Tiến bộ của công nghệ/2

Trong toàn bộ lịch sử, tiến bộ kĩ thuật thường gây ra đột phá, nhưng cuối cùng, chúng đã nâng cao chuẩn sống của mọi người, tạo ra việc làm mới, và cải tiến nền kinh tế. Chẳng hạn, phát kiến công nghiệp đã đột phá khu vực nông nghiệp, nhiều nông dân mất việc làm nhưng họ tìm ra việc làm trong chế tạo, và chuẩn sống của họ đã được nâng cao, tốt hơn làm việc ở nông trại.

Tuy nhiên, tiến bộ của Công nghệ thông tin lại khác. Nó đột phá nhiều việc làm và thay đổi mọi thứ. Lí do là công nghệ thay đổi nhanh, và phần lớn mọi người KHÔNG THỂ học được kĩ năng mới đủ nhanh để tìm ra việc làm mới. Trong vài năm tới, phần lớn công việc sẽ được robot và các công nghệ tự động hoá thực hiện, nhưng chỉ số ít người có giáo dục cao mới có thể được lợi. Khi nhiều công việc sẽ bị máy móc thực hiện, phần lớn lao động thủ công sẽ bị loại bỏ, và những người không có giáo dục đúng sẽ không có khả năng tìm ra công việc, và sẽ có thất nghiệp cao và hỗn loạn trong nhiều nước.

Ngày nay công nghệ Robotics đã tiến bộ nhanh thế, và cạnh tranh đã làm giảm đáng kể giá thành. Vài năm trước, robot chế tạo có thể có giá tới nửa triệu đô la, nhưng ngày nay giá đã giảm xuống còn vài nghìn đô la mà các cơ xưởng nhỏ có thể đủ sức mua được chúng. Theo tin tức cơ xưởng của Trung Quốc, một số robots bây giờ có giá vận hành thấp hơn lương của công nhân ở Trung Quốc. Do đó, Trung Quốc bây giờ đang dẫn đầu trong xây dựng các nhà máy chế tạo “không người lao động”, với robots làm mọi công việc để giữ cho nền kinh tế xuất khẩu của nó tăng trưởng. Nhưng robot xây dựng của Trung Quốc vẫn còn đi sau robot của Mĩ và Đức, có thể làm được nhiều hơn với giá thấp hơn nhiều. Từ 2014, nhiều nhà chế tạo đã đóng cửa hiệu ở Trung Quốc và trở về bờ Mĩ, bỏ lại vài triệu công nhân Trung Quốc không có việc làm.

Ngay cả với những sự kiện này, một số người vẫn không tin rằng điều đó có thể xảy ra cho họ. Vài tháng trước khi tôi có bài nói chuyện về thông minh nhân tạo trong một cuộc hội nghị, một quan chức chính phủ bảo tôi: “Tôi không nghĩ máy móc có thể thông minh hơn con người. Người kĩ thuật thường nói quá mọi thứ như trong phim khoa học viễn tưởng.” Tất nhiên, điều đó đã không xảy ra ở nước ông ấy hay đã không đe doạ vị trí của ông ấy, cho nên ông ấy không quan tâm. Nhưng quan ngại của tôi là cái gì sẽ xảy ra khi tự động hoá và robotics xảy ra ở đó? Người của ông ấy có biết cách xử trí vấn đề này không? Họ có đủ người có kĩ năng để tận dụng ưu thế của tiến bộ công nghệ không? Bao nhiêu người cũng có cùng thái độ về điều đó: nếu nó không xảy ra cho tôi, tôi không quan tâm tới nó?”

Ngày nay máy thông minh có thể học và giải các phương trình toán học phức tạp mà đã cản trở các nhà toán học trong nhiều năm. Chẳng hạn, máy tính IBM đánh bại nhà vô địch cờ vua thế giới, Gary Kasparov và từ đó trở nên, không kì thủ nào có thể thắng trận đấu với máy tính “Deep Blue” này. Trong cuộc phỏng vấn với báo chí vài tháng sau đó, Garry Kasparov nói về cái choáng của ông ấy và giận dữ vì bị máy tính đánh bại. Ông ấy nói rằng ông ấy đã bị chấn thương bởi vì bị máy đánh bại. Ông ấy biết về tiến bộ của công nghệ nhưng không bao giờ tin nó có thể đánh bại ông ấy với môn cờ vua. Ông ấy nói: “Không ai có thể tin được máy tính có thể học tất cả những nước đi phức tạp mãi cho tới khi điều đó là thực.”

Vài tháng trước, một máy tính Google khác cũng đánh bại người chơi “Cờ vây” từ Trung Quốc và Nhật Bản. “Cờ vây” là trò chơi bàn cờ chiến lược phức tạp đã từng phổ biến ở châu Á trong hàng nghìn năm. “Cờ vây” là trò chơi được các hoàng đế và học giả chơi với hàng trăm nghìn nước đi nhưng ít người có thể làm chủ nó. Bằng việc thắng trong trò chơi phức tạp này, tiến bộ của thông minh nhân tạo đã tiến tới mức trong vòng vài năm nữa, nhiều thứ có thể được giải quyết bằng máy thông minh.

Ngày nay công nghệ xe tự lái đã đe doa những người lái taxi và xe tải, và người ta dự đoán rằng trong vòng mười năm nữa, mọi người sẽ không phải học cách lái xe thêm nữa vì mọi xe mới sẽ là xe tự lái. Tự động hoá cơ xưởng đã làm thay đổi toàn bộ miền chế tạo, và những đột phá này đã tạo ra số lớn các công nhân cơ xưởng thất nghiệp trên khắp thế giới. Câu hỏi là “Khi nào nó sẽ xảy ra ở nước tôi?” và “Chúng ta có thể làm gì về nó?”

English version

Tác phẩm, tác giả, nguồn

• Tác phẩm: Xu hướng công nghệ
• Biên tập: Kipkis.com
• Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University