Các giai đoạn thiết kế
Việc thiết kế ngư cụ và phụ tùng liên quan đến nó được phân thành 5 giai đoạn và có thể chồng lắp nhau. Đó là: Các nhận định và đánh giá (xác định các cần thiết cho ngư cụ mới); Lên kế hoạch các yêu cầu kỹ thuật thoả mãn các yêu cầu thiết kế ...
Việc thiết kế ngư cụ và phụ tùng liên quan đến nó được phân thành 5 giai đoạn và có thể chồng lắp nhau. Đó là:
- Các nhận định và đánh giá (xác định các cần thiết cho ngư cụ mới);
- Lên kế hoạch các yêu cầu kỹ thuật thoả mãn các yêu cầu thiết kế mới;
- Chuẩn bị cho thiết kế khái niệm hoặc thiết kế ban đầu;
- Phát triển thiết kế các chi tiết kỹ thuật và vật liệu;
- Chuẩn bị các bản vẽ thi công.
Bước nhận định và đánh giá là phải lý giải cho được: tại sao việc thay đổi hoặc cải tiến ngư cụ là cần thiết, nghĩa là xác định rõ hoàn cảnh khai thác mà dưới hoàn cảnh này việc thay đổi ngư cụ sẽ làm cho hoạt động khai thác tốt hơn, cũng bao gồm kiến thức và khả năng của người ngư dân, và xác định cái cần đạt được về hiệu quả kinh tế, cũng như những cái cần đạt được khác.
Yêu cầu kỹ thuật cơ bản của thiết kế mới phải thể hiện được như sau:
- Mục đích của thiết kế ngư cụ;
- Xác định kiểu ngư cụ và phương pháp hoạt động;
- Các tính năng của ngư cụ;
- Các đặc điểm cấu trúc của ngư cụ.
Hiệu quả của ngư cụ mới phụ thuộc rất nhiều vào các yêu cầu kỹ thuật này. Nếu các đặc trưng kỹ thuật là không phù hợp sẽ làm cho ngư cụ hoạt động không hiệu quả. Do đó, nếu có thể được, ngư cụ hiện đang được sử dụng nên được chọn như là nguyên mẫu. Để chọn nguyên mẫu, Bảng 4.1 cho ta một số đặc trưng của vài loại ngư cụ quan trọng.
| Bảng 4.1 – Các đặc trưng hoạt động của một số loại ngư cụ quan trọng | ||||||||||||
| Hiệu suất đánh bắt | Thu nhập trên đơn vị sản lượng | Chi phí thiết bị và ngư cụ | ||||||||||
| Chi phí hoạt động trên đơn vị sản lượng | Cở tàu phù hợp (3) | |||||||||||
| Nhiên liệu | Lao động | Khác | S | M | L | |||||||
| Ngư cụ tầng đáy | ||||||||||||
| Lưới rùng | A-L | A-H | A | A-L | A | L | | | A | A | ||
| Lưới kéo | ||||||||||||
| Ván | A-L | A-H | A | H | A | A | | | | A | A-L | |
| Đôi | A | A-H | A | A-H | A | A | | | A-H | A-L | ||
| Lưới vướng (1) | ||||||||||||
| Lưới rê | L | A-H | A | L | A | A-L | | | L | A-H | ||
| Rê 3 lớp | L | A | A | L | A | A-L | | L | A-L | |||
| Bẫy | ||||||||||||
| Đăng | L | A-H | H | - | A-H | A | A-H | H | ||||
| Nò | L | A-H | A | - | L | L | A | A-H | ||||
| Lọp (1) | L | A-H | A | L | A | L | | | L | A-H | ||
| Câu (1) | ||||||||||||
| Câu tay | L | - | L | L | H | L | | | A-L | H | ||
| Câu kiều | A-L | H | A-L(4) | L | H(4) | A-L | | | A-L | H | ||
| Ngư cụ tầng mặt | ||||||||||||
| Lưới vây rút chì | H | L(2) | H | A | H | L | | | | H | L | Cá đàn |
| Lưới kéo | ||||||||||||
| Ván | A-H | A | A-H | H | A | A | | | H | L | ||
| Đôi | A-H | A | A-H | A-H | A | A | | | H | A-L | ||
| Lưới vướng | ||||||||||||
| Vó (1) | L | A-H | A | L | A | L | | | L | H | ||
| Câu | ||||||||||||
| Câu tay | L | H | L | L | H | L | | | A-L | H | ||
| Câu kiều | L | A-H | A | L | H | L | | | A-L | H | ||
| Câu chạy | L | A-H | L | A-L | A | A-L | | | L | H | ||
| Chú thích: (1) Đối với tàu cơ giới; chi phí nhiên liệu có thể được giảm bắng cách dùng buồm(2) Cao đối với loài có giá trị như cá ngừ(3) S = nhỏ (<15 m); M = trung bình (15-40 m); L = lớn (>40 m)(4) tốn nhiều lao động trừ khi sử dụng máy móc mồiA = trung bình; H = cao; L = thấp |
Việc cải tiến ngư cụ được phát triển trên cơ sở thỏa mãn các yêu cầu kỹ thuật trên, ngoài ra cần có hiểu biết thấu đáo các nét riêng biệt của cá và hoàn cảnh của ngư trường dự định khai thác. Khi đó, các thay đổi mong muốn trong thiết kế và các kích thước, thiết bị, vật liệu, chế độ hoạt động đối với ngư cụ mới được sẽ cho làm việc dưới các chế độ thử, thăm dò. Các yêu cầu kỹ thuật nên được hiểu rõ và ngư cụ nên có sự so sánh hổ tương. Thí dụ, tốc độ kéo và các kích thước lưới kéo chỉ có thể được đánh giá khi công suất tàu được biết.
Trong giai đoạn chuẩn bị cho thiết kế thử, tính tương hợp của yêu cầu cấu trúc và biểu hiện của lưới cần được thẩm tra và xem xét cái lợi có từ thiết kế. Do vậy, tất cả các thông tin sẵn có về thiết kế và hoạt động của ngư cụ nguyên mẫu cần được đánh giá. Nếu xét thấy việc kiểm định mô hình là cần thiết, chúng sẽ được thực hiện ở giai đoạn này để đánh giá hình dạng của ngư cụ, tốc độ, vị trí, độ lớn và phương của các lực, v.v.. Mặt khác, nó cũng hữu ích nếu thí nghiệm kiểm định áp dụng với kích cở bằng với ngư cụ nguyên mẫu thực tế. Trong giai đoạn kiểm định một vài sửa đổi, cải tiến thêm có thể được thực hiện trên cơ sở phân tích các kết quả thí nghiệm.
Trong giai đoạn thiết kế kỹ thuật tất cả các vấn đề về liên quan đến tính sẵn có của vật liệu lưới, thừng, thiết bị và phụ tùng ngư cụ phải được xét đến. Nếu ngư cụ thiết kế sau đó sẽ được sản xuất như là sản phẩm công nghiệp thì các chi tiết cấu trúc, danh sách vật liệu và chi phí phải được định rõ.
Các bản vẽ thi công cần chứa đựng tất cả thông tin cần thiết cho sản xuất và hoạt động của ngư cụ. Hiệu quả hoạt động của ngư cụ mới phải được chứng thực ở ngư cụ qui mô thực tế dưới điều kiện khai thác thật sự ở ngư trường dự định khai thác, và nếu ngư cụ được chấp nhận cho sản xuất thương mại, một mô tả kỹ thuật đầy đủ và hướng dẫn hoạt động phải được chuẩn bị để phát kèm theo ngư cụ mới.
