vào nồi hầm nhừ, chia ra ăn 2-3 lần trong ngày.

10. Chữa bệnh giang mai

Bài thuốc 1: Lấy 40g củ thổ phục linh, 16g hà thủ ô, 16g vỏ núc nác, 10g ké đầu ngựa, 8g gai bồ kết. Tất cả đem đun với 400ml cho đến khi còn 200ml, chia ra uống trong ngày.

Bài thuốc 2: Lấy 60g thổ phục linh, 15g ké đầu ngựa, 15g bạch tiên bì, 5g cam thảo, đem sắc nước uống trong ngày. Mỗi ngày 1 thang, liệu trình 30 ngày.

11. Điều trị đau thần kinh tọa: Dùng 30g thổ phục linh, 20g dây đau xương, 20g cỏ xước, 20g tang ký sinh, 10g cốt toái bổ, sắc lấy nước uống trong ngày. Mỗi ngày 1 thang.

12. Chữa u nang buồng trứng: Lấy 30g thổ phục linh, 15g hoàng bá, 15g hạ khô thảo, 10g bào sơn xuyên giáp, 15g hải tảo, 30g mẫu lệ, 15g hương phụ, 15g đương quy, 15g đan sâm, 15g trạch tả, 10g ngưu tất. Tất cả đem sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thang.

13. Trị eczema: Lấy phổ thục linh tán bột mịn, đắp lên chỗ đau ngày 3-5 lần, làm liên tục 5 ngày.

14. Chữa viêm khớp dạng thấp: Lấy 20g thổ phục linh, 12g ý dĩ, 20g thạch cao, 8g xương truật, 12g tri mẫu, 12g liên kiều, 12g hoàng bá, 16g kê huyết đẳng, 6g cam thảo, 12g đan sâm, 20g ké đầu ngựa, 8g quế chi, 12g tang chi, 20g hi thiêm, 12g phòng phong, 16g tỳ giải, 16g ngân hoa, 12g bạch thược và 20g ngạch mễ. Đem tất cả sắc lấy nước uống trong ngày.

15. Chống viêm và chữa dị ứng: Dùng thổ phục linh tươi hoặc khô ngâm rượu hoặc 15-30g thổ phục linh sắc nước uống trong ngày.

16. Lợi tiểu: Lấy 1 lượng vừa đủ thổ phục linh sắc lấy nước uống hàng ngày.

17. Chữa ghẻ lở: Lấy 2kg thổ phục linh, 600g rễ tranh và 200g sinh địa hoàng, tất cả thái lát hoặc giã nát, cho nấu cùng thật nhiều nước trong 8-9 giờ, sau đó lọc lấy nước bỏ bã, tiếp tục cô đặc lại thành cao. Mỗi ngày dùng 6-8 thìa pha với nước sôi, uống ngày 2 lân, trước khi ăn 1-2 giờ.

Lưu ý

Những bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo, trước khi áp dụng người bệnh nên hỏi ý kiến của thầy thuốc để được tư vấn dùng hợp lý.