Bài 3. Sự vận động và phát triển của thế giới vật chất

Câu 1 trang 23 SGK GDCD lớp 10

Theo quan điểm triết học Mác – Lê-nin, thế nào là vận động?

Gợi ý làm bài:

Triết học Mác - Lê-nin cho rằng: Vận động là mọi sự biến đổi (biến hóa) nói chung của các sự vật và hiện tượng trong giới tự nhiên và đời sống xã hội .

Câu 2 trang 23 SGK GDCD lớp 10

Theo quan điểm triết học Mác – Lê-nin, thế nào là phát triển?

Gợi ý làm bài:

Phát triển là khái niệm dùng để khái quát những vận động theo chiều hướng tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Cái mới ra đời thay thế cái cũ, cái tiến bộ ra đời thay thế cái lạc hậu.

Câu 3 trang 23 SGK GDCD lớp 10

Hãy chứng minh rằng, vận động là phương thức tồn tại của thế giới vật chất.

Gợi ý làm bài:

-         Vận động là mọi sự biến đổi (biến hoá) nói chung của sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và trong đời sống xã hội.

-         Mọi sự vật, hiện tượng luôn luôn vận động. Bằng sự vận động và thông qua sự vận động mà các sự vật, hiện tượng tồn tại và thể hiện đặc tính của mình.Không thể có vật chất mà không có vận động và ngược lại. 

+ Theo quan điểm duy vật biện chứng, vận động của vật chất là tự thân vận động; bởi vì tất cả các dạng vật chất đều là một kết cấu vật chất bao gồm các yếu tố, các mặt, các quá trình liên hệ, tác động qua lại với nhau. Chính sự tác động đó đã dẫn đến sự biến đổi nói chung, tức là vận động. Quan điểm này đối lập với quan điểm duy tâm, siêu hình về vận động đi tìm nguồn gốc của vận động ở thần linh hoặc ở chủ thể nhận thức.

+ Vận động là hình thức tồn tại của vật chất nên các dạng vật chất được nhận thức thông qua sự vận động của chúng. 

+ Vận động là một thuộc tính cố hữu của vật chất nên nó không do ai sáng tạo ra và cũng không thể tiêu diệt được. Nguyên lý này được chứng minh bằng định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng. 

-         VD: Người giáo viên→ vận động: dạy học

Câu 4 trang 23 SGK GDCD lớp 10

Một học sinh chuyển cấp từ Trung học cơ sở lên cấp Trung học phổ thông có được coi là bước phát triển không? Vì sao?

Gợi ý làm bài:

Trong phép biện chứng duy vật, khái niệm phát triển dùng để chỉ quá trình vận động theo chiều hướng đi lên của sự vật: từ trình độ thấp lên trình độ cao hơn.

Vậy nên, một học sinh đi từ cấp trung học cơ sở lên cấp trung học phổ thông có được coi là bước phát triển. Đây thể hiện trình độ học tập của học sinh đã tăng lên nên mới được tăng cấp bậc đi học à Sự vận động đi lên

Câu 5 trang 23 SGK GDCD lớp 10

Em hãy nêu một vài ví dụ về sự phát triển trên các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, đời sống nhân dân… của nước ta hiện nay. Trong mỗi ví dụ ấy, cần nói rõ nội dung sự phát triển là gì.

Gợi ý làm bài:

Trong lĩnh vực nông nghiệp: có sự xuất hiện của các công cụ mới (máy cày, máy gặt, máy đập- tuốt lúa,...) trợ giúp và thay thế dần việc lao động bằng sức người à phát triển về khoa học kỹ thuật

- Trong lĩnh vực công nghiệp:

+ Tự động hóa dây chuyền sản xuất

+ Xuất hiện những ngành mới như: công nghệ thông tin,...

+ Công nghiệp hóa dầu: VN đã có nhà máy lọc dầu Dung Quất àcó thể tự sản xuất ra các sản phẩm như xăng, dầu hỏa,... để phục vụ cho nhu cầu trong nước và hướng đến xuất khẩu

- Trong đời sống nhân dân:

+ Cuộc sống ngày càng được cải thiện và nâng cao cả về vật chất lẫn tinh thần (Vd: hầu hết các gia đình đều có ti vi, tủ lạnh,...; trẻ em được đến trường; có các hoạt động giải trí,...)

+ Trình độ dân trí được nâng cao (Vd: ngày càng có nhiều tri thức trẻ & tài năng như Ngô Bảo Châu,...)

+ Ý thức người dân cũng thay đổi (Vd: tỉ lệ sinh con giảm,...)

Câu 6 trang 23 SGK GDCD lớp 10

Hãy sắp xếp các hiện tượng sau đây theo các hình thức vận động cơ bản của thế giới vật chất từ thấp đến cao.

a.     Sự dao động của con lắc

b.     Sự biến đổi của công cụ lao động từ đồ đá đến kim loại

c.     Ma sát sinh ra nhiệt

d.     Chim bay

e.     Sự chuyển hóa của các chất hóa học

f.     Câu cối ra hoa kết quả

g.     Nước bay hơi

h.     Sự trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường

i.       Sự thay đổi của các chế độ xã hội từ cộng sản nguyên thủy đến nay

Gợi ý làm bài:

1. Chim bay, sự dao động của con lắc (vận động cơ học)

2. Ma sát sinh ra nhiệt, nước bay hơi (vận động vật lí)

3. Sự chuyển hóa của các chất hóa học(vận động hóa học)

4. Sự trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường, cây cối ra hoa kết quả (vận động sinh học)

5. Sự biến đổi của công cụ lao động từ đồ đá đến kim loại, sự thay đổi của các chế độ xã hội từ cộng sản nguyên thủy đến nay (vận động xã hội)

Zaidap.com