Phân tích nhân vật Hoàng trong truyện ngắn Đôi mắt của Nam Cao – Văn hay lớp 12

Phân tích nhân vật Hoàng trong truyện ngắn Đôi mắt của Nam Cao – Bài làm 1

Trong dòng văn học hiện thực đã sừng sững những tên tuổi nổi tiếng như: Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan. Nhưng Nam Cao vẫn dành được chỗ đứng riềng cho mình vì nhà văn biết “khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những gì chưa có”. Nam Cao đã rất thành công trên dòng văn học này và đã để lại những bài văn suất sắc đến hôm nay chúng ta vẫn không thể nào quên. Một trong những bài văn đó là truyện ngắn “Đôi mắt”. Ở “đôi mắt” nhà văn đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật Hoàng.

Ngay từ nhan đề truyện đã khiến người đọc phải tò mò và muốn khám phá nó. Tại sao tác giả lại dặt tên cho nó là “đôi mắt”? Đôi mắt là cách nhìn nhận đánh giá của mỗi con người.

“Đôi mắt” Nam Cao đã xây dựng lên một cách đầy đủ và chính xác cái nhìn, quan điểm của một tầng lớp văn nghệ sĩ lúc bấy giờ. Nhà văn Hoàng và nhà văn Độ có mỗi người nhìn cuộc kháng chiến và người nông dân khác nhau.

Nhân vật Hoàng chính là đại diện tiêu biểu nhất của lớp văn nghệ sĩ có cái nhìn sai lệch chỉ nhìn nhận một cách phiến diện. Phải chăng là Hoàng và Độ sống ở những môi trường khác nhau. Độ được gần gũi với người nông dân hơn nên có cái nhìn cảm thông và kính trọng họ hơn khác với Hoàng có cái nhìn khinh mệt.

Có thể nói rằng Hoàng là tầng lớp văn nghệ sĩ chưa chuyển mình theo kháng chiến theo nhân dân. Ông là một tầng lớp văn nghệ sĩ có tên tuổi trong giới. Độ rất khâm phục tài năng của hắn. Hắn có một cuộc sống khá tiện nghi mặc cho cuộc sống ngoài kia của người nông dân có khổ sở ra sao. Con chó của hắn vẫn có thịt bò để ăn. Hắn sống một cuộc sống gần như khép kín để tránh nhờ vả.

Về ngoại hình của hắn thì cũng rất đáng nể. Mặc cho cuộc sống ngoài kia biết bao nhiêu người phải gay tong teo đi vì không có cơm để ăn nhưng hắn vẫn luôn giữ cho mình một vóc dáng béo tốt, dáng đi khệnh khạng. Ngoại hình của hắn đó là minh chứng rõ rằng nhất cho cuộc sống no đủ dư thừa của hắn.

Qua cái vẻ bề ngoài đã cho chúng ta thấy hắn là một con người có tì nhưng là trưởng giả. Hắn chỉ quen cuộc sống tiện nghi của mình và sống ích kỉ chỉ nghĩ cho mình không bao giờ nghĩ cho người khác. Khi chiến tranh xảy ra hắn đã cắt đứt với nhà văn Độ. Khi Độ đến tìm hắn còn hé cửa xem là ai rồi mới cho khác vào. Nhìn vào con người hắn chúng ta thấy hắn thật đáng khinh bỉ và coi thương một con người không ra gì.

Kháng chiến nổ ra hắn đưa vợ con hắn về quê lánh nạn nhưng hắn vẫn không quên cuộc sống sung túc của mình. Mặc cho cuộc sống xung quanh hắn biết bao nhiêu đói khổ hắn vẫn mải mai không hề quan tâm đến. Đến con chó của hắn còn có cuộc sống sung sướng hơn con người.

Cách nhìn nhận của hắn đối với người nông dân cũng có cái nhìn khinh miệt.

Hắn chỉ thấy được những cái xấu của người nông dân mà không bao giờ thấy được cái đẹp của họ. Hắn chỉ nhìn thấy họ tàn nhẫn và thiếu tình người nữa. Không những thế trong mắt của hắn người nông dân còn là người tò mò, tọc mạch. Họ chỉ biết hóng chuyện và buôn chuyện của người khác mà thôi. Đã thế lại còn ngố và nhặng xị nữa. Thái độ của Hoàng đối với người nông dân là chê bai, giễu cợt họ. Hắn ta chỉ biế nhìn một cách phiến diện. Đáng lẽ là một nhà văn thì phải nói lên “nỗi đau của con người” hiểu họ yêu thương và trân trọng họ nhưng hắn lại đi ngược lại. Thật đáng chê cười và xấu khổ cho tầng lớp văn nghệ sĩ lúc bấy giờ có một con sâu như hắn.

Không chỉ có cái nhìn sai về người nông dân hắn còn có cái nhìn sai lệch về cuộc kháng chiến. Hắn tỏ ra coi thương những cán bộ xuất thân từ người nông dân mà hắn coi thường kia. Hắn còn giễu cợt kháng chiến cho rằng lời hứa của kháng chiến chỉ là hứa suông chưa chắc đã làm được. Hoàng thiếu niềm tin vào quần chúng nhưng chính họ lại là lực lượng nòng cốt nhất. Hắn luôn đề cao chủ nghĩa cá nhân chính vì thế mà hắn đã không tham gia vào cuộc kháng chiến cũng như bất cứ văn đàn nghệ thuật nào để ca ngợi Đảng. Hắn ta chỉ biết nghĩ cho bản thân mình chỉ biết ăn no ngủ kĩ và sống một cuộc sống ích kỉ. Thế mà hắn vẫn giữ đôi mắt để chì chích chê bai cuộc kháng chiến của ta.

Qua cách nhìn của Hoàng đã cho chúng ta thấy một cái nhìn nhạy cảm sắc bén với thời cuộc. Nhưng qua đó chúng ta cũng thật đáng tiếc cho Hoàng vì hắn đã có cái nhìn sai lệch nhìn phiến diện đã coi thường số đông quần chúng. Nhưng chính họ mới là lực lượng nòng cốt của cuộc kháng chiến. Truyện ngắn “đôi mắt” nhà văn Nam Cao cũng phê phán một tầng lớp văn nghệ sĩ có cái nhìn sai lệch đối với Đảng, nhân dân và Bác Hồ kính yêu.

Phân tích nhân vật Hoàng trong truyện ngắn Đôi mắt của Nam Cao – Bài làm 2

Trong "Nhật kí ở rừng", Nam Cao đã tâm sự: "Trước đây tôi viết văn là để người ta biết đến cái tên của tôi… tôi không hề quan tâm đến người sẽ học đọc…”, nhưng sau Cách mạng tháng Tám sự biến đổi của lịch sử đã làm cho Nam Cao thay đôi cái nhìn. Ông tự ý thức được về thiên chức của người cầm bút. Vì vậy, ở thời kì này, một số nhân vật do Nam Cao sáng tạo đã gây được ấn tượng đối với người đọc. Truyện ngắn "Đôi mắt" là "đứa con tinh thần" đầu tiên của nhà văn cách mạng Nam Cao.Ông đã xây dựng nhân vật Hoàng theo kiểu điển hình hóa; cho nên Hoàng là loại nhân vật – tư tưởng, nhân vật – vấn đề, nhưng lại hiện lên sinh động, sống như con người thật.

Nhân vật – tư tưởng, nhân vật – vấn đề là nhân vật thay mặt tác giả phát ngôn cho một vấn đề, tư tưởng. Hoàng đã thay mặt Nam Cao thể hiện vấn đề – tư tưởng mà ông đang băn khoăn trăn trở. Đó là vấn đề sống và viết. Ngay từ nhan đề của truyện, Nam Cao đã nêu lên vấn dề cách nhìn đời, nhìn người; vấn đề nhân sinh quan, thế giới quan, tình cảm, lương tâm của người cầm bút. Có nhiều yếu tố Nam Cao sử dụng, tạo nên nhân vật Hoàng, nhưng một yếu tố đặc sắc, chủ yếu nhất là tài năng xây dựng nhân vật Hoàng của Nam Cao. Vì vậy, Hoàng trở thành nhân vật sinh động, độc đáo đạt tới mức điển hình nhờ yếu tố này. Hoàng sống như một con người thật, từ ngoại hình đến tính cách của anh đã đem đến cho người dọc cái cảm giác đây là con người ở ngoài đời.

Cốt truyện được xây dựng rất giản dị – Truyện xoay quanh cuộc gặp gỡ, trò chuyện của hai người bạn văn – Hoàng và Độ. Nhận lời mời của bạn, Độ đến thăm Hoàng, nhưng mục đích trong cuộc viếng thăm của Độ là vận động Hoàng tham gia công tác kháng chiến, đem văn chương phục vụ nhân  dân, phục vụ cách mạng. Độ thực sự mong muốn cho Hoàng trở thành người chiến, sĩ trên mặt trận văn hóa. Sau khi đến nhà Hoàng, Độ được vợ chồng bạn đón tiếp hết sức nhiệt tình, vồn vã, thân mật. Nhưng sau một ngày sống bên Hoàng, trò chuyện với anh, Độ thật sự thất vọng trước lối sông, lối suy nghĩ lệch lạc của bạn. Đặc biệt, cách nhìn đời, nhìn người và quan điểm về văn chương, nghệ thuật của Hoàng quá lạc hậu; Hoàng sẽ chẳng bao giờ làm được gì cho cách mạng, thậm chí anh có thể gây bất lợi. Vì vậy, Độ đã cất giữ ý định tốt đẹp ban đầu. Qua đó, ta khẳng định: cá tính của Hoàng bắt nguồn từ hoàn cảnh. Từ cử chỉ, lời nói đến hành động của Hoàng đều thể hiện bản chất của anh. Trong cái nhìn của Độ, so với trước kia, Hoàng không khác chút nào, "vẫn bước khệnh khạng, thong thả, bởi vì người khi to béo quá, vừa bước vừa bơi cánh tay kềnh kệnh ra hai bên, những khối thịt ở bên dưới nách kềnh ra trông tủn ngủn như ngắn quá"; Hoàng vẫn giữ cái giọng dậm dọa khi nói với con… Nam Cao đă tập trung xây dựng bức chân dung Hoàng từ lúc Độ gặp Hoàng cho đến khi Hoàng khen Tào Tháo. Vấn đề mà Nam Cao muôn nhấn mạnh trong cá tính của Hoàng là cách nhìn đời, nhìn người bằng con mắt phiến diện. Nhiều bạn đã coi Hoàng là nhân vật “đáng ghét", "đáng chê", thậm chí một tên phản bội..Nhưng đối với Nam Cao, không có nhân vật hoàn toàn tốt, càng không có nhân vật hoàn toàn xấu. Tuy Hoàng bộc lộ nhiều cá tính tiêu cực: như lối sống tiểu tư sản, chủ nghĩa sùng bái cá nhân…

Nhưng xét về lập trường chính trị, Hoàng vẫn có những cá tính tích cực có thể chấp nhận được. Trước hết, Hoàng là người nghệ sĩ có nhiều ước mơ, khát vọng trong văn chương. Sự biến cố của dân tộc đã làm ước vọng Hoàng trỗi dậy, anh muốn “viết được một cái gì ghi lại cái thời này”. Chưa một lần gặp Hồ Chí Minh, chưa hiểu về Người, nhưng anh vẫn tỏ lòng kính phục, ca ngợi tài năng của Cụ. Điều đó chứng tỏ Hoàng là người có tinh thần dân tộc. Anh tỏ thái độ khinh bạc tên tướng Đờ-Gôn, nhưng lại gọi Hồ Chí Minh bằng cái tên thân thiết, kính trọng nhất: Ông Cụ. Chứng tỏ Hoàng không phản bội, không chống đối Cách mạng. Anh sẵn sàng nhận quyết định đi tản cư theo lời kêu gọi của Chính phủ; thà đi tản cư chứ không ở lại làm tay sai cho giặc Pháp. Nhiều người cho rằng, Hoàng hay có tính đố kị, đá bạn… nhưng đó là chuyện trước kia, giờ đây việc Độ đến chơi, Hoàng đã tỏ ra là một người hiếu khách, chủ động mời bạn đên chơi, đón tiếp Độ một cách nhiệt tình, lịch sự, chu đáo. Những cá tính tích cực còn sót lại trong Hoàng, chi cần anh mở rộng tầm nhìn, nó sẽ được phát huy một cách mãnh liệt và sâu sắc hơn.

Nhưng Nam Cao không tập trung đề cập đến cá tính ấy của anh, sự thành công về mặt nghệ thuật của Nam Cao chính là ở vấn đề – tư tưởng, đôi mắt, sùng bái cá nhân, đang tồn tại trong Hoàng, chiếm lĩnh lương tâm của người nghệ sĩ Hoàng. Cá tính tiêu cực bộc lộ rất rõ trước hết qua thói quen và lối sinh hoạt của anh. Trong hoàn cảnh đất nước đang tiến hành cuộc kháng chiến chống Pháp vô cùng gian khổ nhưng Hoàng vẫn không thay đổi lối sông trước kia, anh vẫn sống đàng hoàng ở cái dinh cơ "ba gian nhà ngói sạch sẽ, sán gạch tường hoa", vẫn nuôi chó Tây, ăn mía ướp hoa bưởi, và mỗi buổi tối, khi buông "màn tuyn trắng toát" đi ngủ, đắp cái chăn bông "thoang thoảng mùi nước hoa", vừa hút thuốc thơm, vừa nghe vợ đọc Tam Quốc.. Tất nhiên cung cách, thói quen sinh hoạt của anh chẳng có gì tội lỗi, nhưng chúng ta thấy con người của anh giữa đất nước sao mà lạc lõng quá, Hoàng đáng thương hơn đáng trách. Dường như anh không thấy cuộc sống của dân tộc lúc bấy giờ, chỉ thỏa mãn với sự sung sướng, no đủ của bản thân. Hoàng có ích kỉ không?

Cá tính của Hoàng không chỉ dừng ở nếp sống mà cao hơn nữa, điển hình hơn là cách nhìn, cách quan sát của anh trước cuộc sống kháng chiến. Nếu Hoàng đề cao vai trò của lãnh tụ Hồ Chí Minh bao nhiêu thì anh càng bộc lộ thái độ, hạ thấp vai trò của quần chúng bấy nhiêu. Nhưng chúng ta cũng phải công nhận rằng, những gì anh quan sát, anh cảm nhận được đều là sự thật. Dưới con mắt Hoàng, tất cả những người nông dân – những người đang tích cực tham gia kháng chiến đều "ngu đần, lỗ mãng, ích kỉ, tham lam, bần tiện cả". Điều đó chứng tỏ anh thiếu thân ái, thiện cảm đối với quần chúng, hơn nữa, tầm nhận thức của anh về nhân dân còn bộc lộ nhiều hạn chế. Đã thế, Hoàng không hoàn toàn tin tưởng vào nhân dân, vào cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc: "Nước mình như vậy, suốt đời không mó đến súng thì làm gì biết bắn, họ đánh mãi rồi cũng biết. Thì cứ để họ đánh Tây đi. Nhưng tai hại là người ta cứ để cho họ làm ủy ban nọ, ủy ban kia mới chết người ta chứ". Từ chỗ, không tin, Hoàng phủ nhận năng lực của quần chúng, đau đớn hơn, anh vô tình phủ nhận lòng yêu nước của nhân dân. Hoàng chỉ thấy anh thanh niên đáng buồn cười kia đọc thuộc lòng bài “ba giai đoạn" như một con vẹt, nhưng anh không nhìn thấy bó tre anh ta vác trên vai hăng hái đi ngăn quân thù. Hoàng đã phủ nhận cái nguyên cớ đẹp đẽ của quần chúng để giao du với những cặn bã bị sa thải trong xã hội. Hoàng có ý thức được không? Tất nhiên, Hoàng hiểu rõ điều đó, nhưng anh thà quan hệ với "bọn người dốt nát, ngu đần, ngẩn ngơ, dởm đời" của tầng lớp trên còn hơn sống chung với những người nông dân "vừa nhố vừa nhặng xị". Cái sai lệch và cái đáng chệ trong cá tính của Hoàng chính là ở chỗ đó. Vì vậy, anh thật hơn con người thật. Tiếp cận với "Đôi mắt", ta không thấy một Hộ dằn vặt, ân hận, một Chí Phèo khát khao hoàn lương, chỉ thấy một anh Hoàng đầy cá tính kiêu căng, ích kỉ. Không biết Hoàng cố tình không hiểu quần chúng hay anh vô tình chỉ biết rằng, cùng là người nghệ sĩ, nhưng cái mà Độ có, Hoàng lại không có, Độ hiểu thì Hoàng phủ nhận. Hoàng chỉ hiểu một cách nhỏ giọt về quần chúng.

Anh tôn sùng, ngợi khen Tào Tháo, phải chăng Tào Tháo cũng như anh? Tại sao Hoàng chỉ có thể tìm thấy niềm vui trong nghệ thuật của truyện cổ Trung Quốc mà không tìm thấy niềm vui trong đời thường? Tại sao anh lại tỏ ra coi trọng văn học phê phán mà không biết nhìn vào biến cố của lịch sử đế ghi nhận, Báng tao? Tất cả,., tất cả những điều đó đều bát nguồn từ sự không tin tưởng vào nhân dân, vào dân tộc. Nếu không cải tổ tính cách, tư tưởng, Hoàng dễ lâm vào tình trạng khủng hoảng, mất phương hướng về tinh thần. Hoàng thật hơn con người,thật vì cá tính của anh tiêu biểu cho cá tính của lớp nhà văn lúc bấy giờ trưởng thành từ thời tiến chiến – trong đó có Nam Cao, Cá tính của Hoàng cũng có một phần cá tính của Nam Cao, ở Hoàng cổ nhiều điều đã làm Nam Cao phải trăn trở. Bởi vậy, "Nam Cao viết nhân vật Hoàng để nói lên những cái mình tự ruồng rẫy tự lên án trong mình" (Tô Hoài).

Sự thành công vệ mặt nghệ thuật của Nam Cao được ghi nhận qua bút pháp điển hình hóa. Nhân vật Hoàng được đánh giá từ nhiều phía, đa dạng từ nhiều góc độ khác nhau. Nam Cao đã thể hiện tài năng xây dựng nhân vật bậc thầy của mình. Hoàng là nhân vật – tư tưởng, nhân vật – vấn đề; nhưng Hoàng không được tạo nên bằng một cách khô cứng sơ lược mà Nam Cao tái hiện rất sinh động như con người sống thật ở ngoài đời. Nam Cao không chỉ biết theo dõi, quan sát, miêu tả Hoàng, ông còn có con mắt rất "duyên" khi quan sát cái hay của nghệ thuật. Từ ngoại hình đến nội tâm, từ tư tưởng, tình cảm đến cách nhìn lối sống của Hoàng đều được Nam Cao khắc họa bằng nhiều phương diện, nhiều phía khác nhau. Khi thì ông tự khẳng định: "Hoàng háy có tính ghen ghét, đố kị với bạn". Lúc bàn luận về quần chúng, Nam Cao rất chú ý đên cá tính của Hoàng: "Không còn lời nào để Hoàng đưa ra theo cái bĩu môi dài thườn thượt, mũi nhăn lại như ngửi phải mùi xác thối. Thái độ Hoàng cười gằn, chê bai, thậm chí còn dành cho những trí thức cặn bã mà anh gần gũi nhất. Hoàng là nhân vật giàu cá tính. Vì vậy, khi khắc họa cá tính của Hoàng, Nam Cao không thể bỏ qua những tình tiết có vẻ như tình cờ, vu vơ (Hoàng nuôi chó béc giê, thích ăn khoai lùi, mía ướp hương bưởi, thích nghe đọc Tam Quốc…).

Nếu bỏ qua các chi tiết đó, cá tính Hoàng sẽ không gây được sự hấp dẫn đối vớỉ người đọc. Tuy nhiên, đôi lúc Nam Cao cũng giao cây bút cho nhân vật tự bộc lộ (Nếu khéo làm còn có thể hay bằng mấy cái "Sô đỏ" của Vũ Trọng Phụng. Phụng nó mà còn sống lúc này phải biết). Hoàng quen nhìn thấy những điều xấu nên khi khen một siêu nhân, anh cũng tỏ thái độ mỉa mai. (Tài thật! Tài thật! Tài đến thế là cùng! Tiên sư anh Tào Tháo!). Ngoài ra, Nam Cao còn sử (dụng một cách triệt để nghệ thuật miêu tả chân dung kết hợp với hành vi, lời nói, cử chỉ của nhân vật Hoàng (Ối! giời ơi! anh quí hóa quá!). Đặc biệt, nét độc đáo, mới lạ nhất mà Nam Cao sử dụng để xây dựng nhân vật là việc dùng ngôn từ – thứ ngôn ngữ giản dị, nhưng rất sắc sảo, chính xác. Có lúc, ngôn từ biểu hiện sự mỉa mai, giễu cợt, khinh bỉ (Họ vừa ngố, vừa nhặng xị. Tôi quả là thấy không chịu được! không chịu được). Lúc khen tài thì bằng cái giọng kính phục, tôn nghiêm (Bằng thế nào được Hồ Chí Minh), nhưng khi chê bai tướng giặc lại tỏ thái độ khinh ghét (mà cũng chỉ có đến thằng Đờ-Gôn). Quả thực, Nam Cao đã thâu tóm và thể hiện một cách có ý thức để nhằm mục đích khắc họa cá tính nhân vật. Nam Cao không hề lựa đặt hay gán ghép cho Hoàng một cá tính xấu nhất, ông thật sự hiểu nhân vật, vì hơn ai hết, Nam Cao hiểu giá trị lớn lao của nghệ thuật đối với cuộc sống. Ngược lại, với Hoàng, nghệ thuật cao hơn cuộc sống, đứng ngoài cuộc sống. Do đó, Hoàng rất điển hình cho số ít những nhân vật trong văn xuôi thời kì kháng chiến chông Pháp.

Từ trang sách của Nam Cao, Hoàng bước ra ngoài cuộc đời, sống như một con người thật, đem đến không chỉ cho Nam Cao mà tất cả trí thức tiểu tư sản Việt Nam những suy nghĩ, băn khoăn trăn trở về thiên chức của nhà văn và cuộc kháng chiên của dân tộc. Họ không khỏi tự hỏi xây dựng nhân vật Hoàng, Nam Cao đã tự dựng lên một cuộc đấu tranh gay gắt, quyết liệt trong tâm hồn mình. Hoàng đã lùi vào quá văng nhưng cá tính con người anh và đặc biệt là nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình của Nam Cao đã làm cho người đọc suy nghĩ và khâm phục. Liệu rồi đây Hoàng có ý thức, nhận ra sai lầm của mình không? Anh có chấp nhận làm một anh tuyên truyền trong quần chúng như Độ không? Thực tế đã trả lời câu hỏi này.

Bình luận về "Đôi mắt" Nguyễn Đình Thi đã khẳng định: "Đôi mắt" của Nam Cao là một tác phẩm nghệ thuật góp phần tích cực vào việc xác định những quan điểm cần thiết. Không chỉ có vậy, "Đôi mắt" còn là lẽ sống cần thiết cho muôn đời – BẤT TỬ. Hơn thế nữa, Nam Cao rất thành công khi sử đụng nghệ thuật điển hình hóa để xây dựng một nhân vật có xương thịt, có cá tính như Hoàng. Vì vậy Hoàng xứng đáng là nhân vật văn học sinh động, sống như một con người thật.

Phân tích nhân vật Hoàng trong truyện ngắn Đôi mắt của Nam Cao – Bài làm 3

Nam Cao được biết tới là nhà văn có nhiều trăn trở với cuộc sống với đời,và ông là một ngòi bút đầy tài năng.những tác phẩm ông để lại đều chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Trong đó truyện ngắn “ đôi mắt” (1948) được Nam Cao đặt ra vấn đề cách nhìn của nhà văn trong sáng tác nghệ thuật ở thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Và tác phẩm này được xem là "Tuyên ngôn nghệ thuật" của nhiều nhả văn ở thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Nó  chắc hẳn cũng để lại nhiều thành công cho nhà văn và cho văn học Việt Nam

Trong “ Đôi mắt” Hoàng là một nhà văn đàn anh trong giới các nhà văn nhà thơ ở Hà nội, và Hoàng luôn có thái độ ghen ghen đố kị với các đòng nghiệp của mình, khi bị giặc chiếm thì Hoàng tản cư, về miền quê, nhưng anh không xê dịch về tư tưởng. Dù là chạy giặc mà Hoàng mang theo cả lối sống quý phái ở Hà Nội. Còn Độ thì hoàn toàn ngược lại, Độ gần như kinh ngạc khi gặp lại Hoàng, với những cử chỉ rất tự nhiên “Anh vẫn bước khệnh khạng, thong thả bởi vì người khí to béo quá, vừa bước vừa bơi cánh tay kềnh kệnh ra hai bên..bộ áo ngủ màu xanh nhạt, phủ một cái áo len trắng nó nịt người anh đến nỗi không còn thở được”thêm một sự thay đổi nhỏ là “một cái vành móng ngựa ria, như một cái bàn chải nhỏ”. Hoàng vừa xuất hiện ta đã thấy đó là nhà văn xa lạ với làng quê kháng chiến.

Khi mà cách mạng tháng Tám bùng nổ, Hoàng là nhà văn nhà thơ nhưng lại đứng ngoài cuộc, Hoàng ghét những nhà văn tham gia phong trào cách mạng. Còn đối với Độ lúc đó tuy là nhà văn đàn em, nhưng đã tỏ thái độ khinh bỉ những hành vi đê tiện của Hoàng. Qua đó Độ cho rằng cách nhìn của Hoàng cũ kĩ, lạc hậu. Lẽ ra Hoàng phải chung tay góp sức chứ không phải là người đứng ngoài cuộc như thế.

hơn thế khi rơi vào tình cảnh chạy loạn, vợ chồng Hoàng không biết hòa nhập mà bê y xì lối sống khi còn ở Hà Nội“bất hợp tác” với những người kháng chiến. Hoàng chỉ thích phê phán những hiện tượng bề ngoài của cuộc kháng chiến. Mà không tham gia công tác kháng chiến mà chỉ đứng ngoài “chửi đổng”.

Còn khi nói về Đôi mắt Hoàng, đôi mắt đó  sắc sảo ở khía cạnh phát hiện những cái ngố của người dân quê. Nhưng Độ đã phê phán cái nhìn lệch lạc của Hoàng sâu sắc. “Anh ta chỉ thấy cái ngố bề ngoài trong hành động nói năng như một con vẹt của người thanh niên khi đọc thuộc lòng bài “ ba giai đoạn” của cuộc kháng chiến mà không thấy cái nguyên cớ thật đẹp đẽ bên trong. Qua những câu nói này Nam Cao ngầm đưa ra triết lí rất thấm thía: “ Vẫn giữ đôi mắt ấy để nhìn đời thì càng đi nhiều, càng quan sát lắm, người ta chỉ càng thêm chua chát và chán nản”…

Hoàng cũng có những cái nhìn về nhân dân và theo anh thì Hoàng nói với Độ: họ toàn chỉ là những người ngu độn, lỗ mãng, ích kỉ, tham lam và bần tiện cả. Hoàng hoài nghi khả năng đánh Tây của họ: “Tôi thấy có nhiều ông tự vệ hay cả vệ quốc quân nữa táy máy nghịch súng hay lựu đạn làm chết người như bỡn”. Hoàng còn hoài nghi khả năng lãnh đạo chính quyền của họ: “Nhưng tai hại là người ta lại cứ muốn cho họ làm uỷ ban nọ, uỷ ban kia, thế mới chết người ta chứ! “Từ trước tới nay, tôi chỉ toàn ở Hà Nọi, thành thử chỉ biết những người nhà quê qua những truyện ngắn của anh.

Và để minh chứng cho mình thì Hoàng đưa ra những dẫn chứng cụ thể, như cái thằng chủ tịch uỷ ban khu phố tôi ở Hà Nội, lúc chưa đánh nhau,nó là một anh hàng cháo lòng. Bán cháo lòng thì nó biết đánh tiết canh, chứ biết nó làm uỷ ban thế nào mà bắt nó làm uỷ ban? Ông chủ tịch làng này, xem giấy của nhà tôi, thấy đề Nguyễn Thục Hiền, cứ nhất định bảo là giấy mượn của đàn ông.theo ông ấy thì đàn bà ai cũng phải là thị này, thị nọ. Hoàng chỉ biết đứng ngoài mà châm chọc khinh bỉ chứ không muốn hiểu và tìm hiểu. Chính vì thế Nam Cao đã cho rằng phải có đôi mắt của tình thương mới nhìn thấy được bản chất tốt đẹp của con người.

Và bản thân Hoàng chỉ còn một chút niềm tin thì niềm tin ấy lại rơi vào chủ nghĩa cá nhân. “Ấy đấy, tôi bi lắm..nhưng tôi chưa nản có lẽ chỉ vì tôi tin vào Ông Cụ. Tôi cho rằng cuộc Cách mạng tháng Tám cũng như cuộc kháng chiến hiên nay chỉ ăn vì người lãnh đạo cừ. Hồ Chí Minh đáng lẽ phải cứu vãn một nước như thế nào kia, mới xứng tài…”. Đây là một căn bệnh mà không nên có ở một bậc đàn anh trong văn giới.

vì không có sự gắn bó lòng nhiệt tình với biến cố dân tộc cho nên Hoàng không tìm thấy cảm hứng sáng tác cho mình. Anh ta mong sẽ viết một cái gì đó ghi lại cái thời này theo kiểu “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng. Hoàng không thể tìm thấy nhân vật của mình bởi anh quá xa lạ với hiện thực bấy giờ. Nhưng Hoàng là một nhân vật tư tưởng nhưng không khô cứng mà vô cùng sống động có sức khái quát nhưng cũng có cá tính sâu sắc. Bằng những nét vẽ của mình Tác giả đã kết hợp miêu tả ngoại hình với nội tâm và đặt nhân vật trong mối quan tương quan với Độ và với vợ.

một trong những nghệ thuật của Nam Cao chính là xây dựng nghệ thuật đối thoại  qua những cuộc đối thoại thì Nhân vật Hoàng thể hiện rõ cá tính và bảnchất của mình. Cũng qua đó ta lại nhận ra ngòi bút châm biếm của Nam Cao cũng thâm thúy, có một sự đối thoại ngầm trong những lời chế giễu của Hoàng.

Là một nhân vật đặc sắc và đóng vai trò là nhân vật chính trong tác phẩm Đôi mắt của Nam Cao, Hoàng bộc lộ nhữngnét chung của tầng lớp trí thức lúc bấy giờ trước những biến cố lớn của lịch sử và kháng chiến như sống xa rời nhân dân,hoài nghi khả năng cách mạng của quần chúng. Nhưng bên cạnh đó thì Hoàng cũng là một nhân vật có tính độc đáo được biểu hiện ở ngoại hình, ở ngôn ngữ, cử chỉ, sở thích, ở mộng văn chương.

Nam Cao đã rất thành công để xâu dựng một nhân vật điển hình trong “ Đôi mắt” và qua nhân Hoàng trong tác phẩm thì nó càng khiến độc giả nghiệm ra một điều rằng,một triết lí mà Nam Ca tôn thờ: Phải có đôi mắt của tình thương mới thấy được bản chất tốt đẹp của con người. Và phải có một con mắt tinh tường biết phân tích biết thay đổi trước thời cuộc.