Hoạt động của đàn ong

Mỗi loại ong trong tổ có một nhiệm vụ khác nhau, cùng nhau xây dựng nên tổ ong. Hãy cùng tìm hiểu hoạt động của đàn ong đề hiểu rõ thêm về chúng

Hoạt động của ong thợ

Sự phát triển sinh lí của ong thợ

Trước đây người ta quan niệm rằng trong đàn ong, ong thợ chia thành các nhóm: xây tổ, Trinh sát, tìm kiếm thức ăn, v.v.. nhưng thực ra trong đời sống của ong thợ chúng phải hoàn thành nhiều công việc khác nhau phu thuộc vào sự phái triển sinh lí của chúng.

Giai đoạn còn non: một vài ngày đầu sau khi nở, ong thợ làm nhiệm vụ dọn vệ sinh lỗ tổ. Giai đoạn này được ong trưởng thành nuôi thêm. Đến ngày thứ ba có thể bón mớm cho ấu trùng lớn bằng lương ong vì lúc này tuyến sữa chưa phát triển. Ngoài ra nó còn tiết chất dịch vào trứng để trứng dễ nở .

Số lượng ấu trùng càng nhiều, tuổi ấu trùng càng lớn thì nhu cầu thức ăn càng nhiều, đặc biệt ấu trùng ong chúa cần thức ăn gấp nhiều lần ong thợ, ong đực.

Giai doạn 6-12 ngày tuổi: tuyến sữa phát triển nên tiết sữa nuôi ấu trùng ong chúa và ong thợ, ong đực trong ba ngày tuổi, sau đó tập bay ra ngoài cửa tổ.

Giai đoạn 12-18 ngày tuổi: tuyến sáp phát triển. Giai đoạn này ong làm nhiệm vụ xây tầng mới và cơi nới bánh tổ.

Giai đoạn 18-45 nqày tuổi: là giai đoạn ong thợ phải đương đầu với những công việc nặng nhọc như lấy mật hoa, phấn hoa, nước và muối khoáng, v.v.. lúc này các cơ quan vận động cũng phát triển mạnh.

Giai đoạn 45-60 ngày tuổi: ong thợ yếu dần nên không tham gia đi lấy mật hoa, phấn hoa thường xuyên mà làm những việc như lấy nước, bảo vệ tổ ong, quạt gió.

Những giai đoạn phân chia ở trên có tính chất tương đối, tùy điều kiện cụ thể có thể thay đổi. Thí dụ: vào thời vụ lấy mật và phấn hoa, đàn ong phải huy động cả những ong chưa đến tuổi hoặc quá tuổi đi lao động ; ong bốc bay chia đàn đến nơi ở mới phải huy động cả những ong quá tuổi tiết sáp xây dựng tổ.

Các công việc của ong thợ

Làm vệ sinh: trước khi ong chúa đẻ trứng vào vào lỗ tổ, ong non phải dọn vệ sinh sạch sẽ (phân, ấu trùng, kén) và mài nhẵn thành lỗ tổ, chuyển những xác ấu trúng chết, vảy nắp sáp và những thứ bẩn bên trong tổ ra ngoài.

Luyện mật hoa thành mật ong: thức ăn chủ yếu của ong là mật hoa. phấn hoa. Trong mật hoa chủ yếu là đường saccarozơ. Mật hoa trở thành mật ong phải qua 3 quá trình: Làm giảm lượng nước trong mật hoa; chuyển hoá từ đường đa sang đường đơn nhờ các enzim làm xúc tác: tạo phản ứng axit cho mật bằng cách tiết vào trong mật một số axit hữu cơ. Ngoài việc luyện mật, ong thợ còn chế biến phấn hoa thành lương ong bằng cách thả mật trong diều (có nhiều enzim tiêu hoá) vào phấn hoa trong lỗ tổ, phấn hoa lên men chuyển hoá thành lương ong.

Tiết sáp xây tầng của ong thợ: Sáp ong do 4 đôi tuyến sáp nằm từ đốt thứ 2 đến đốt thứ 5 ở bụng ong thợ tiết ra. Sáp nằm trong tuyến sáp là một dung dịch loãng, nhầy. Khi qua lỗ tiết sáp ra ngoài tiếp xúc với không khí chúng cứng lại và thành những phiến sáp (vảy sáp). Vảy sáp có màu nâu trong suốt, hình đa giác (5-9 cạnh) không đều, mỏng và mềm.

Khi xây tổ, ong thợ dùng mấu chân sau bẩy những phiên sáp dính bên ngoài lỗ tiết sáp dưới bụng ra rồi dùng chân giữa cặp đưa lên miệng nhai nhào với nước bọt cho dẻo sau đó dùng chân trước đặt phiến sáp vào nơi đang xây.

Nếu có tầng chân nhân tạo thì ong dùng hàm trên cắn những cạnh trên tầng chân sau đó đặt những phiến sáp vào thật kín với các cạnh góc đã tạo. Khi ong đặt xong phiến sáp vào thành lỗ thì ong lại thay đổi vị trí đặt vảy sáp khác ở những góc độ khác nhau.

Để tiết được sáp ong thợ phải được ăn đầy đủ (đặc biệt là phấn hoa). Khi chia đàn tự nhiên, ngoài lượng mật ở tổ cũ mang đi, ong còn dùng thêm lượng mật hoa mới lấy đưọc. Ong huy động lượng protein dự trữ trong cơ thể để sản xuất sáp. Nhu cầu tiết sáp xây tầng của đàn ong rất lớn. Trong đàn ong mất chúa, thường ong thợ không xây bánh tổ, nhưng trường hợp ong thợ đẻ trứng rất nhiều, đàn ong còn đông thì ong thợ cũng tiết sáp xây thêm lỗ tổ. Những đàn ong có chúa non thường xây nhiều lỗ tổ ong thợ, đàn có chúa già xây nhiều lỗ tổ ong đực. Thời kì đầu của đàn ong mới chia đàn tự nhiên, bánh tổ dược xây rất hoàn hảo nên người phải biết lợi dụng cho xây bánh tổ mới.

Điều tiết nhiệt độ trong tổ: Tuỳ theo nhiệt độ không khí bên ngoài mà đàn ong điều tiết nhiệt độ trong tổ khác nhau, nhằm duy trì nhiệt độ 35-36°C với độ ẩm 65-70%. Ong điều chỉnh nhiệt độ bằng cách quạt gió, lấy nước khi trời nóng bức, hoặc tụ lại thành hình cầu khi nhiệt độ giảm xuống quá thấp (ong A.cerana quạt gió đầu quay ra ngoài, còn ong A.mellifera quạt gió thì đầu quay vào trong tổ).

Trong quá trình điều tiết nhiệt độ, ong không những không đi lấy mật và phấn hoa mà còn hao tốn thức ăn.

Nếu một đàn ong có 2kg ong thì cứ 1giờ điều tiết nhiệt độ chi phí mật để tăng và giảm nhiệt độ trong tổ là:

 Tuổi thọ ong thợ

Tuổi thọ của ong thợ thấp nhất so với ong chúa và ong đực vì nó phải đảm nhiệm tất cả những công việc nặng nhọc ở trong và ngoài tổ. Vào mùa mật, phấn nhiều,  ong thợ đi làm nhiều, nuôi con nhiều, tuổi thọ rút ngắn chí còn 5-6 tuần. Lúc ít mật ít phấn, ong không phải đi làm nhiều, nuôi con giảm nên tuổi thọ dài hơn.