Làm sao nhận biết bệnh gì qua số lần đi đại tiện

Phân của người bình thường có hình dây, mềm vừa phải, có mùi thối. Nói chung mỗi ngày đi một lần. Nhưng nếu tính chất của phân bình thường, mỗi ngày dại tiện ba lần trở xuống hoặc 2 — 3 ngày đại tiện một lần cũng vẫn là hiện tượng bình thường. Chỉ có vượt quá phạm vi này mới bị coi là bất bình thường.

. Biểu hiện là:

a) ía chảy

ỉa chảy là chỉ sốlần đại tiện tăng nhiều, phân lỏng hoặc có niêm dịch, máu mủ. Do niêm mạc ruột, phần tiết và hấp thu gặp chướng ngại hoặc ruột nhu động quá nhanh gây ra ỉa chảy thường thấy ở người bị viêm ruột cấp hoặc mãn tính, bệnh lị, ngộ độc cấp tính (ngộ độc dầu trẩu, cá nóc...), cũng có thể thấy ở một số người bị các chứng: hoóc môn dạ dày, đường ruột tiết ra nhiều hơn, nội phân tiết trao đổi chất gặp chướng ngại như chức năng sinh lý của tuyếngiáp trạng quá mức bình thường... Ngoài ra, ăn uống không hợp lý, bị lạnh dẫn đến tiêu hóa không tốt cũng có thể gây ra ỉa chảy trong thời gian ngắn.

Chẩn đoán nguyên nhân gâyra bệnh ỉa chảy phải dựa vào lịch sử bệnh tình tỉ mỉ, kiểm tra thể chất, xét nghiệm phân và kiểm tra đặc biệt cần thiết đốivới người bệnh. Nhưng người bệnh cũng có thể căn cứ vào quá trình mắc bệnh và số lần đại tiện, tình trạng của phân, mối quan hệ giữa ỉa chảy và việc đau bụng để tự mình phân tích, bước đầu xác định nguyên nhân gây bệnh. Phương pháp như sau:

-     Chú ý quá trình mắc bệnh và số lần đại tiện: mắc bệnh nhanh, quá trình bị bệnh ngắn, số lần đi chảy nhiều, thường là ỉa chảy cấp tính; quá trình bị bệnh dài, số lần ỉa chảy ít thường là ỉa chảy mãn tính.

-     Chú ý tình trạng của phân: đã giới thiệu ở mục trước.

-     Chú ý quan hệ giữa ỉa chảy và đau bụng: đau quặn xung quanh vùng rốn thường là ngộ độc khi ăn nhiều thức ăn muối; đau bụng dưới bên trái thường là bệnh lị do vi khuẩn; đau bụng dưới bên phải thường là bệnh lị amíp và bệnh lao ruột; đau ởvùng giữa bụng trên thường là viêm tràng vị; sau khi ỉa chảy vẫn đau bụng thường là bệnh lị, sau khi đi chảy không đau bụng nữa thường là viêm ruột, lao ruột.

-     Chú ý vùng bụng có khối u và gan tì có sưng to không: nếu sờ thấy vùng bụng sưng to nên nghĩ đến khối u; nếu sờthấy gan tì sưng to mà ở khu vực đangbị dịch bệnh trùng hút máu, đầu tiên nên nghĩ đến bệnh côn trùng hút máu.

-     Chú ý triệu chứng kèm theo: ỉa chảy cấp tính kèm theo các triệu chứng toàn thần như sốt, thường là nhiễm trùng đường ruột, ngộ độc thức ăn, nhiễm khuẩn xaomân; còn ỉa chảy mãn tính kèm theo sốt thường bị bệnh lị mãn tính do vi khuẩn, bệnh lị amíp, bệnh trùng hút máu, lao ruột ung thư kết tràng. Nói chung bệnh lị do vi khuẩn thường hay “mót mà không đi được” còn viêm ruột thường không có triệu chứng này.

b)  Táo bón

Người bình thường ở tuổi thành niên 1-2 ngày nên đại tiện một lần, nếu 2-3 ngày trở lên vẫn không đại tiện, phân khô, rắn, khó thải ra thì gọi là táo bón.

Táo bón chia làm hai loại: táo bón do chức năng và táo bón do khí chất. Trong cuộc sống thường ngày, bệnh táo bón do chức năng xảy ra nhiều hơn.

Táo bón do chức năng còn gọi là táo bón do thói quen, nguyên nhân của nó thường là mấy loại sau:

-     Chỉ ăn riêng một thứ: Thói quen ăn uống không tốt sẽ làm cho lượng xenlulô trong thức ăn quá ít, cho nên sự kích thích mà đường ruột nhận thức không đủ, nhu động có tính phản xạ suy yếu gây ra táo bón.

-     Thường xuyên nhịn đại tiện, đại tiên không định giờ, chỗ đi đại tiện và tư thế đại tiện không thoải mái và thường xuyên uống thuốc chống ỉa chảy mạnhhoặc phải rửa ruột có thể làm cho tính phản xạ mẫn cảm của trực tràng suy yếu nên tuy có phân tiến vào nhưng không đủ để gây ra xung đột thần kinh hữu hiệu dẫn đến táo bón.

-     Tinh thần phiền muộn hoặc kích động quá mức cũng sẽ gây ra táo bón.

-     Nằm lâu hoặc lượng hoạt động quá ít cũng sẽ gây ra táo bón. Táo bón do khí chất là do bệnh biến về khí chất gây ra, nguyên nhân thường gặp có:

-     Tắc nghẽn một đoạn ruột: như khối u, dính ruột, kết tràng lớn...

-     Bệnh bên ngoài đường ruột chèn ép đường ruột: nhu nhọt bọc buồng trứng, nhọt cơ tử cung, khối u lớn trong khoang bụng hoặc báng nước.

-     Bệnh ở hậu môn trực tràng: như các chứng viêm, trĩ, rách hậu môn...

Ngoài ra, bệnh biến về cột sống làm cho hoạt động của thần kinh phó giao cảm bị ức chế, ngộ độc chì, thạch tín, thủy ngân, phốtpho..., ruột nhu động suy yếu, niêm mạc trực tràng nhồi máu và mất phản xạ đại tiện, uống một số loại thuốc (như Streptomycin) đều có thể gây ra táo bón.

Chẩn đoán bệnh táo bón không khó nhưng xác định nguyên nhân của nó thì khá phức tạp. Phương pháp thường dùng là: đầu tiên phải phân biệt rõ táo bón do chức năng hay táo bón do khí chất. Trên cơ sở loại bỏ táo bón do chức năng, hãy nghĩ xem có phải thuộc loại táo bón do chất khí không.

Bệnh táo bón do chức năng: có thể tiến hành kiểm tra từ các phương diện ăn uống, thói quen sinh hoạt... và bắt tay vào thay đổi thói quen sinh hoạt ăn uống không tốt và rèn luyện thể dục thể thao, thử làm trong một thời gian mà có hiệu quả thì trên cơbắn có thể chẩn đoán là táo bón do chức năng.

Bệnh táo bón do khí chất: phải kết hợp với lịch sử bệnh tình, tuổi tác giới tính của nước tiểu bệnh để xem xét, phải tìm hiểu xem trước kia có phải đã từng bị ỉa chảy hay không, bản thân ruột có bệnh không, vùng bụng có khối u không, đồng thời có thể kết hợp với các triệu chứng dưới đây để chẩn đoán bước đầu.

Ví dụ:

—  Người trung niên, cao tuổi có thói quen đại tiện luôn bình thường thì không có nguyên nhân khác mà bị táo bón dạng lưới hoặc dạng tiến hành, phân nhỏ hoặc lẫn máu thì nên nghĩ đến khả năng mắc bệnh ung thư trực tràng hoặc kết tràng.

—  Khi bị táo bón kèm theo ỉa chảy đan xen nhau đồng thời kèm theo đau bụng, sốt, gầy gò thì thường là bị lao ruột.

—  Cục phân nhỏ mảnh, giống như phân dê thường là bị co giật kết tràng hoặc dị ứng kết tràng.