Phân tích tác phẩm “Ông già và biển cả” của nhà văn Hemingway

Đề bài: Phân tích tác phẩm "Ông già và biển cả" của nhà văn Hemingway Bài làm "Con người" là một đề tài rất quen thuộc trong văn học. Dù ở bất kì thể loại nào cũng có những tác phẩm nổi tiếng về đề tài này. Trong chương trình học của môn ngữ văn lớp 12 có một tác phẩm như thế. Đó là một tác phẩm để đời của một nhà văn người Mĩ nổi tiếng Hemingway- "Ông già và biển cả" (The old man and the sea). "Ông già và biển ...

Đề bài: Phân tích tác phẩm "Ông già và biển cả" của nhà văn Hemingway

Bài làm

"Con người" là một đề tài rất quen thuộc trong văn học. Dù ở bất kì thể loại nào cũng có những tác phẩm nổi tiếng về đề tài này. Trong chương trình học của môn ngữ văn lớp 12 có một tác phẩm như thế. Đó là một tác phẩm để đời của một nhà văn người Mĩ nổi tiếng Hemingway- "Ông già và biển cả" (The old man and the sea).

"Ông già và biển cả" là một đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn. Tác phẩm đã đạt giải Pulitzer cho tác phẩm hư cấu năm 1953 và góp phần quan trọng trong giải thưởng Nobel của tác giả  năm 1954.

Trước khi tiếp cận với đoạn trích, trước hết ta sẽ tìm hiểu đôi nét về tác giả vĩ đại của tiểu thuyết nổi tiếng này. Hemingway là một trong những  nhà văn lớn nhất nước Mĩ thế kỷ 20. Ông là người để lại dấu ấn sâu sắc trong năn xuôi hiện đại phương tây, đổi mới phong cách viết truyện, tiểu thuyết của nhiều nhà văn trên thế giới. Ông là người đề xướng ra nguyên lý "tảng  băng trôi". Và tác phẩm này chính là cuốn tiểu thuyết được nhà văn sử dụng triệt để nguyên lý ấy. Tác giả mô tả một phần nổi chính là sự vĩ đại, to lớn, sức mạnh của con cá, sự chênh lệch giữa sức lực của thiên nhiên với con người để từ đó ca ngợi sức lao động, niềm khát khao chinh phục thiên nhiên của con người.

Cuốn tiểu thuyết có nhân vật trung tâm là ông lão đánh cá người Cuba- Santiago, sau nhiều ngày lênh đênh trên biển ông đã gặp được con cá kiếm khổng lồ. Ông đã cố gắng chiến đấu, chinh phục con cá kiếm mà ông cho rằng là mơ ước trong đời.  Cuối cùng sau 3 ngày vật lộn ông cũng đâm chết được con cá, nhưng thật không may lũ cá mập lại đánh hơi thấy và tramh nhau xẻ thịt con cá kiếm, ông lại đem hết sức chống trọi với lũ cá mập.mặc dù đã đuổi được chúng đi nhưng cuối cùng con cá kiếm chỉ còn là bộ xương khổng lồ.

Đoạn trích trong chương trình nằm ở gần cuối của truyện kể về cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lão Santiago.

Phần đầu của đoạn trích là cách thức mà ông lão cảm nhận và quan sát đối phương. Sự cảm nhận của ông lão được thể hiện qua những  vòng lượn của con cá kiếm. Ông lão cảm nhận con cá một cách gián tiếp. Vòng lượn gần rồi đến vòng lượn xa. Ở vòng tròn lớn gần áp lực của sợi dây chùng lại, chững lại, sự vùng vẫy của con cá khiến ông cảm thấy đôi tay bắt đầu đau. Ở xòng tròn xa, con cá lượn gần rồi lại quật sức ra xa. Những vòng lượn của con cá được mô tả nhiều lần thể hiện những cố gắng cuối cùng nhưng hết sức mãnh liệt của con cá. Con cá cố gắng tìm mọi cách thoát khỏi sự bủa vây của ông lão. Qua sự quan sát của mình ở vòng lượn thứ ba, ông lão thấy đay là một con cá khổng lồ cái đuôi xanh thẫm, thân hình xòe rộng, một con cá khổng lồ mà cả đời mơ ước. Bằng sự quan sát cảm nhận của chính bản thân mình, ông lão thấy được vẻ đẹp dũng mãnh, oai phong của con cá. Con cá không chỉ mang vẻ đẹp của riêng mình mà còn là sự thể hiện của thiên nhiên hùng vĩ. 

Cảm nhận được đối thủ của mình, ông lão bắt đầu đi vào trận chiến. Khi con cá bị mắc câu, nó kéo phăng con thuyền ra xa đại dương ba ngày hai đêm. Khi mệt con cá mới lượn vòng dừng lại. Con cá tìm mọi cách để thoát khỏi vòng vây. Nó cứ lượn gần rồi lượn xa để tìm cách thoát thân. Khi bị phóng lao, con cá vút lên phô hết tầm vóc và vẻ đẹp của mình.Con cá kiếm không chỉ mang vẻ đẹp về ngoại hình mà còn mang vẻ đẹp kiêu hùng bất khuất. Trong suốt trận đấu, ông lão luôn ở trong tình trạng sức khỏe quá mệt mỏi" hoa mắt", "chóng mặt", "choáng váng", "xây xẩm mặt mày". Tiếp cận con cá, ông lão cứ thu dây, giữ yên sợi dây rồi lại buông. Mục đích của ông lão là muốn để con cá thấm mệt rồi sẽ tấn công. Ông lão để con cá cứ bơi đi xa, chờ thời cơ để áp sát con cá. Khi đã áp sát con mồi, ông lão dồn hết sức lực, gắng hết sức bình sinh để đâm con cá. Suốt cả khoảng thời gian chờ đợi, ông luôn độc thoại nội tâm để nhắc nhở, tự dặn bản thân, động viên bản thân mình. Lúc này con cá mới sực bừng tỉnh, nhận ra cái chết gần kề mới vùng lên tìm cách thoát thân nhưng cũng đã quá muộn.  Ông lão đã chinh phục được con cá kiếm khổng lồ. 

Với nguyên lý "tảng băng trôi" câu truyện của Hemingway không dừng lại ở đó. Mối quan hệ của ông lão và con cá kiếm không chỉ đơn thuần là giữa con mồi và người đi săn. Ông lão không chỉ coi con cá kiếm là đối tượng để chinh phục mà còn là người bạn, người "anh em". Ông lão coi cá là bạn, Mối quan hệ giữa ông lão và con cá hết sức phức tạp, vừa là mối quan hệ giữa người đi câu và con cá, vừa là con người với thiên nhiên, vừa là hai đói thủ ngang sức ngang tài, cũng vừa là hai người bạn cảm thông chia sẻ. Có được điều đó là ý nghĩa biểu tượng của cả hai nhân vật ông lão _con cá. Đối với thiên nhiên, con cá tượng trưng cho vẻ đẹp kì vĩ, đại diện cho sức mạnh của thiên nhiên. Nhưng đối với cuộc sống, nó là những khó khăn thử thách của cuộc đời, là ước mơ khát vọng, là thành quả lao động của con người. Đối với người nghệ sĩ, con cá tượng trưng cho ước mơ sáng tạo một tác phẩm nghệ thuật hoàn mĩ. Biển cả là môi trường rộng lớn để người nghệ sĩ sáng tác. Mặt khác, ông lão là người lao động kiên cường bình dị, là người nghệ sĩ luôn theo đuổi cái đẹp với khát vọng sáng tác. 

Qua đoạn trích ở phần cuối của cuốn tiểu thuyết, Hemingway đã thể hiện tầm vóc lớn lao của con người, sáng ngang với đại dương bao la, mênh mông vô cùng vô tận; là ý chí nghị lực của con người, là một bản anh hùng ca về con người. Từ đây, tác giả thể hiện niểm tin bất diệt vào con người,con người chỉ bị hủy diệt chứ không bao giờ bị thất bại. 

Bằng cách viết ngắn gọn, hàm xúc, tạo mạch ngầm cho văn bản, xây dựng thành công hình ảnh biểu trưng, mang ý nghĩa biểu tượng với nhiều tầng nghĩa, 'Ông già và biển cả" đã để lại dư âm khó phai trong lòng đọc giả.

Kim Oanh