Bài soạn "Cụm động từ" số 4 - 6 Bài soạn "Cụm động từ" lớp 6 hay nhất

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Cụm động từ là gì?

1.1. Các từ ngữ in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào?Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người.

(Em bé thông minh)

Trả lời:

Các từ ngữ in đậm là phụ ngữ của các động từ chính: đi, ra
đã, nhiều nơi bổ sung ý nghĩa cho động từ đi
cũng, những câu đố oái oăm để hỏi mọi người bổ sung ý nghĩa cho động từ ra
1.2. Thử lược bỏ các từ ngữ in đậm nói trên rồi rút ra nhận xét về vai trò của chúng.Nếu ta lược bỏ các từ in đậm thì câu còn lại là: Viên quan ấy đi đến đâu quan ra.==> Như vậy ta không thể lược bỏ các từ in đậm trong câu. Vì thiếu chúng câu văn trở nên tối nghĩa, khó hiểu. Như vậy, các từ ngữ bổ sung ý nghĩa cho động từ có một vai trò quan trọng, giúp biểu đạt trọn vẹn ý nghĩa.1.3. Tìm một cụm động từ. Đặt câu với cụm động từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm động từ so với một động từ.

Ví dụ cụm động từ “đang ăn cơm”
Đặt câu: Tôi đang ăn cơm thì anh ấy đến chơi.
Nhận xét: Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ, cụ thể và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ.

2. Cấu tạo của cụm động từ

2.1. Vẽ mô hình cấu tạo cụm động từ trong các câu ở phần 1

3. Ghi nhớ

Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa.
Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.
Mô hình cụm động từ

Trong cụm động từ:
Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho động từ các ý nghĩa: quan hệ thời gian; sự tiếp diễn tương tự; sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; sự khẳng định hoặc phủ định hành động, ...
Các phụ ngữ ở phần sau bổ sung cho động từ các chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện và cách thức hành động, ..

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: (Trang 148- SGK Ngữ văn 6 tập 1) Tìm các cụm động từ trong những câu sau:a. Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà. (Em bé thông minh)b. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. (Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)c. Cuối cùng triều đình đành tìm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ. (Em bé thông minh)

Bài làm:
Các cụm động từ trong các câu trên là:

a. Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà.

b. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

c. Cuối cùng triều đình đành tìm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ.

Câu 2: (Trang 149 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ

Bài làm:

Phụ trước - Trung tâm - Phụ sau

Còn/ đang - đùa nghịch - ở sau nhà.

yêu thương - Mị Nương hết mực.

muốn - kén - cho con một người chồng thật xứng đáng.

Đành/ tìm cách - giữ - sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến em bé thông minh nọ.

Câu 3: (Trang 149 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây.
Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào, thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan [...] Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài đây rồi, chả phải tìm đâu mất công.
(Em bé thông minh)
Bài làm:
Phụ ngữ: chưa thể hiện sự lúng túng của người cha, là từ phủ định tương đối.
Phụ ngữ: không thể hiện sự bối rối, không xử trí được tình huống của viên quan, là từ biểu thị ý phủ định đối với điều được nêu ra sau đó.
Hai phụ ngữ thể hiện thái độ lúng túng, bối rối của người cha và viên quan càng nhiều bao nhiêu thì càng thể hiện sự thông minh tuyệt vời, tài ứng biến nhanh nhạy của em bé bấy nhiêu.

Câu 4: (Trang 149 - SGK Ngữ văn 6 tập 1) Viết một câu trình bày ý nghĩa truyện “Treo biển”, chỉ ra các cụm động từ có trong đoạn văn đó.
Bài làm:
Câu văn: Truyện Treo biển có ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng những người làm việc thiếu chủ kiến. Đồng thời truyện đã tạo ra tiếng cười sảng khoái cho người đọc.
Câu trên có 2 cụm động từ:
có ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng, trong đó phê phán là động từ trung tâm.
đã tạo ra tiếng cười sảng khoái, trong đó tạo ra là động từ trung tâm.

Hãy viết một đoạn văn ngắn có sử dụng cụm động từ
Bài làm:
Bài tham khảo 1:
"Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình" Đây là câu nói rất hay mà Bác Hồ đã dành tặng cho tầng lớp thiếu niên chúng ta, ý nhắc bảo chúng ta hãy tập trung học tập thật tốt là sẽ trở thành một con người tốt. Là một thành viên trong đoàn trường, em càng phấn đấu mình hơn để có thể làm tấm gương cho các bạn noi theo. Em cố gắng học tập một cách chăm chỉ nhất, làm mọi công việc theo quy định của trường lớp đã đề ra. Hằng ngày, em vẫn thường đốc thúc các bạn đi học và làm bài tập đầy đủ. Trong lớp em thường xuyên giơ tay phát biểu, xây dựng bài. Những lúc cô giảng, em chăm chú nghe một cách say sưa như nghe những câu chuyện của bà vậy. Em rất mong mình có thể là một tấm gương để mọi người noi theo.
=>Cụm động từ: tặng cho tầng lớp thiếu niên chúng ta, làm bài tập đầy đủ.

Bài tham khảo 2:
Sáng sớm khi ông mặt trời đang từ từ nhô từ phía đằng đông ấy là lúc một ngày làm việc bắt đầu. Những đám mây trên bầy trời đang lững lờ trôi. Cánh đồng lúa khoác trên mình tấm áo màu xanh trải dài tít tắp đến tận chân trời. Những hạt sương long lanh còn đọng lại trong veo long lanh như những biên pha lê quý hiếm. Thỉnh thoảng trên cánh đồng ta bắt gặp vài chú cò bay lả kiếm mồi. Những người nông dân bắt đầu một ngày mới làm việc trên ruộng đồng. Cả ngôi làng bắt đầu tấp nập, rộn ràng đón chào ngày mới.
=> Cụm động từ: đang lững lờ trôi, còn đọng lại.