Giải thích câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm”

Đề bài: Em hãy giải thích câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm”

Bài làm

Từ xưa cho đến nay thì nhân dân ta có những truyền thống đạ lý tốt đẹp và ông cha cũng thật khéo léo khi gửi gắm những đạo lý đó thông qua những câu tục ngữ. Có thể nói trong số những đạo lý đó thì việc nói đến phẩm giá của con người cũng được nhắc đến và câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” là một ví dụ điển hình.

Thật tài tình biết bao nhiêu khi các bậc tiền nhân cũng đã thật linh hoạt và đã mượn hai yếu tố thiết yếu nhất trong cuộc sống hàng ngày đó chính là hai việc “ăn” và “mặc”. Sử dụng hai việc ở trong cuộc sống để thông qua đó phản ánh quan niệm sống. Ta cũng như thấy được rằng, chính trong xã hội phong kiến thì những người lao động chân lấm tay bùn quanh năm vất vả với ruộng đồng thường bị giai cấp bóc lột khinh thường. Họ là những người dân lao động bị tầng lớp thống trị bóc lột từ sức lao động thế rồi thân phận, nhân cách của họ cũng bị thế lực lớn hơn coi như thật rẻ rúng. Tầng lớp thống trị gian ác thì ở bọn chúng cho rằng mọi sự xấu xa trên đời đều bắt đầu từ sự cùng khốn đúng như câu “Bần cùng sinh đạo tặc” hay nói cách khác đó chính là câu tục ngữ gần gũi như “Đói ăn vụng, túng làm càn”. Thực tế, ta dường như cũng đã có một số người bị tha hóa trước hoàn cảnh. Bên cạnh đó cũng lại còn phần lớn người dân lao động vẫn giữ vững nếp sống lành mạnh và thật đẹp đẽ trong sạch của ông cha.

Lúc đói, với chính bản năng tự nhiên của con người trỗi dậy rất mạnh để bảo tồn sự sống của chính mình. Và khi như vậy thì liệu có còn đủ lí trí để giữ cho sạch sẽ  nữa không. Thế rồi khi nghèo nàn, rách rưới lúc này đây thì mấy người còn nghĩ tới thơm tho? Có lẽ ta như phải hiểu được rằng, chính câu tục ngữ này không chỉ đề cập đến cái đói, ta như thấy được chính cái rách mà cao hơn thế câu “Đói cho sạch, rách cho thơm” dường như cũng đã nêu lên một triết lí sống, hay đó cũng chính là một quan điểm sống làm nền tảng đạo đức của nhân dân ta.

Câu tục ngữ như thật tài tình khi đã lấy “đói” và “rách” là hai biểu hiện cụ thể nhất, tiêu biểu nhất chính để nói về những hoàn cảnh khó khăn trong đời sống vật chất của con người để phản ánh cuộc sống gian truân, vất vả. Có thể nhận định được rằng, nước ta là một nước nông nghiệp, trước đây hơn 90% dân số sống bằng nghề làm ruộng vát vả quanh năm. Thế rồi quanh năm họ như cũng đã “bán mặt cho đất, ban lưng cho trời” lúc nào cũng dãi dầu nắng mưa, và họ cũng phải “đổ mồ hôi sôi nước mắt” chính trên đồng ruộng để làm ra củ khoai, hạt lúa. Có thể thấy được những nỗi cực nhọc trăm bề nhưng nghèo đói vẫn hoàn nghèo đói bởi sưu gạo,thuế nặng. Nguyên do ở đây có lẽ chính là bởi chính sách áp bức bóc lột tàn khốc của giai cấp thống trị. Ta như thấy được ở họ như suốt đời,người nông dân nghèo có mấy khi được vui vẻ, hay cuộc sống như ấm no đâu.

Thực sự ta như thấy được khi sống trong đói rách kéo dài triền miên như vậy,nếu không giữ gìn phẩm giá thì lúc này đây con người sẽ rất dễ bị tha hóa về đạo đức.

Có thể nhận biết được chính trong hoàn cảnh ấy,những lời khuyên nhủ,những bài học nhân sinh là hết sức cần thiết. Ta như thấy được chính người lao động khuyên nhau, đồng thời như cũng đã nhắc nhở nhau hãy sống cho trong sạch, sống sao mà thật đúng với bản chất thiên lương,sao cho khỏi “cúi xuống thẹn đất,ngẩng lên thẹn trời” và trước hết ta có thể thấy được điều này dường như cũng chính là để cho lương tâm mình không bị cắn rứt bởi tội lỗi xấu xa nữa.

Thực sự thì chính với quan điểm “Đói cho sạch, rách cho thơm” như là sự đối nghịch với quan điểm sống tiêu cực của giai cấp bóc lột. Quan điểm đó chính là sự tự khẳng định và đề cao lối sống thanh cao của những người dân lao động. Qủa thực cũng không một uy lực nào, hay là một cám dỗ nào có thể làm cho những con người chân chính khuất phục được.

Quan niệm sống “Đói cho sạch, rách cho thơm” là một bài học, lời khuyên răn rất chân thành và cũng thật thấm đẫm những giá trị đạo đức mà người xưa khuyên răn chúng ta. Mỗi người chỉ được sống trong đời một lần nên hãy biết sống sao cho thật đẹp bạn nhé!

Minh Nguyệt