Cảm nhận về bài thơ "Muốn làm thằng Cuội"

Đề bài: của Tản Đà.

Bài làm

   Tản Đà Nguy…n Khắc Hiếu (1889 - 1939) là gÆ°Æ¡ng mặt đặc biáy‡t trên thi đàn Viáy‡t Nam những nĽT đầu thế kỉ XX, người đã mang đến một làn gió lạ cho thÆ¡ ca Viáy‡t Nam, với cái ngông nghênh khinh bạc của nhà Nho cuối cùng và người tiên phong cho thi ca vào con đường chuyên nghiệp. Tình say, ý lạ, tứ mới chÆ°a làm nên một Tản Đà, mà điều chủ yếu là sá»± thành thá»±c tá»± nhiên trong cảm xúc, ngay cả khi thi nhân chìT đắm vào cõi mộng. Những "khối tình", những "giấc mộng" làm nên một phần văn nghiệp Tản Đà. Muốn làm thằng Cuội là một sá»± kết hợp của mộng và tình, để ta nhận rachân dung của con người dám lấy cái ngông nhÆ° một sá»± thách thức với cuộc đời ô trọc.

   Tản Đà đã có vinh dá»± là người "dạo những bản đàn mở đầu cho một cuộc hòa nhạc tần kì đang sắp sá»­a" (Hoài Thanh, Hoài Chân — Thi nhân Viáy‡t Nam). Cung bậc của tiếng đàn ấy là của một tâm hồn phóng túng không bị câu thúc trong lối văn trường ốc, có cái bay bổng của vị "trích tiên" tá»± coi mình là người lạc bước chốn trần gian, ThÆ¡ Tản Đà có một không gian riêng với Tây Thi, DÆ°Æ¡ng Quý Phi, Chức Nữ, Hằng Nga, những giai nhân "hồng nhan tri kỉ" với khách tài tá»­ phong lÆ°u, Người đời đã cho Tản Đà là "ngông", nhÆ°ng cần phải hiáy½u đó cÅ©ng chính là thái độ của ông phản ứng lại xã hội thá»±c dân phong kiến vốn có quá nhiều điều khiến ông chán ngán buồn bá»±c. Muốn làm thằng Cuội chính là một phản ứng nhÆ° vậy.

   Dường nhÆ° đối với Tản Đà, mùa thu cÅ©ng tạo nên nhiều duyên nợ. Từ khoảnh khắc "Vèo trông lá rụng đầy sân" để nhận ra công danh nhÆ° một thoáng chốc, đến đêm thu chìT đắm trong mối sầu, thi nhân đã để cho những tâm tình bộc bạch cùng trời đất:

Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi
Trần thế em nay chán nửa rồi.

   Lại một đêm thu, lần này nhà thÆ¡ tìT đến với "chị Hằng". Mà lạ, không phải với cái cuồng vọng đòi cưới Hằng Nga mà lại là một chút khép mình xÆ°ng "em" rất ngọt! Cậu ấm Hiếu đã mỏi mệt với những muộn phiền trần thế, nên thở ra một giọng chán đời chăng? Cái buồn cố hữu của mùa thu khiến nhà thÆ¡ buồn, hay ánh trăng đối diáy‡n với con người gợi ra cảm giác lẻ loi đến mênh mông? Tản Đà đã đến với trăng không phải bằng tÆ° thế "đối diáy‡n đàm tâm" - nhìn nhau chuyáy‡n trò trong im lặng bằng sá»± cảm thông của đôi lòng, ông đã thốt lên Lời tha thiết nhắn nhủ "chị Hằng Æ¡i!". Nỗi buồn trần thế tràn ngập đêm thu, từ trong tỏa ra chứ không phải do "gió thu lạnh — sÆ°Æ¡ng thu bạch - khói thu xây thành" nhÆ° câu thÆ¡ trong "Cảm thu, tiáy…n thu" mà thi sÄ© chạnh lòng. Điều khiến người đọc lÆ°u tâm ở câu thÆ¡ thứ hai là kiáy½u "chán ná»­a rồi" với "trần thế" chứ không phải là "chán hết rồi". Chán ná»­a có nghÄ©a là chÆ°a chán hẳn, còn thiết tha với cõi đời. Vậy là thi nhân mâu thuẫn với chính mình, giữa ước muốn thoát li hẳn đời nhÆ° các thi nhân xÆ°a muốn về với cõi tiên "lánh đục tìT trong" và tâm nguyáy‡n ở lại với đời để làm tròn "thiên lÆ°Æ¡ng" giúp ích cho dân chúng. Đã có lần nhà thÆ¡ băn khoăn với câu hỏi "Đời đáng chán hay là không đáng chán?" với bạn tri âm. NhÆ°ng phút này đây, tri âm vắng bóng để nhà thÆ¡ vọng về trắng tâm sá»± với chị Hằng.

   Trí tưởng tượng phong phú và mãnh liáy‡t của nhà thÆ¡ đã làm nên một ước vọng cao vời:

Cung quế có ai ngồi đó chửa
Cành đa xin chị nhắc lên chơi

   Hai câu thá»±c làm rõ cho ước muốn của Tản Đà: muốn làm thằng Cuội. Cung quế, cành đa để gợi nhắc câu chuyáy‡n cổ tích nhÆ°ng dường nhÆ° có sá»± so sánh ngầm trong ý thÆ¡: ở cõi trần gian, "trích tiên" Tản Đà đang cô đơn trong nỗi buồn của chính mình, còn nÆ¡i cung Quảng, Hằng Nga cÅ©ng đang cô đơn nhÆ° khách trần gian. Hành trình tưởng tượng của nhà thÆ¡ đã ngược về với thời gian cổ tích, để nhà thÆ¡ hóa thân vào chú Cuội. Duy chỉ có khác một chi tiết nhỏ: ngày xÆ°a Cuội bám cành đa thần để bay lên trăng, còn hiáy‡n tại thì cành đa ấy lại là chiếc thang đón hồn thi nhân lên cung quế. NghÄ©a là Tản Đà đến với Hằng Nga để thay thế vai trò chú Cuội. Câu thÆ¡ có một chút hóm hÄ©nh trong ý tứ, nhÆ°ng đó là cách cắt nghÄ©a cho tính chất cuộc gặp gỡ đặc biáy‡t này: giữa Hằng Nga và Tản Đà là mối quan hệ của hai tâm hồn cô đơn đang cần tìT đến nhau. Tản Đà "xin" mà không cầu lụy, bởi lẽ khi hướng về "cung quế", có lẽ thi nhân cÅ©ng hiáy½u thấu nỗi niềm Hằng Nga chăng?

   Bởi thế, hai cầu luận là sá»± sẻ chia của đôi hồn cô đơn:

Có bầu có bạn can chi tủi
Cùng gió cùng mây thế mới vui.

   Bản chất đa tình của thi sÄ© đã hé lộ. Câu thÆ¡ không phải chỉ diáy…n tả tâm trạng từ một phía, vì nếu nhÆ° vậy chẳng hóa ra thi sÄ© lên trăng chỉ là giải thoát cho nỗi buồn bá»±c của riêng mình? Cái nồng nàn trong tình ý câu thÆ¡ chính là ở chỗ nhà thÆ¡ cùng lúc diáy…n tả hai tâm trạng: một là của Hằng Nga - người cung Quảng Hàn, một là của Tản Đà - người trần thế. Nét phóng khoáng tâm hồn thi nhân đâu chỉ là cái ước vọng lên trăng để vượt thoát cảnh trần đầy chán ngán, mà chính là khi được làm chú Cuội nghÄ©a là đượclàm bạn cùng san sớt nỗi buồn với giai nhân cung quế. Có nhÆ° vậy mới thật sá»± là tri âm tri kỉ! Cái độc đáo Tản Đà chính là ở chỗ cảm nhận được nỗi u buồn của Hằng Nga trong không gian quạnh quẽ chốn Quảng Hàn. CÅ©ng nhÆ° đã có lần nhà thÆ¡ phát hiáy‡n giữa cõi tiên tấm lòng trần gian của tiên nữ:

Lá đào rơi rắc chốn Thiên Thai
Suối tiáy…n, oanh đưa luống ngậm ngùi
                     (Tống biáy‡t)

   Cảnh tiên cÅ©ng buồn, nên thi nhân lên với cõi tiên là để chia sẻ cùng người tiên chút tình nồng dÆ°Æ¡ng gian của người - cõi - tục. Đồng thời, khi được "cùng gió cùng mây" không vướng bận những lo toan trần thế, con người cÅ©ng được giải thoát khỏi nỗi sầu vô hình đè nặng. TìT về cõi mộng là cách để phá tan thành sầu ở cõi thá»±c, nỗi sầu nhÆ° thi nhân đã từng cảm nhận: "Từ độ sầu đến nay, ngày nào cÅ©ng có lúc sầu, đêm cÅ©ng có lúc sầu. MÆ°a dầm lá rụng mà sầu, trăng trong gió mát mà càng sầu; nằm vắt tay lên trán mà sầu, đem thÆ¡ văn ngâm vịnh mà càng sầu. sầu không có mối, chém làm sao cho đứt; sầu không có khối, đập sao cho tan..." .(Giải sầu). Trong nỗi sầu của nhà thÆ¡, ta nhận ra những ám ảnh thời thế, nhân thế và trần thế. Bầu bạn cùng chị Hằng, phải chăng là lúc nhà thÆ¡ thật sá»± thoát khỏi những ám ảnh ấy khi được cận kề hồng nhan tri kỉ:

Rồi đến mỗi nĽT rằm tháng Tám
Tựa nhau trông xuống thế gian cười

   Bài thÆ¡ được mở đầu bằng lời than "buồn lắm", kết lại bằng nụ cười đêm rằm tháng Tám. Niềm vui thay thế nỗi buồn khi những tấm lòng tri kỉ đã gặp gỡ được nhau. Cảm hứng của bài thÆ¡ trọn vẹn với hình ảnh trăng thu tuyáy‡t đẹp lay thức giấc mÆ¡ của bao kẻ muôn lánh đời thoát tục. NhÆ°ng nếu chỉ có vậy thì cảm hứng bài thÆ¡ chÆ°a vượt thoát khỏi khuôn sáo cÅ© mòn của thÆ¡ xÆ°a. Cái tình tứ "tá»±a nhau" đã làm hiáy‡n rõ chất lãng mạn độc đáo của tâm hồn nhà thÆ¡. Có lẽ chÆ°a ai trước Tản Đà lại có sá»± liên tưởng táo bạo đến thế! Câu chữ khéo léo, ý tình dào dạt của Tản Đà đã làm nên nét nghÄ©a mới của hình tượng: chú Cuội -- Hằng Nga trong cổ tích đã hóa thân thành đôi lứa khăng khít Tản Đà tài tá»­ và Hằng Nga giai nhân. NhÆ°ng cõi trần "chán ná»­a" vẫn hiáy‡n diáy‡n cùng khoảnh khắc "trông xuống thế gian" của đôi lứa tâm đầu ý hợp, làm nên nụ cười "rất Tản Đà". Cười cho trò đời bon chen, cười trước tình đời nhạt nhẽo, và trên hếtlà nụ cười của kẻ vẫn còn nặng lòng trần thế, canh cánh trong hồn thiên chức nhà văn: "Hai chữ thiên lÆ°Æ¡ng thằng Hiếu nhớ". Phải chăng nụ cười ấy ẩn chứa một thông điệp hướng về tÆ°Æ¡ng lai rạng rỡ niềm vui? Và cÅ©ng vì thế mà trăng phải là "rằm tháng Tám", vằng vặc, tròn đầy, trong trẻo. Tắm mình trong ánh sáng dịu dàng giữa nÆ¡i cung quế là cả một tâm hồn thi nhân bay bổng tuyáy‡t vời, thăng hoa cùng vẻ đẹp tuyáy‡t đối của "nghìn nĽT thÆ¡ thẩn bóng trăng chÆ¡i".

   Bài thÆ¡ cho ta nhận ra một chân dung tâm hồn Tản Đà: phóng khoáng, đa tình, nhiều mộng tưởng mà vẫn vướng vít những Æ°u tÆ° trần thế. Con người ấy muốn giữ trọn "thiên lÆ°Æ¡ng" giữa cuộc đời ô trọc nên phải đắm chìT trong những "giấc mộng con" để sống thành thá»±c với chính mình và với cuộc đời. Ta chợt nhận ra một nhân cách cao quý không bị vẩn đục bởi những toan tính vụ lợi tầm thường, một con người "đi qua cái hỗn độn của xã hội Viáy‡t Nam đầu thế kỉ XX" mà vẫn giữ trọn "linh hồn cao khiết".

   Muốn làm thằng Cuội cÅ©ng nhÆ° bao bài thÆ¡ bộc bạch tâm tÆ° của Tản Đà giúp ta hiáy½u thêm về một con người đã dám phô bày cái tôi đầy cá tính của mình với người đời không cần giấu giếm, nhÆ° là một cách để đối lập với cả một xã hội thá»±c dân — phong kiến. Tác phẩm góp thêm luồng sinh khí cho cảm hứng lãng mạn, với trí tưởng tượng bay bổng và cảm xúc mãnh liáy‡t, sẽ phát triáy½n mạnh mẽ trong phong trào ThÆ¡ mới 1932 — 1945.

Tham khảo thêm:

Mục lục Văn mẫu | Văn hay lớp 8 theo từng phần:

Loạt bài Tuyáy½n tập những bài văn hay | văn mẫu lớp 8 của chúng tôi được biên soạn một phần dá»±a trên cuốn sách: Văn mẫu lớp 8 và Những bài văn hay lớp 8 đạt điáyƒm cao.

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với sẽ bị cấm bình luận vÄ©nh viáy…n.