Giải thích câu tục ngữ: Cái nết đánh chết cái đẹp

Cái nết và cái đẹp, dù đặt trong thời đại nào, cũng chỉ là hai trong số rất nhiều những nhân tố chính tạo nên bức tranh toàn cảnh về một con người.

Nói theo phong cách... triết học, thì với vai trò là những nhân tố cấu thành nên một "tác phẩm", cái nết - vẻ đẹp bên trong, và cái đẹp - vẻ đẹp bên ngoài, luôn tương tác qua lại lẫn nhau, tạo nên sự biến đổi và phát triển. Tuy nhiên, nhiều thế kỷ qua, con người - chủ thể, và cũng là đối tượng của những biến đổi, phát triển trên - dường như luôn thích phủ định cực đoan mối quan hệ tương tác "hữu hảo" đó. Lấy câu tục ngữ: "Cái nết đánh chết cái đẹp", hay nhẹ hơn, là "Tốt gỗ hơn tốt nước sơn" làm ví dụ.

Tất nhiên, hầu hết chúng ta đều hiểu, những câu tục ngữ này được đặt ra với mục đích khuyên răn người phụ nữ nên tập trung "sức người, sức của" vào việc trau chuốt vẻ đẹp bên trong. Mà vẻ đẹp bên trong này, căn cứ theo logic và tư duy lịch sử, thì không nằm ngoài những "công - dung - ngôn - hạnh", những "chính chuyên trinh tiết" và "tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu". Khuyên răn như vậy, để rồi cuối cùng các cụ vẫn buông một câu nhẹ nhàng như không, rằng: "trai tài, gái sắc"!!!

Nhưng đó là chuyện của những gì xưa cũ, gia trưởng và độc đoán, chuyên quyền. Ngày nay, trong xu thế mà cả nhân loại đang cùng cố gắng tìm kiếm một tiếng nói chung nhằm tạo ra những giá trị gia tăng cho cả cộng đồng, thì "loại hình" xung đột để thôn tính, triệt tiêu nhau, khinh khi rẻ rúng sự tồn tại của nhau như kiểu... đánh chết đối phương là không còn phù hợp nữa.

"Cái nết" ngày nay không còn là kim chỉ nam trong cuộc sống của người phụ nữ. Tự tin, mạnh mẽ, họ bước ra khỏi cái vòng kim tỏa dùng để nén giữ tài năng và sự lợi hại của mình. Họ dần nhận ra "sắc đẹp" của hình thể bên ngoài mà tạo hóa dày công hun đúc nên là cả một kho báu quý giá, một loại... vũ khí đặc biệt nguy hiểm, mạnh hơn bất cứ loại vũ khí nào đã và đang tồn tại (Anh hùng nan giải mỹ nhân quan là chính thế).

Đọc Balzac và cô bé thợ may Trung Hoa, tôi rất thích nhân vật cô thợ may trong sáng nhưng mạnh mẽ và đầy tham vọng nơi núi rừng hẻo lánh. Cô rời bỏ cuộc sống giản dị nhưng đơn điệu của mình để tìm ra thế giới rộng lớn. Bằng một lời giải thích nhẹ nhàng, Balzac đã cho cô hiểu giá trị của sắc đẹp người phụ nữ là quí giá đến mức nào...

Phụ nữ ngày nay, cùng với sắc đẹp, đã và đang hăm hở tiến lên mở cửa kho tàng tri thức của nhân loại. Họ đọc sách, viết sách, và nghiên cứu. Họ sáng tạo, chế tạo, và bay vào vũ trụ. Họ tạo nên những huyền thoại, từ Audrey Hepburn - biểu tượng của vẻ đẹp hoàn mỹ vượt qua mọi thời đại, tới Angela Merkel hay Condoliza Rice - hai trong số các phụ nữ quyền lực nhất thế giới.

Có thể nói, trong rất nhiều trường hợp, chính sắc đẹp đã mở ra nhiều con đường hơn cho phụ nữ để họ có cơ hội thử thách, rèn luyện "cái nết" cũng như trau dồi, nâng cao tri thức mà mình có được. Thực tế cho thấy, ở mọi thời đại, không chỉ đàn ông mà cả xã hội, từ già trẻ tới lớn bé đều luôn đòi hỏi một "cái đẹp thuyết phục" trước khi cho "cái nết" cơ hội thực hiện "sứ mệnh chinh phục" của mình. Cả thế giới công nhận đẹp là cái cần phải có ở người phụ nữ. Không phải ngẫu nhiên khi hầu hết các nhân vật nữ chính từ văn học cho đến phim ảnh đều là những phụ nữ "đẹp". Họ đẹp, tài năng và có một tư chất tốt. Từ Hoàng Dung đến Scarlett O’Hara, từ cô Tấm cho đến nàng Bạch Tuyết.

Ở một thời điểm, cái nết là điều kiện cần để cái cái đẹp có thể tỏa sáng. Nhưng trong một hoàn cảnh khác, cái đẹp lại là... chiến sĩ mở đường để cái nết đường hoàng tiến bước, để tri thức kiêu hãnh ngẩng cao đầu trước đối phương. Và đương nhiên, trong những trường hợp cụ thể khác, tri thức lại là lý do để cái đẹp và cái nết được dịp đem ra ca ngợi.

Cái nết, cái đẹp, tri thức giờ đây là bộ ba song hành cùng người phụ nữ trong thời đại mới. Người phụ nữ cần sắc đẹp để thu hút và gây thiện cảm tạo bước đệm ban đầu, cần tri thức để khẳng định mình và xây những nấc thang tiếp theo, và cuối cùng, cần cái nết -vẻ đẹp tâm hồn, để bảo vệ mình và để được tôn trọng. Vai trò của từng "thành tố" trong bộ ba đó là như nhau, bổ sung cho nhau, tương tác và nâng đỡ nhau... cùng phát triển. Thiếu một trong ba yếu tố đó, người phụ nữ sẽ mất đi một phần sức mạnh và rất nhiều cơ hội quan trọng để thành công cũng như tìm được hạnh phúc cho bản thân.

Lẽ tất nhiên, tri thức là yếu tố bên ngoài, do rèn luyện tích lũy mà có được. Cái nết một phần nhỏ do bản tính, còn thì do giáo dục và môi trường tạo nên. Vậy cái đẹp thì thế nào? 90% vẻ đẹp hình thể phụ thuộc vào tạo hóa, nghĩa là phụ thuộc vào may mắn. 10% còn lại là do chính bản thân người phụ nữ. 10% này tuy ít, nhưng lại có sức mạnh thay đổi, thậm chí còn tác động ngược đến 90% may mắn ban đầu. Đó là chưa kể đến, dù luôn tồn tại những chuẩn mực chung được cả cộng đồng công nhận, nhưng cái gọi là đẹp nhiều khi lại còn tùy nơi, tùy lúc, tùy người. Nói thế, không có nghĩa những người phụ nữ xấu vẫn có thể bỏ bê, không chăm sóc vẻ bề ngoài và chờ đợi sẽ đến lúc, đến nơi và có người công nhận vẻ đẹp... đặc biệt đó. Bởi nếu bản thân bạn không tôn trọng và nâng niu vẻ ngoài của chính bạn, thì còn ai khác có thể làm được điều này?

Một phụ nữ trời sinh đã đẹp, thì một trong những việc cần làm là bảo vệ và duy trì nhan sắc quý giá đó. Còn với một phụ nữ xấu? Một trong những việc bạn nên làm, là cải tổ tình hình theo hướng hiệu quả nhất có thể. Một mái tóc phù hợp, một màu son phù hợp, một cặp kính phù hợp, một chiếc áo phù hợp, một đôi giày phù hợp chắc chắn sẽ khiến bạn trở nên xinh hơn, duyên dáng hơn với tình trạng gốc ban đầu. Thậm chí, nếu sự hỗ trợ từ kỹ thuật y học là cần thiết, thì việc đi giải phẩu thẩm mỹ là một việc rất chính đáng, nếu không nói là mang tính nhân bản ở khía cạnh nhu cầu hướng đến cái đẹp. Bởi vì, nếu đã là một mảnh đất cằn cỗi, thì làm sao bạn có thể mang lại sự sống nếu không cần thêm nước tưới và cứ bướng bỉnh phơi mình trần ra dưới ánh mặt trời? Nhưng bên cạnh đó, người phụ nữ may mắn sẵn vốn trời ban thì không nên chỉ chăm chăm vào vẻ đẹp có lúc có thì mà cần hiểu rằng: bản thân họ rất cần tri thức và cái nết để duy trì sắc đẹp vốn rất mong manh và dễ tàn phai.

Tóm lại, trong thời đại mà khoa học đang đưa con người tiến đến những giới hạn có đơn vị đo nanomet, ranh giới phân chia lãnh thổ rạch ròi giữa cái nết - cái đẹp - tri thức, có thể nói, đã trở nên lỗi thời và khập khiễng. Ba yếu tố trên cần khuyếch tán vào nhau, cùng tồn tại hòa bình, cùng hợp tác và cùng có lợi để tạo nên sự hoàn hảo tốt nhất cho người phụ nữ thời nay. Và nếu có ai đó nói với tôi rằng: "Đẹp hay xấu không quan trọng", thì tôi tin đó không phải là người phụ nữ đẹp, theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.