Giải thích câu ca dao “Ngó lên nuộc lạt mái nhà. Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu”

Đề bài: Em hãy giải thích câu ca dao “Ngó lên nuộc lạt mái nhà. Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu”

Bài làm

Ta như thấy được rằng chính con người Việt Nam ta từ ngàn xưa đã có tục thờ cúng đất trời, tổ tiên. Trong cuộc sống thì cho dù giàu hay nghèo như thế nào đi chăng nữa thì chính trong mỗi nhà đều có một cái bàn thờ để con cháu quanh năm nhang khói cho ông bà, cha mẹ. Có lẽ cũng không sai khi nói đây cũng chính là một phong tục đẹp, phản ánh đạo lí tốt đẹp của dân tộc ta đó có thể kể ra như “Uống nước nhớ nguồn” hay những câu như “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”… rất đáng trân trọng và gìn giữ biết bao đời nay. Một trong những câu ca dao hay nói về tình cảm gia đình có câu ca thật đặc sắc đó chính là câu:

Ngó lên nuộc lạt mái nhà,

Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu!

Ta như thấy được rằng chính nước ta vốn là một nước nông nghiệp lạc hậu. Phần lớn, ta như thấy được người nông dân sống cuộc đời nghèo khó, thế rồi như quanh năm bát mồ hôi đổi lấy bát cơm. Dường như ta thấy được những hình ảnh những mái rạ bạc phếch, dầu dãi mưa là hình ảnh phổ biến của nông dân thuở trước, nó dường như cũng đã gắn liền vào chính trong cuộc sống của mỗi chúng ta. Ta biết được có biết bao số phận cùng khổ của sưu cao thuế nặng, đó có thể chính là bởi áp bức bất công, bởi nỗi lo cơm áo hằng ngày. Qủa thực ta như biết lấy gì để báo đáp công lao trời biển của ông bà, cha mẹ? Có lẽ chính những niềm thương nỗi nhớ chất chứa trong lòng. Thế rồi có cả những băn khoăn, day dứt lắm mà không làm sao được, chỉ biết buông tiếng thở than chua xót:

Ngó lên nuộc lạt mái nhà,

Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu!

Câu ca daotrên như một lời hát thật là mộc mạc, giản dị như cách suy nghĩ và biểu hiện tình cảm của người nông dân chất phác, thật thà. Chính những cái nhớ và thương là những khái niệm trừu tượng dường như cũng đã được cụ thể hóa bằng hình ảnh rất quen thuộc trong câu ca dao đó chính là nuộc lạt (nuộc: nút, mối) trên mái nhà. Trước đây, khi mà lợp nhà bằng lá cọ, hay lợp nhà băgng cỏ tranh hay rơm trạ, người ta thường dùng lạt giang hay lạt tre chẻ mỏng ra. Sau đó người ta cũng đã ngâm nước cho mềm để buộc chặt từng lá cọ, từng tấm tranh, thế rồi cả những tấm rạ vào rui, mè cho chắc chắn, gió không thể thổi bay. Một mái nhà như thế có bao nhiêu nuộc lạt? Chắc là phải tới con số vài ngàn nuộc lạt, một con số rất nhiều.

Đặc biệt hơn đó chính là cứ vào một buổi trưa hè oi ả, hay chiều mưa tầm tã, người con nằm nghỉ trên chiếc phản gỗ hoặc chiếc chõng tre. Lúc này đây ta dường như chợt ngó lên mái nhà rồi vắt tay ngang trán mà ngẫm nghĩ sự đời rồi than thân trách phận sao cứ bị cái nghèo đeo đuổi mãi không tha. Có thể ngay được chính việc đập vào mắt là cái mái nhà chi chít những nuộc lạt, cách bàn thờ tổ tiên, ông bà chỉ một tầm tay. Khi đó nhìn bàn thờ tổ tiên, ông bà mà chạnh lòng thương nhớ khôn nguôi, người cháu như nhìn mà cảm thấy mà áy náy ân hận vì phận làm con, làm cháu chưa trọn. Ta dường như cũng đã thấy được chính dòng cảm xúc dâng đầy và nước mắt đã ứa quanh mi, đành chỉ biết tặc lưỡi thở dài, tủi cho người đã khuất và tủi cho người đang sống. Và có thê thấy được như để bày tỏ lòng thành, còn gì hay hơn sự so sánh, ví von rất hay đó chính là “Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu! “ Ta như thấy được chính người con , người cháu không đếm xuể số lượng nuộc lạt cũng như không nói hết được nỗi nhớ ông bà… Có lẽ chính là do cặp từ bao nhiêu… bấy nhiêu bộc bạch nỗi niềm thương nhớ và biết ơn vô hạn này rồi.

Có lẽ rằng, ta như thấy được chính cách so sánh trên thường thấy trong ca dao xưa cũng có câu:

Qua đình ngả nón trông đình

Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu

Có thể nói đây cũng chính là cách biểu hiện tình cảm tự nhiên và chân thành của người lao động.

Tựu chung lại ta như thấy được cũng vẻn vẹn chỉ hai câu ca dao mà gói ghém biết bao ý nghĩa; nhưng nổi bật nhất và thấm thía nhất vẫn là lòng biết ơn sâu sắc của con cháu đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Ta dường như cũng đã thấy được cả lòng biết ơn ấy là nền tảng của đạo lí, là cơ sở cho mọi điều tốt đẹp trên đời. Mỗi người khi mà đọc câu ca dao, chúng ta dường như cũng lại càng thêm quý tâm hồn thuần hậu, trong sáng và hiếu nghĩa của người xưa.

Minh Nguyệt