Quan niệm của hồ chí minh về vai trò và bản chất của đảng cộng sản việt nam

1. Về sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam

– Theo Lênin Đảng cộng sản là sự kết hợp chủ nghĩa Mác với phong trào công nhân. Người lưu ý rằng:

+ Sự kết hợp đó tạo cơ sở vững chắc cho cả hai: “ Chủ nghĩa Mác cần phong trào công nhân với tư cách là lực lượng để thực hiện chủ nghĩa của mình và phong trào công nhân cần chủ nghĩa Mác để soi đường, dẫn lối đấu tranh.
+ Trong mỗi nước khác nhau, sự kết hợp đó là sản phẩm của lịch sử, được thực hiện bằng con đường đặc biệt, tùy theo điều kiện không gian và thời gian.
– Hồ Chí Minh tiếp thu luận điểm này đã khẳng định tính đúng đắn của nó. Khi đề cập đến sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam, bên cạnh hai yếu tố chủ nghĩa Mác và phong trào công nhân, Hồ Chí Minh còn kể đến yếu tố thứ ba, đó là phong trào yêu nước. Đảng Cộng sản Việt Nam là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước.
Đây chính là quy luật hình thành và phát triển Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời là sự bổ sung sáng tạo vào kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin.
Một mặt, Hồ Chí Minh làm rõ vai trò to lớn của chủ nghĩa Mác-Lênin đối với cách mạng Việt Nam; đối với quá trình hình thành Đảng Cộng sản Việt Nam và đối với việc đảm bảo vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân Việt Nam đối với cách mạng Việt Nam.
Nhưng, vì sao Hồ Chí Minh lại thêm yếu tố phong trào yêu nước?

1. Phong trào yêu nước có vị trí, vai trò cực kỳ to lớn trong quá trình phát triển của dân tộc Việt Nam. Phong trào yêu nước Việt Nam là phong trào rộng lớn nhất có trước phong trào công nhân từ nghìn năm lịch sử. Nó cuốn hút mọi tầng lớp nhân dân, toàn dân tộc đứng lên chống kẻ thù. Phong trào công nhân ngay từ khi mới ra đời đã kết hợp với phong trào yêu nước.  Khác với những người cộng sản phương Tây, Hồ Chí Minh và những người cộng sản Việt Nam đã đi từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, từ giác ngộ dân tộc đến giác ngộ giai cấp.

2. Phong trào công nhân kết hợp với phong trào yêu nước vì cả hai đều có mục tiêu chung.
3. Đầu thế kỷ XX, nông dân Việt Nam chiếm hơn 90% dân số. Họ là bạn đồng minh tự nhiên của giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân và giai cấp nông dân hợp thành quân chủ lực của cách mạng. Họ có kẻ thù chung trước mắt là bọn đế quốc, thực dân.

4. Phong trào yêu nước của trí thức Việt Nam là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự kết hợp các yếu tố cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đầu thế kỷ XX, trí thức Việt Nam tuy số lượng không nhiều nhưng lại là những ngòi nổ cho các phong trào yêu nước bùng lên chống thực dân Pháp xâm lược và tay sai cũng như thúc đẩy sự canh tân và chấn hưng đất nước. Tri thức Việt Nam rất nhạy cảm với thời cuộc, do vậy, họ chủ động và có cơ hội đón nhận những “luồng gió mới về tư tưởng của tất cả các trào lưu trên thế giới dội vào Việt Nam.

Quy luật hình thành đảng cộng sản Việt Nam trên cơ sở kết hợp vấn đề dân tộc với giai cấp, có ý nghĩa quan trọng đối với quá trình hình thành Đảng ở một nước thuộc địa. Đảng định hướng đúng đắn và thúc đẩy phong trào cách mạng. Hồ Chí Minh tìm cách truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào trong dân, vào phong trào yêu nước, phong trào công nhân. Bác viết “không phải mọi người yêu nước đều là cộng sản, việc tiếp nhận đường lối của Đảng cộng sản là cần thiết để xác định mục tiêu yêu nước đúng đắn. Mỗi người cộng sản trước hết phải là một người yêu nước tiêu biểu, phải truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào trong dân, lãnh đạo công nhân và quần chúng thực hiện thắng lợi đường lối của Đảng”.

Cách mạng Việt Nam đi từ tự phát đến tự giác, có tổ chức, có đường lối được giác ngộ chủ nghĩa Mác-Lênin giành được thắng lợi to lớn đó là nhờ có Đảng Cộng sản Việt Nam.

2. Vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam

Cách mạng là cuộc đấu tranh gian khổ. Kẻ địch rất mạnh. Muốn thắng lợi thì quần chúng phải tổ chức rất chặt chẽ, chí khí phải kiên quyết. Vì vậy, phải có Đảng để tổ chức và giáo dục nhân dân thành một đội quân thật mạnh, để đánh đổ kẻ địch,  giành chính quyền.
Vận dụng sáng tạo lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin và kế thừa truyền thống dân tộc, Hồ Chí Minh khẳng định cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhưng quần chúng phải được giác ngộ, được tổ chức và được lãnh đạo theo một đường lối đúng đắn mới trở thành lực lượng to lớn của cách mạng – như con thuyền có người cầm lái vững vàng… thì thuyền mới vượt qua được gió to sóng cả để đi đến bến bờ. Bác nhấn mạnh “cách mạng trước hết phải có gì? Phải có Đảng Cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp ở mọi nơi. Đảng có vững cách mạng mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thì con thuyền mới chạy.”Hồ Chí Minh cho rằng: “Muốn khỏi đi lạc phương hướng, quần chúng phải có Đảng lãnh đạo để nhận rõ tình hình, đường lối và định phương châm cho đúng…Cách mạng thắng lợi rồi, quần chúng vẫn cần có Đảng lãnh đạo”.

Đảng Cộng sản Việt Nam là chính đảng cách mạng mang bản chất của giai cấp công nhân Việt Nam, là đội tiền phong của giai cấp công nhân, có khả năng đoàn kết tập hợp các tầng lớp nhân dân khác làm cách mạng. Đảng là đội tiền phong dũng cảm và là đội tham mưu sáng suốt. Đảng Cộng sản Việt Nam tận tâm, tận lực phụng sự tổ quốc, phụng sự nhân dân, trung thành tuyệt đối với lợi ích của giai cấp, của nhân dân, của dân tộc, Đảng không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của nhân dân và của dân tộc. Mục tiêu phấn đấu của Đảng là độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân, hạnh phúc cho mọi người.

Đảng cộng sản Việt Nam là người lãnh đạo duy nhất, là yếu tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam vì sự ra đời, tồn tại và phát triển của Đảng phù hợp với quy luật phát triển của xã hội và Đảng không có mục đích tự thân. Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với cách mạng Việt Nam đã được thực tế lịch sử chứng minh.

Theo Hồ Chí Minh, Đảng là yếu tố quyết định thắng lợi là vì:

– Đảng được trang bị học thuyết Mác-Lênin , đây là học thuyết cách mạng và khoa học nhất thời đại, “đây là chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất”.

– Đảng viên của Đảng là những người ưu tú nhất, tiên tiến nhất của dân tộc. “ Đảng là con nhà nòi” của dân tộc Việt Nam.

– Đảng được nhân dân tin cậy, thừa nhận là lực lượng dẫn dắt họ đi tới ấm no, hạnh phúc.
Hồ Chí Minh khẳng định: sở dĩ cách mạng Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn là nhờ “ta có một Đảng to lớn, mạnh mẽ, to lớn mạnh mẽ là vì có chủ nghĩa Mác-Lênin, có sự cố gắng không ngừng của toàn thể đảng viên, vì được toàn quân, toàn dân tin yêu, ủng hộ”.

3. Bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam

– Theo quan điểm của Mác, Awngghen, Lênin: Đảng cộng sản là đảng của giai cấp vô sản, đấu tranh đòi quyền lợi cho giai cấp vô sản nước mình và toàn bộ giai cấp vô sản thế giới.
Đảng bao gồm những phần tử tiên tiến nhất trong giai cấp vô sản, là đội tiền phong, bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp vô sản.

– Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam chúng ta thấy nhận thức của Người về vấn đề này là nhất quán. Quá trình này được thể hiện như sau:

+ Về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ở các nước tư bản đã được Mác và Awngghen khẳng định, còn vấn đề sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ở các nước thuộc địa nơi có số lượng giai cấp công nhân ít, trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật thấp là điều mà Hồ Chí Minh hết sức quan tâm, tìm hiểu, nghiên cứu và đã có những kết luận đúng đắn. Qua nghiên cứu, khoa sát phong trào công nhân ở các nước thuộc địa cũng như ở Việt Nam, Hồ Chí Minh khẳng định: “Ngày nay giai cấp công nhân là giai cấp độc nhất và duy nhất có thể đương đầu với đế quốc, thực dân nên là giai cấp duy nhất có thể lãnh đạo cách mạng”.

+ Trong cương lĩnh tháng 2/1930, Hồ Chí Minh viết: “ Đảng là đội tiên phong của giai cấp vô sản”

+ Đến Đại hội II (2/1951) từ điều kiện lịch sử cụ thể lúc này Người nói: Đảng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động, chính vì vậy là Đảng của dân tộc Việt Nam.

+ Trong tác phẩm “Thường thức chính trị” (1953) Hồ Chí Minh viết “ Đảng của giai cấp lao động, Đảng của toàn dân”

+ Tháng 2/1951, Bác viết: “Trong giai đoạn này, quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc là một. Chính vì Đảng là đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động cho nên nó phải là Đảng của cả dân tộc Việt Nam”.

+ Năm 1961, Bác viết: “Đảng ta là đảng của giai cấp công nhân, đồng thời là Đảng của dân tộc không thiên tư, thiên vị.”

Từ quy luật hình thành và phát triển đảng, Hồ Chí Minh đã đi đến luận điểm Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân đồng thời là Đảng của cả dân tộc Việt Nam. Đảng là đội tiền phong của đạo quân vô sản, Đảng tập hợp vào hàng ngũ của mình những người “tin theo chủ nghĩa cộng sản, chương trình Đảng và quốc tế cộng sản… dám hy sinh phục tùng mệnh lệnh Đảng và đóng kinh phí, chịu phấn đấu trong một bộ phận của Đảng”.

Cách diễn đạt của Hồ Chí Minh về bản chất giai cấp công nhân của Đảng xét về mặt ngôn từ có chỗ khác nhau nhưng thực chất Người luôn khẳng định tính chất giai cấp công nhân của Đảng Cộng sản Việt Nam. Điều này thể hiện:

Về tính giai cấp công nhân
+ Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động. chủ nghĩa Mác-Lênin là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân.

+ Đảng đưa đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội

+ Đảng tổ chức và sinh hoạt theo những nguyên tắc Đảng kiểu mới của giai cấp vô sản.

Về tính dân tộc của Đảng
+ Đảng đại diện và tiêu biểu cho lợi ích của toàn dân tộc, hoạt động của Đảng là nhằm đem lại lợi ích cho toàn thể dân tộc. Hồ Chí Minh viết: “ngoài lợi ích của Tổ quốc và nhân dân, Đảng ta không có lợi ích nào khác”.

+ Đảng viên của Đảng bao gồm những người Việt Nam yêu nước, những người con ưu tú của dân tộc.

+ Cơ sở xã hội của Đảng rất rộng lớn cả dân tộc bao gồm cả quốc dân, trừ bọ phản quốc và tham ô ra ngoài.

+ thành phần xuất thân của đảng viên rất đa dạng: công nhân, nông dân, trí thức, tiểu tư sản…

4. Quan niệm về Đảng cộng sản Việt Nam cầm quyền

a) Đảng lãnh đạo nhân dân giành chính quyền trở thành Đảng cầm quyền

Hồ Chí Minh đã sớm xác định độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam. Cách mạng Việt Nam muốn thành công phải đi theo chủ nghĩa Mác-Lênin, phải có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Đồng thời, Người chỉ rõ “… chỉ có đảng nào theo lý luận cách mạng tiền phong, đảng cách mạng mới làm nổi trách nhiệm cách mạng tiền phong”, “Đảng muốn vững phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy” “bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin”… Chủ nghĩa Mác-Lênin là học thuyết về giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động, các dân tộc bị áp bức và giải phóng con người nói chung, đồng thời là học thuyết về sự phát triển xã hội lên một hình thái cao hơn, xoá bỏ hoàn toàn bất công, nguồn gốc đẻ ra sự bóc lột, áp bức. “Chủ nghĩa Mác-Lênin là lực lượng tư tưởng hùng mạnh chỉ đạo đảng chúng tôi, làm cho đảng chúng tôi có thể trở thành hình thức tổ chức cao nhất của quần chúng lao động, hiện thân của trí tuệ, danh dự và lương tâm của dân tộc chúng tôi”.

Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm cốt có nghĩa là Đảng ta nắm vững tinh thần của chủ nghĩa Mác-Lênin, lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác-Lênin, đồng thời nắm vững tinh hoa văn hoá dân tộc và trí tuệ thời đại vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của nước ta. Không máy móc, kinh viện, giáo điều.

Hồ Chí Minh khẳng định Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cách mạng chân chính, mang bản chất của giai cấp công nhân. Đảng không phải là một tổ chức tự thân và vì vậy, mục đích, tôn chỉ của Đảng là “ tận tâm”, ‘tận lực”, “phụng sự”, và “trung thành” với lợi ích của dân tộc việt Nam; ngoài lợi ích của giai cấp của nhân dân và toàn thể dân tộc Việt Nam, Đảng không có lợi ích nào khác.
Với đường lối chính trị đúng đắn, tổ chức chặt chẽ, Đảng đã lãnh đạo toàn dân tộc giành chín h quyền, thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Đó cũng là thời điểm Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành Đảng cầm quyền.

b) Quan niệm của Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền

“Đảng cầm quyền” là khái niệm dùng trong khoa học chính trị, chỉ một đảng chính trị đại diện cho một giai cấp đang nắm giữ và lãnh đạo chính quyền để điều hành quản lý đất nước nhằm thực hiện lợi ích của giai cấp mình. Ở các nước tư bản chủ nghĩa, nếu một chính đảng có có đại biểu giành được đa số phiếu tại các cuộc bầu cử trong Quốc hội thì đảng đó trở thành đảng cầm quyền.

– Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, có thể bắt gặp các khái niệm cùng chỉ một hiện tượng Đảng lãnh đạo xã hội sau khi giành được chính quyền nhà nước. Theo Hồ Chí Minh, “Đảng cầm quyền” là đảng tiếp tục lãnh đạo sự nghiệp cách mạng trong điều kiện Đảng đã lãnh đạo quần chúng nhân dân giành được quyền lực nhà nước và Đảng trực tiếp lãnh đạo bộ máy nhà nước đó để hoàn thành sự nghiệp độ lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

– Trong điều kiện Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền, bản chất, mục đích, lý tưởng của Đảng không thay đổi mà còn có  thêm những điều kiện và sức mạnh nhằm hiện thực hóa mục đích, lý tưởng ấy.

– Đảng cầm quyền, dân là chủ: Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng, Đảng lãnh đạo cách mạng là để thiết lập và củng cố quyền làm chủ của nhân dân. Theo Người, quyền lực thuộc về nhân dân là bản chất, là nguyên tắc số một của chế độ mới, một khi xa rời nguyên tắc này, Đảng sẽ trở thành đối lập với dân. Dân làm chủ, Đảng lãnh đạo, Đảng phải lấy dân làm gốc.

Mặt khác, dân muốn làm chủ thật sự thì phải theo Đảng. mỗi người dân phải biết lợi ích và bổn phận của mình tham gia xây dựng chính quyền.

– Đảng cầm quyền vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân.  Quan điểm này là sự vận dụng, phát triển hết sức sáng tạo lý luận Mác-Lênin về đảng vô sản kiểu mới.