Họ Dâu tằm (Moraceae)

Họ này chứa cácloài cây thân gỗ hay cây bụi, thường xanh hoặc rụng lá theo mùa. Cây thường có nhựa mủ màu trắng như sữa. Lá mọc cách, đơn lá kèm bọc lấy chồi, sớm rụng để lại vết sẹo.

Trong họ này, nhiều loài có rễ mọc từ cành, cắm xuống đất (ví dụ: các loài trong chi Ficus). Một số loài Ficus bám lên các thân cây to khác, đâm nhiều rễ phụ bám trên thân cây chủ, gây nên hiện tượng thắt nghẹn làm cho cây chủ bị chết.

Hoa đơn tính cùng cây hay khác cây, hợp thành cụm hoa xim, bông đuôi sóc, hay hình đầu nằm trên một trục chung lồi (như mít, dâu tằm) hay lõm bọc lấy hoa ở bên trong (như sung, ngái). Bao hoa có 2 - 4 mảnh, nhị bằng số mảnh bao hoa và mọc đối diện với bao hoa. Bộ nhụy gồm 2 lá noãn mà một thường sớm tiêu giảm, bầu 1 buồng chứa một noãn đảo hay cong, bầu noãn thượng, đôi khi là hạ. Quả phức do nhiều quả đơn dính lại với nhau. Hạt phần lớn có nội nhũ, đôi khi không có.

Đặc điểm thừa hưởng từ tổ tiên chung gần nhất trong phạm vi họ Moraceae là sự hiện diện của các ống tiết sữa và nhựa cây màu trắng sữa trong tất cả các nhu mô, nhưng các đặc trưng hữu ích thực địa nói chung là 2 lá noãn đôi khi với một lá bị tiêu giảm, các hoa phức không dễ thấy và quả phức hợp

Trước đây được đặt trong bộ Gai (Urticales) (đã lỗi thời), các nghiên cứu di truyền học gần đây đã đặt lại họ này trong bộ Hoa hồng (Rosales) trong nhánh gọi là urticalean rosids, bao gồm các họ Ulmaceae, Celtidaceae, Cannabaceae và Urticaceae. Chi Cecropia, trước đây được đặt trong các họ như Moraceae, Urticaceae hay trong họ của chính nó, gọi là Cecropicaceae, cuối cùng đã được xác định là thuộc họ Urticaceae.

Họ Moraceae bao gồm 5 tông: Artocarpeae, Moreae, Dorstenieae, Ficeae và Castilleae. Ngoại trừ tông Moreae với sư đa dạng lớn về hình thái và phân bổ rộng, các tông còn lại là đơn ngành. Dựa trên các phân tích phân tử về phát sinh loài của các tông này, Moraceae được cho là đã rẽ ra khoảng 73-110 triệu năm trước. Các kết quả từ phân tích phát sinh loài của họ Moraceae cũng gợi ý rằng ngược với nguyên lý thông thường rằng các dạng đơn tính khác gốc đã tiến hóa từ các dạng đơn tính cùng gốc thì trong họ này dạng đơn tính khác gốc là dạng nguyên thủy hơn trong họ và các dạng đơn tính cùng gốc đã tiến hóa từ trong đó tới 4 lần.

Dưới đây liệt kê danh pháp khoa học của 41 chi có kèm theo các tên gọi đồng nghĩa, phân theo tông.

* Bleekrodea --> Streblus

* Craterogyne --> Dorstenia

* Metatrophis

* Olmedia --> Trophis

* Olmediopsis --> Pseudolmedia

* Tông Artocarpeae

• Artocarpus (bao gồm cả Sitodium) - Mít, xa kê
• Batocarpus (bao gồm cả Anonocarpus)
• Clarisia (bao gồm cả Acanthinophyllum, Aliteria, Sahagunia)
• Hullettia
• Parartocarpus (bao gồm cả Gymnartocarpus)
• Prainea
• Treculia (bao gồm cả Acanthotreculia)

* Tông Castilleae

• Antiaris (bao gồm cả Lepurandra)- Sui
• Antiaropsis
• Castilla (bao gồm cả Castilloa) - Cao su Castilloa
• Helicostylis
• Maquira (bao gồm cả Olmedioperebea, Olmediophaena)
• Mesogyne
• Naucleopsis (bao gồm cả Acanthosphaera, Ogcodeia, Palmolmedia, Uleodendron)
• Perebea (bao gồm cả Noyera)
• Poulsenia (bao gồm cả Inophloeum)
• Pseudolmedia (bao gồm cả Olmediopsis)
• Sparattosyce

* Tông Dorstenieae

• Bosqueiopsis
• Brosimum (bao gồm cả Alicastrum, Brosimopsis, Galactodendron, Piratinera)
• Dorstenia (bao gồm cả Craterogyne, Ctenocladium, Kosaria, Sychinium)
• Helianthostylis (bao gồm cả Androstylanthus)
• Scyphosyce (bao gồm cả Cyathanthus)
• Trilepisium (bao gồm cả Bosqueia, Pontya)
• Trymatococcus (bao gồm cả Lanessania)
• Utsetela

* Tông Ficeae

• Ficus (bao gồm cả Bosscheria, Caprificus, Covellia, Cystogyne, Dammaropsis, Erythrogyne, Galoglychia, Gonosuke, Macrophthalmia, Mastosuke, Necalistis, Oluntos, Pella, Perula, Pharmacosycea, Pogonotrophe, Rephesis, Stilpnophyllum, Sycodendron, Sycomorphe, Sycomorus, Synoecia, Tenorea, Tremotis, Urostigma, Varinga, Visiania) - đa, sung, sanh, si, đề

* Tông Moreae

• Bagassa (bao gồm cả Laurea)
• Broussonetia (bao gồm cả Allaeanthus, Papyrius, Smithiodendron, Stenochasma) - Dướng
• Fatoua (bao gồm cả Boehmeriopsis)
• Maclura (bao gồm cả Cardiogyne, Chlorophora, Cudrania, Fusticus, Ioxylon, Plecospermum, Vanieria) - Hoàng lồ (mỏ quạ), dâu gai
• Milicia
• Morus - Dâu tằm
• Sorocea (bao gồm cả Balanostreblus, Paraclarisia, Pseudosorocea, Trophisomia)
• Streblus (bao gồm cả Ampalis, Calius, Chevalierodendron, Dimerocarpus, Diplocos, Diplothorax, Epicarpurus, Neosloetiopsis, Pachytrophe, Paratrophis, Phyllochlamys, Pseudomorus, Pseudostreblus, Pseudostrophis, Pseudotrophis, Sloetia, Sloetiopsis, Taxotrophis, Teonongia, Uromorus) - Duối
• Trophis (bao gồm cả Bucephalon, Calpidochlamys, Cephalotrophis, Dumartroya, Maillardia, Malaisia, Olmedia, Skutchia)

Tại Việt Nam

Ở Việt Nam hiện biết có trên 10 chi và khoảng gần 140 loài phân bố rộng rãi khắp nước, bao gồm cả cây trồng và cây mọc dại, nhiều loài có giá trị kinh tế cao.