Danh từ trong tiếng Anh

Chương này chúng ta cùng tìm hiểu tất cả các khái niệm cơ bản về .

A. Định nghĩa và phân loại danh từ

Danh từ là từ để gọi tên một người, một vật, một sự việc, một tình trạng hay một cảm xúc.

Danh từ có thể được chia thành hai loại chính:

• Danh từ cụ thể (concrete nouns): man, river, Peter, Daisy...

• Danh từ trừu tượng (abstract nouns): happiness, beauty, health...

Danh từ cụ thể còn có thể được chia thành:

• Danh từ chung (common nouns): table, man, wall...

• Danh từ riêng (proper nouns): Peter, Jack, England...

B. Danh từ đếm được và Danh từ không đếm được

• Danh từ đếm được (Countable nouns): Một danh từ được xếp vào loại đếm được khi chúng ta có thể đếm trực tiếp người hay vật ấy. Phần lớn danh từ cụ thể đều thuộc vào loại đếm được.

  Ví dụ:

   
  boy, apple, book, tree...
  

• Danh từ không đếm được (Uncountable nouns): Một danh từ được xếp vào loại không đếm được khi chúng ta không đếm trực tiếp người hay vật ấy. Muốn đếm, ta phải thông qua một đơn vị đo lường thích hợp. Phần lớn danh từ trừu tượng đều thuộc vào loại không đếm được.

  Ví dụ:

   
  meat, ink, chalk, water...
  

C. Danh từ ghép trong tiếng Anh

• Một danh từ ghép là một danh từ được hình thành bởi hai hay nhiều yếu tố tạo thành. Khi phát âm, đối với cấu trúc Danh từ + Danh từ và Danh động từ + Danh từ, chỉ có yếu tố thứ nhất được nhấn mạnh mà thôi.

• Trong cách viết, danh từ ghép có thể được viết:

   
  1. Dính liền thành một từ: blackbird, housewife
  2. Cách bởi một gạch nối: fire-engine, sea-serpent
  3. Rời ra và không có gạch nối: post office, football player
  

• Danh từ ghép có thể được hình thành theo các cấu trúc sau:

   
  Danh từ + Danh từ        :  headmaster, fire-engine 
  Danh động từ + Danh từ   :  dining-room, writing-paper 
  Tính từ + Danh từ        :  quick-silver 
  Tính từ + Động từ        :  whitewash 
  Động từ + Danh từ        :  pickpocket 
  Trạng từ + Động từ       :  overlook
  

D. Chức năng của

Một danh từ có thể đóng vai trò sau trong câu:

• 1. Danh từ đóng vai trog làm chủ từ (subject) của một động từ:

  Ví dụ:

   
  - The man drove a car.
  

• 2. Danh từ đóng vai trog làm túc từ (object) trực tiếp hay gián tiếp của một động từ:

  Ví dụ:

   
  - I sent the boy that parcel.
  

• 3. Danh từ đóng vai trog làm bổ ngữ từ (complement) của một động từ:

  Ví dụ:

   
  - She is a pretty girl.
  

• 4. Danh từ được dùng với một giới từ để tạo thành một ngữ giới từ (prepositional phrase)

  Ví dụ:

   
  - Janet threw the flowers to Max.
  

D. Dạng số nhiều của danh từ - Các trường hợp đặc biệt

Chúng ta biết rằng để chuyển các danh từ số ít đếm được thành danh từ số nhiều thì ta chỉ cần thêm s vào sau danh từ đó. Tuy nhiên có nhiều danh từ không theo qui tắc này. Phần dưới đây liệt kê các loại danh từ này.

• 1. Những danh từ sau đây có số nhiều đặc biệt:

   
  man – men        : đàn ông
  woman – women    : phụ nữ
  child – children : trẻ con
  tooth – teeth    : cái răng
  foot – feet      : bàn chân
  mouse – mice     : chuột nhắt
  goose – geese    : con ngỗng
  louse – lice     : con rận
  

• 2. Những danh từ sau đây có hình thức số ít và số nhiều giống nhau:

   
  deer    : con nai
  sheep   : con cừu
  swine   : con heo
  

• 3. Những danh từ chỉ đồ vật được tạo thành bởi hai hay nhiều yếu tố chỉ có dạng số nhiều. Khi cần xác định số ít người ta dùng thêm một danh từ khác như a pair of (một cặp), a set of (một bộ), ...

   
  trousers, pants, jeans, scissors, pincers, cards....
  

• 4. Những danh từ sau đây có nguồn gốc từ một ngôn ngữ khác nên vẫn giữ hình thức số nhiều của ngôn ngữ gốc:

   
  axis, axes              : trục
  addendum, addenda       : phần phụ lục
  analysis, analyses      : phân tích
  bacillus, bacilli       : trực khuẩn
  bacterium, bacteria     : vi khuẩn
  basis, bases            : căn bản
  corrigendum, corrigenda : lỗi ấn loát
  crisis, crises          : khủng hoảng
  criterion, criteria     : tiêu chuẩn
  erratum, errata         : lỗi in, lỗi viết
  hypothesis, hypotheses  : giả thuyết
  larva, larvae           : ấu trùng
  locus, loci             : địa điểm, quỹ tích (toán)
  medium, media           : người trung gian
  nebula, nebulae         : tinh vân
  oasis, oases            : ốc đảo
  phenomenon, phenomena   : hiện tượng
  radius, radii           : bán kính
  stratum, strata         : vỉa đất
  thesis, theses          : luận văn, luận án
  

• 5. Những danh từ sau đây có hai số nhiều, một được tạo thành theo ngôn ngữ gốc, một theo cấu trúc tiếng Anh:

   
  appendix, appendixes, appendices    : phần phụ lục
  aquarium, aquaria, aquariums        : hồ cá
  automaton, automata, automatons     : thiết bị tự động
  cactus, cacti, cactuses             : cây xương rồng
  curriculum, curricula, curriculums  : chương trình dạy
  focus, foci, focuses                : tiêu điểm
  formula, formulae, formulas         : công thức
  fungus, fungi, funguses             : vi nấm
  maximum, maxima, maximums           : độ tối đa
  memorandum, memoranda, memorandums  : sự, bản ghi nhớ
  minimum, minima, minimums           : độ tối thiểu
  retina, retinae, retinas            : võng mạc
  sanatorium, sanatoria, sanatoriums  : bệnh xá
  terminus, termini, terminuses       : ga cuối
  vortex, vortices, vortexes          : gió cuộn, xoáy
  

• 6. Những danh từ sau đây có hai số nhiều khác nghĩa:

   
  1. index
  indexes     : phần mục lục
  indices     : số mũ (toán)
  
  2. brother
  brothers    : anh em trai
  brethren    : anh em đồng đạo
  
  3. cloth
  cloths      : các loại vải
  clothes     : quần áo
  
  4. die
  dies        : khuôn dập để đúc tiền
  dice        : con xúc xắc
  
  5. formula
  formulas    : hình thức của từ
  formulae    : công thức toán
  
  6. genius
  geniuses    : thiên tài
  genii       : thần
  
  7. medium
  mediums     : người đồng bóng
  media       : phương tiện
  
  8. penny
  pennies     : nhiều đồng một xu
  pence       : một đồng nhiều xu
  

F. Dạng số nhiều của danh từ riêng và danh từ ghép

Cách xác định dạng số nhiều cho các danh từ riêng và danh từ ghép:

• 1. Một danh từ riêng khi sử dụng ở số nhiều thường dùng với mạo từ The và có nghĩa là "gia đình".

   
  - The Browns will go to London.
  

• 2. Trong danh từ ghép (compound noun), chỉ có yếu tố sau cùng được chuyển sang số nhiều.

   
  armchair    --> armchairs
  tooth-brush --> tooth-brushes
  

• 3. Trong các danh từ ghép của man và woman, cả hai yếu tố đều chuyển sang số nhiều.

   
  man servant --> men servants
  

• 4. Các danh từ ghép được tạo thành bởi một danh từ + ngữ giới từ (prepositional phrase) có thể có hình thức số nhiều ở danh từ hay ở cuối.

   
  father-in-law  --> fathers-in-law / father-in-laws
  

G. Giống của danh từ

1. Khi không cần phải nhấn mạnh giới tính, hình thức giống đực (masculine forms) thường được sử dụng.

 
- Poets usually live in poverty.

2. Một số lớn danh từ giống cái (feminine forms) được hình thành bằng cách thêm -ess vào hình thức giống đực, đôi khi có một số thay đổi nhỏ trong cách viết.

 
poet – poetress          : thi sĩ	
author – authoress       : tác giả
actor – actress          : diễn viên
waiter – waitress        : người bồi
Baron – Baroness         : Nam tước
Count – Countess         : Bá tước
Duke – Duchess           : Công tước
manager – manageress     : quản lý
emperor – empress        : hoàng đế
giant – giantess         : người khổng lồ
god – goddess            : thần thánh
heir – heiress           : người thừa kế
host – hostess           : chủ nhà
Jew – Jewess             : người Do Thái
lion – lioness           : sư tử
master – mistress        : sư phụ
murderer – murderess     : sát nhân
Marquis – Marquess       : Hầu tước
negro – negress          : người da đen
tiger – tigress          : con cọp
priest – priestess       : tu sĩ
shepherd – shepherdess   : người chăn cừu
Prince – Princess        : hoàng tử
Viscount – Viscountess   : Tử tước

3. Một số danh từ có giống cái là một từ khác biệt.

 
boy, girl                : con trai/gái
man, woman               : đàn ông/bà
sir, madam               : Ông/Bà
King, Queen              : Vua/Nữ hoàng
father, mother           : ba/mẹ
husband, wife            : chồng/vợ
horse (stallion), mare   : ngựa
bull (ox), cow           : bò
cock, hen                : gà
buck, doe                : con hoẵng
colt, filly              : ngựa con
stag, hind               : con hươu
boar, sow                : heo 
bullock, heirfer         : bò tơ
brother, sister          : anh/chị
gentleman/lord, lady     : Ông/Bà
son, daughter            : con trai/gái
uncle, aunt              : chú bác/cô dì
nephew, niece            : cháu
monk (friar), nun        : tu sĩ
tutor, governess         : người dạy kèm
wizard, witch            : phù thủy
drake, duck              : vịt
gader, goose             : ngỗng
dog, bitch               : chó
ram, ewe                 : cừu
fox, vixen               : chồn

4. Một số danh từ tạo lập hình thức giống cái bằng cách thêm vào một yếu tố xác định giới tính như man/woman, boy/girl, lord/lady, he/she, cock/hen, tom/tabby, billy/nany...

 
man friend — woman friend
boy cousin — girl cousin
landlord — landlady 
he-bear — she bear 
cock sparrow — hen sparrow
tomcat — tabby cat
billy-goat — nanny-goat
...

Các loạt bài