Kinh ngạc với Arkaim, stonehenge huyền bí của nước Nga

Tọa lạc tại vùng thảo nguyên phía Nam dãy núi Ural, 8,2 km theo hướng Bắc-Tây Bắc của Amurskiy là quần thể kiến trúc đáng kinh ngạc Arkaim. Nhiều nhà khảo cổ học và nghiên cứu đã đủ dũng cảm để gọi di tích khảo cổ này là công trình Stonehenge của xứ sở bạch dương.

Arkaim: Stonehenge huyền bí của nước Nga

Bức tranh mô tả về Arkaim của một họa sĩ.

Theo các nhà nghiên cứu, di tích khảo cổ này có niên đại từ thế kỷ 17 TCN, nhưng một số giả thuyết cho rằng Arkaim đã xuất hiện từ trước đó rất lâu, có thể từ khoảng thế kỷ 20 TCN. Nhiều tài liệu tham khảo gọi Arkaim là “thị quốc”, đất nước của những thị trấn, và được cho là một trong những khu vực bất thường nhất ở Nga.

Trong những năm gần đây, các nhà khảo cổ đã tìm thấy một số hiện vật củng cố cho giả thuyết được đưa ra, tức là di tích khảo cổ ở Nga này trên thực tế đã có niên đại cổ hơn rất nhiều so với thời gian mà các nhà khảo cổ học chính thống ước định. Một số nhà khảo cổ còn cho rằng di tích khảo cổ này có độ tuổi tương đương với những kim tự tháp Ai Cập, mặc dù độ tuổi chính xác của kim tự tháp vẫn còn là một ẩn đố.

Kiến trúc độc đáo của Arkaim

Cấu trúc của công trình Arkaim chỉ có thể nói là tuyệt vời. Tòa kiến trúc này được xây dựng theo bố trí tỏa tròn, với đường kính vòng tròn ngoài khoảng 160m với một hào nước sâu khoảng hai mét bên ngoài bức tường bao. Đồng thời, bức tường của Arkaim còn đáng kinh ngạc hơn với gần 5 m chiều rộng và 5 m chiều cao. Các nhà khảo cổ kết luận rằng Arkaim là một vùng định cư được thiết kế chi tiết với nhiều ý nghĩa trên phương diện lịch sử và khảo cổ học hơn so với suy nghĩ trước đây.

Theo các nhà nghiên cứu, pháo đài vững chắc này có tổng cộng bốn cổng; cổng rộng nhất được đặt ở hướng Tây Nam, trong khi ba cánh cổng còn lại quay về 3 trong 4 hướng chủ đạo (đông, tây, nam, bắc). Ngoài dãy tường Arkaim, khu định cư còn có hai con kênh rộng 2 m đằng sau bức tường kết nối với hào nước bên ngoài.

Theo các nhà khảo cổ, 35 ngôi nhà đã từng nằm sát vách tường bên ngoài Arkaim, mỗi ngôi nhà trong số đó đều có lối thông ra con phố chính của khu định cư cổ đại này; trong khi cũng có 25 ngôi nhà nằm bên trong khu định cư.

Cấu trức phòng thủ của Arkaim cũng rất tiên tiến, những người xây dựng Arkaim không chỉ dựng lên những bức tường đáng kinh ngạc và hệ thống kênh nước phức tạp, mà ở lối vào họ còn xây dựng một “mê cung” như dạng bẫy tăng cường, khiến việc xâm nhập vào thành trở nên rất khó khăn. Có một số giả thuyết khác cho rằng những mê cung này không được xây dựng với vai trò của các công trình phòng thủ mà chỉ để phục vụ cho mục đích tôn giáo và tế lễ.

Infographic về Arkaim (Nhấn vào để phóng to)

Arkaim khác biệt rõ rệt trên rất nhiều phương diện so với những khu định cư khác trong cùng giai đoạn lịch sử. Trong khi các thành phố khác được xây dựng với cấu trúc phòng thủ kém chi tiết và kiểu thiết kế “tuyến tính” (thẳng tắp) hơn, thì Arkaim được hình thành theo lối thiết kế liên kết chặt chẽ, khi tất cả các tòa nhà liên kết với nhau như một công trình đơn nhất, từ đó tận dụng tối đa không gian xây dựng.

Các nhà nghiên cứu khảo sát Arkaim đã tìm thấy các hiện vật như gốm, lò luyện kim và bút lông gia súc. Họ tin rằng những dân định cư cổ đại của Arkaim là những thợ luyện kim rất lành nghề.

Cổ vật được tìm thấy tại Arkaim trong buổi triển lãm mang tên “Arkaim – Nhìn xuyên qua lớp kính”.

Dựa trên việc nghiên cứu xương động vật tìm thấy tại di chỉ, các học giả tin rằng vật nuôi chủ yếu gồm có ngựa, gia súc và cừu, dê… Về hoạt động nông nghiệp tại Arkaim, các nhà nghiên cứu lại một lần nữa nghiêng về một số giả thuyết khác nhau. Trong khi một số người tin rằng các cánh đồng ở Arkaim được cư dân định cư ở đây khai thác; số khác cho rằng việc phát hiện các khu vực định cư nhỏ hơn trong cùng một thời kỳ ở khu vực phụ cận Arkaim chỉ ra khả năng trên thực tế đây là khu vực canh tác trồng trọt nguyên gốc của Arkaim.

Arkaim không chỉ đặc thù về mặt thiết kế và xây dựng, các ngôi nhà trong khu định cư này cũng không kém phần độc đáo. Người ta tin rằng mỗi gia đình chịu trách nhiệm bảo vệ của cải của mình và các mái nhà tìm thấy tại Arkaim đã từng được dùng làm đường giao thông-một số nhà khảo cổ họ tin rằng con đường trên các mái nhà rộng đến nỗi có thể làm thành đường đi cho một cỗ xe ngựa.

Mô hình tái tạo khu định cư Arkaim dựa trên các kết quả nghiên cứu thực địa.

Arkaim cũng là một khu định cư rất tinh vi, trong một số trường hợp, nó cho thấy những công nghệ độc đáo có công năng sử dụng vượt xa hơn rất nhiều so với các khu định cư khác, nhờ vào hệ thống thoát nước và các bể lắng rất phức tạp. Một số nhà khảo cổ cho rằng, một hệ thống thoát nước cổ xưa như vậy chưa từng được phát hiện tại bất kì nơi nào khác trên thế giới, biến nó thành một điểm độc đáo của Arkaim.

Arkaim và Stonehenge

Một số nhà nghiên cứu tin rằng Arkaim hoàn toàn không phải là một khu định cư, hay ít nhất không phải là một khu định cư lâu dài. Một số cho rằng những người sống ở Arkaim đã cư ngụ ở đó trong một số khoảng thời gian nhất định trong năm, từ đó gợi ý công trình này có một số ý nghĩa tôn giáo hay tâm linh nào đó, và ngay cả còn được so sánh với di tích tảng cự thạch nổi tiếng Stonehenge.

Một số nhà nghiên cứu tin rằng có một mối liên hệ sâu sắc giữa Arkaim và Stonehenge. Một số nhà thiên văn học rõ ràng đã nghiên cứu cả hai di tích khảo cổ này kết luận rằng Arkaim, giống với Stonehenge, là một đài quan sát thiên văn, với độ “chính xác tột cùng”.

Công trình cự thạch Stonehenge ở Anh. (Ảnh: britannica)

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng Arkaim và Stonehenge nằm gần như cùng vĩ độ, và cả hai đều nằm giũa thung lũng hình chiếc bát và bao phủ bởi vùng đồi xung quanh.

Một số nhà nghiên cứu khác lại mô tả Arkaim như một thành phố “chữ vạn (卍)”, thành phố “Mandala” (Mạn Đà La) (hình tròn tượng trưng cho tôn giáo của vũ trụ), và thậm chí là “thủ đô cổ xưa của nền văn minh Aryan nguyên thủy, theo mô tả trong thánh kinh Ba Tư”.

Những biểu tượng chữ Vạn của người Aryan được tìm thấy tại Arkaim (so sánh với biểu tượng của Hindu giáo).

Những tạo tác hình chữ Vạn vào thời Arkaim.

Để thu hút thêm nhiều sự chú ý từ công chúng, Arkaim đã được tuyên bố trở thành khu bảo tồn khảo cổ quốc gia vào năm 1991.

Nhà khảo cổ học Gennady Borisovich Zdanovich giải thích: "Tôi thấy Arkaim như một ví dụ tốt nhất cho sự hội nhập của sự nguyên thủy, thống nhất và toàn vẹn thông qua việc kết hợp những chức năng rất khác biệt lại với nhau."

Arkaim được cho là đã tồn tại trong khoảng ba trăm năm, trước khi bị một đám cháy lớn thiêu rụi. Theo một số nhà nghiên cứu, đám cháy này được gây ra bởi dân cư trú trong khu định cự thời cổ đại này