Nghị luận tư tưởng của Voltaire: Việc làm xua đuổi xa ta ba mối họa lớn: buồn nản, thói hư và cùng túng

Nghị luận tư tưởng của Voltaire: Việc làm xua đuổi xa ta ba mối họa lớn: buồn nản, thói hư và cùng túng Có ai đó đã nói “đời người không phải là một ngày hội, cũng không phải là một ngày tang tóc, mà là một ngày cần lao”. Con người ai cũng phải lao động và làm việc. Lao động chân chính đem lại cho ta cuộc sống, niềm vui và hạnh phúc. Bàn về vai trò của lao động, nhà văn Voltaire người Pháp nhận định: “việc làm xua đuổi ...

Có ai đó đã nói “đời người không phải là một ngày hội, cũng không phải là một ngày tang tóc, mà là một ngày cần lao”. Con người ai cũng phải lao động và làm việc. Lao động chân chính đem lại cho ta cuộc sống, niềm vui và hạnh phúc. Bàn về vai trò của lao động, nhà văn Voltaire người Pháp nhận định: “việc làm xua đuổi xa ta ba mối họa lớn: buồn nản, thói hư và cùng túng”.

Với cách nói giản dị, đi thẳng vào vấn đề mà không cần đến bất kì một hình ảnh ẩn dụ, một lối nói đầy tính nghệ thuật cao, câu nói khẳng định được tác dụng to lớn của việc làm hữu ích đối với hai giá trị của con người: giá trị tinh thần và vật chất, đem đến niềm vui, ấm no và sự rèn luyện đạo đức hay buồn nản, thói hư và cùng túng. Khi nói đến “việc làm”, ta thường nghĩ ngay đến làm việc bằng tay chân hay bằng trí tuệ. Một mặt con người sử dụng sức mạnh của cơ bắp, mặt khác lại sử dụng bộ nào để làm việc, tuy hai cách làm việc khác nhau nhưng đều là một quy luật sống của xã hội, của loại người. Nhờ có lao động mà con người, xã hội phát triển. Trẻ em sinh ra phải múa may chân tay, biết trườn, bò,… theo thời gian thì cơ thể mới phát triển và hoàn thiện. Xã hội ngày càng được phát triển, trình độ dân trí ngày càng được nâng cao thì vấn đề về bằng cấp là quan trọng. Do vậy, việc học hành làm cho con người mở mang kiến thức, chuẩn bị vào đời một cách có hệ thống, đầu tư cơ bản cho sự tiến bộ của cá nhân và xã hội sau này. Ngoài ra làm một việc gì đó do xã hội phân công, trước hết là để guồng máy xã hội chuyển động đều đặn là rút ra những kinh nghiệm để công việc tốt hơn. Vì vậy có lao động mới chứng tỏ cuộc sống còn tồn tại và phát triển.

Ta vẫn thường nghe: “Nỗi buồn sẽ phai theo thời gian và làm việc chính là liều thuốc tốt nhất để quên đi nỗi buồn ấy”. Đó là lời nhận xét chưa thật chính xác song theo một khía cạnh nào đấy nó lại rất có lí. Làm việc không chỉ là một quy luật sống mà nó còn giúp ta xua tan được sự buồn nản và ưu tư. Khi ta làm việc, cơ thể có được sự cân bằng về thể chất lẫn tinh thần, vui khi thành công, buồn khi thất bại và quyết chí thực hiện cho thành công. Ngược lại khi cơ thể hoàn toàn không hoạt động thì dễ sinh ra uể oải, tinh thần sinh ra nản chí, buồn dai dẳng, không thấy một chút sinh thú ở đời và dễ sinh ra tư tưởng bi quan. Điều này chính cá nhân ta cũng nhận ra chứ không riêng gì Voltaire. Đó là câu chuyện về Tai, Mắt, Chân, Tay, Miệng. Vì tranh giành công việc Tai, Mắt, Chân, Tay đều không chịu làm việc cho lão Miệng ăn, kết quả họ đều cảm thấy buồn nản, bị mệt mỏi và mất đi một phần sức lực. Cuối cùng họ mới nhận thấy làm việc giúp họ vui vẻ, khỏe mạnh và xua tan mọi tư tưởng bi quan. Cũng giống như học sinh chúng ta vậy, học hành siêng năng, vui tươi, hân hoan vì thi đỗ đạt, chứ không lười biếng để buồn chán vì thi trượt. Người nông dân, công nhân, người thợ vui khi cày bừa, dệt, ráp, chế tạo máy móc,… để được mùa, đẹp thành công thì giúp họ ngày càng hăng hái làm việc hơn.

Ngạn ngữ có câu: “Ở không là mẹ của các tật xấu” hay “Nhàn cư vi bất thiện” cho thấy được việc làm quan trọng như thế nào. Nó khiến con người tránh được khỏi những nỗi buồn và các thói hư, tật xấu. Không làm việc sẽ sinh ra buồn nản nên phải tìm trò giải trí để xua tan nỗi buồn. Khi ấy ta dễ bị cuốn vào “ cờ bạc, hút chích say sưa,…” rồi từ đó lại nảy sinh ra trộm cắp, cướp giật, gây ảnh hưởng xấu cho xã hội, kết quả là cuối cùng vào vòng lao lí, tù tội hoặc cái chết cận kề. Hằng ngày, ta tích cực, chăm chỉ làm việc không chỉ để tránh xa những cái xấu xa mà còn là một sự trả ơn cuộc đời như Nguyễn Công Trứ quan niệm:

Vòng trời đất dọc ngang, ngang dọc                           

Nợ tang bồng vay trả, trả vay.

Mỗi người trong xã hội đều là một nhân tố không thể thiếu, chúng ta lao động tạo ra sản phẩm, thành quả để duy trì sự sinh tồn của bản thân và cũng là để trả nợ cho mọi người, cho cuộc đời. Chính vì thế làm cho dân giàu nước mạnh. Một công việc ổn định tạo cho ta một nghị lực vững chắc và có thể tạo ra niềm vui mới như nhà văn A. Maurois đã nhận định: “Cái vui của công việc là có thể trở lên hoàn bị đến mức có thể thay thế được các thú vui khác”, nghĩa là xua đuổi được những thói hư, tật xấu từ các trò giải trí.

Điều quan trọng cuối cùng mà Voltaire muốn nhắc đến là làm việc xua đuổi sự “cùng túng” và giúp ta giàu có, ấm no. Đó là một điều không thể chối cãi, “Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ”, “Có làm thì mới có ăn, không dưng ai dễ đem phần đến cho”. Chúng ta cũng phải thấy rằng người giàu có thường là những người siêng năng làm việc. Tiêu biểu là Bill Gates – từng là người giàu có nhất thế giới, đã phải hoạt động trí não không ngừng để làm chủ được phần mềm được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Ngược lại, không làm việc sẽ trở lên cùng túng, bần hàn sinh đạo tặc. Con người dễ sa vào việc bán rẻ nhân phẩm đổi miếng ăn, hay chán nản, thất vọng đến tự hủy hoại thân thể.

Vậy ai cũng phải làm việc, “tùy theo sức của mình” không chỉ là trách nhiệm với bản thân, với gia đình mà quan trọng hơn nó luôn cho tâm hồn ta được thư thái, ung dung, và nhẹ nhàng. Đó là một trong những yếu tố quan trọng nhất cho cuộc sống hiện đại sôi động nhưng cũng lắm bon chen.

Câu nói của Voltaire đã cách chúng ta mấy trăm năm song những gì ông nói vẫn đúng với cuộc sống hôm nay. Xã hội ngày càng phát triển, tiến bộ vượt bậc, chỉ cần sau một đêm là đã có phát minh mới vào sáng hôm sau, đó là thành quả của sự đam mê công việc. Trường học ngày càng được xây dựng nhiều, càng củng cố chất lượng để làm cơ sở cho sự ganh đua về sự tìm kiếm và phát minh khoa học giữa các quốc gia trong thời kì hội nhập và kinh tế thị trường. Khoa học ngày càng phát triển, các hóa chất được phát hiện thì cũng là lúc các virus gây bệnh lạ xuất hiện như virus HIV,… đe dọa mạng sống của biết bao người mà giới y học càng nỗ lực làm việc để tìm thuốc chống lại. Tất cả những điều trên đều là kết quả của quá trình làm việc và nghiên cứu.        

Câu nói của Voltaire cũng chính là lí tưởng, trách nhiệm cho thanh niên và con người thời hiện đại. Chính ông cũng đã suốt đời làm việc, không ngừng đấu tranh cho tự do, công bằng để được thành công như ngày hôm nay. Vì thế con người đã sống thì làm việc bằng cả sức lực của mình để sau này sẽ thấy nhẹ nhàng hơn và “ngày cần lao” sẽ là ngày hạnh phúc trọn vẹn cuối đời