Bình giảng khổ thơ 10, 11 trong bài thơ “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên- Văn 12

Đề bài: Em hãy bình giảng khổ thơ 10, 11 trong bài thơ “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên.

Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ

Nơi nao qua, lòng chẳng lại yêu thương?

Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn!

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét

Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng

Như xuân đến chim rừng lông trở biếc

Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương.

Khi mà được trở về với cuộc sống xanh tươi, và trở về với nhân dân, đất nước, hồn thơ giàu tính chất trí tuệ, nó như được trầm lắng của Chế Lan Viên đã được tắm đẫm trong cảm xúc đằm thắm ngọt ngào. Và có thể nói rằng chính điều đó tạo nên nét phong cách khó lẫn của thơ ông. Tác phẩm “Tiếng hát con tàu” được xem như là một bài thơ tiêu biểu của tập “Ánh sáng và phù sa” được sáng tác 1960, trong đó dường như cũng đã có những đoạn thơ đã kết tinh được những nét đặc sắc ấy của bài thơ:

Nhớ bản sương giăng, nhớ con đèo mây phủ

Nơi nao qua, lòng chẳng lại yếu thương?

Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét

Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng

Như xuân đến chim rừng lông trở biếc

Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương.

Và trong những năm người nghệ sĩ kháng chiến cùng nhân dân Tây Bắc dường nư cũng đã được tiến hành cuộc chiến tranh ái quốc vĩ đại là những năm tháng vô cùng gian khổ và đó cũng chính là sự hy sinh, nhưng cũng sâu nặng nghĩa tình và không thể nào quên. Cho nên ta có thể nói được chính giữa những ngày đất nước rộn ràng không khí xây dựng, như đã được sống giữa thủ đô hoa lệ, và nó như là được hồi tưởng về Tây Bắc, nhà thơ vẫn cảm thấy nhớ da diết một bản làng ” Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ”. Ta có thể nhận thấy được tiểu đối “bản sương giăng” với “đeo mây phủ”, cùng với điệp từ “nhớ” dường như cũng đã tô đậm cảm xúc ấy. Và cũng chỉ như thế là chỉ bằng một hình ảnh mà tác giả Chế Lan Viên dường như cũng đã làm sống dậy được một vùng quê Tây Bắc xa xôi với “bản sương giăng, đèo mây phủ”. Tây Bắc dường như cũng đã hiện lên trong câu thơ Chế Lan Viên thật đẹp, đó chính là một vẻ đẹp huyền ảo, và ở trong đó như đã có cái gì đó heo hút mà vẫn kỳ vĩ rất tiêu biểu cho vẻ đẹp núi rừng miền Tây. Và phải quen thuộc và phải thật gắn bó nhiều với Tây Bắc thì mới tạo ra được một hình ảnh thơ đơn sơ mà gợi cảm và đúng đến thế. Ta như cũng đã được bắt gặp một hình ảnh gợi lại một miền đất xa xôi như lại được ẩn hiện trong sương mờ mây núi và dường như nó cũng chính là trong sương khói của hoài niệm mà dường như cũng đã làm khơi dậy trong tâm hồn ta biết bao hình ảnh như đã thật thân thiết của những bản làng Tây Bắc. Có thể nói được chính những tình cảm thắm thiết nghĩa tình của những con người chất phác nhưng rất đỗi bình dị và cả một mạch thơ về tình quân dân, tình đồng bào trong những năm kháng chiến chống Pháp dường như có thể kể đến đó là “Nhớ” của tác giả Hồng Nguyên, Bao giờ trở lại của Hoàng Trung Thông, Viết Bác của Tố Hữu:…

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

“Bản sương giăng, đèo mây phủ” cũng là một câu như thường gợi lên những gian khổ của những ngày kháng chiến và thường nó cũng như lại dễ gợi nỗi buồn cho con người. Có thể thấy được bằng một tấm lòng gắn bó thiết tha với đất nước, với nhân dân, ta như cũng có thể thấy được những người mà nhà thơ “trọn đời nhớ mãi ơn nuôi” thì những nơi đó bỗng trở thành niềm thương, trở thành những nỗi nhớ của trái tim tác giả. Và ta cũng đã thấy được các tác giả càng thấm thía một điều dường như đã trở thành chân lý trái tim đó chính là”nơi nào qua lòng lại chẳng yêu thương?”. Câu hỏi tu từ được Chế Lan Viên sử dụng như đã thật nhẹ nhàng tha thiết hỏi đấy mà nào cần ai phải trả lời. Và cũng chính như bởi bản thân câu thơ đã chứa đựng cả câu trả lời rồi. Câu thơ Chế Lan Viên dường như cũng đã thật là mang nặng tính chất khái quát và rất giàu tính chất triết lý. Có thể thấy được những triết lý được nếu ra nhưng lại không khô khan. Và cũng chính vì đó còn là những ý thơ được cất lên từ những xúc động dường như cũng đã được lắng nghe của chính lòng mình thông qua sự trải nghiệm của cuộc sống để rút ra quy luật phố biến của đời sống trái tim con người.

Và phải nói rằng bằng trí tuệ sắc sảo và trái tim nhạy cảm, Chế Lan Viên cũng như đã còn khám phá ra một quy luật sâu xa mà lý thú.

Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn.

Thật vậy, ta như cảm thấy được những gì gần gũi và quá quen thuộc với chúng ta thì khi có nó, và cũng như ở gần nó ta không thể nào mà có thể nhận ra được sự quan trọng. Bất cứ khi nào mất đi thì xa cách ta mới thấy được sự thấm thía của sự gắn bó. Bởi thế mà đất ở cũng đã thành có tâm hồn vậy.

Ở khổ thơ tiếp theo, mạch thơ dường như đột ngột chuyển sang một rung cảm và suy tưởng khác. Đó là tình yêu và đất lạ:

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét

Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng

Như xuân đến chim rừng lông trở biếc

Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương

Tình yêu được xem là một trong những đề tài khá quen thuộc. Nhưng khi mà viết về nó, bằng những câu thơ trên Chế Lan Viên ông dường như vẫn có cách nói độc đáo và hấp dẫn. Khi tác giả nói về tình yêu và nỗi nhớ, tác giả đã có cách so sánh thật mới lạ và thú vị. Ta dường như cũng lại đã bắt gặp một nét quen thuộc rất dễ nhận ra của phong cách Chế Lan Viên đó chính là những hình ảnh thơ giàu chất trí tuệ, như chứa đựng được nhữn sự triết lý qua sự chiêm nghiệm của cuộc đời mà chất chứa cảm xúc dạt dào nó như thể tiếng lòng bật lên từ một trái tim đang nồng nàn nỗi nhớ.

Ta cũng như đã cảm thấy chính nỗi nhớ trong tình yêu giữa anh và em là tất yếu như “đông về nhớ rét”. Và còn chính tình yêu của ta thật thiêng liêng thật quý “như cánh kiến hoa vàng” nó chính là một đặc sản của núi rừng Tây Bắc và đẹp lung linh như sắc biếc chim rừng khi xuân sang vậy.

Dễ nhận thấy được trên cái mạch triết lý ấy, nhà thơ như bỗng reo lên khi phát hiện ra một chân lý giản dị mà sâu xa khác của tình cảm đó chính là “Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương” như thật thi vị biết bao nhiêu.

Với hai khổ thơ đặc sắc trên nhà thơ Chế Lan Viên dường như cũng đã nói nhiều về nỗi nhớ, về “Tình yêu”. Nói nhiều về tình yêu nhưng thực chất là nói về tình cảm của nhà thơ đối với nhân dân đất nước. Và đây cũng có thể hiểu được nó như cũng chính là cội nguồn để sáng tạo nghệ thuật, thơ ca. Cũng chính vì thế mà ý thơ vẫn nằm trong mạch suy tư và cảm xúc chung của bài thơ.

Nguồn: Văn mẫu hay