Phân tích nhân vật Xôcôlốp trong Số phận con người – Văn mẫu lớp 12

Phân tích nhân vật Xôcôlốp trong Số phận con người – Văn mẫu lớp 12

Phân tích nhân vật Xôcôlốp trong Số phận con người – Bài số 1

Mi- khai- in A- lếch- xan- đrô- vích Sô- lô- khốp là một nhà văn lỗi lạc người Nga, ông để lại nhiều tác phẩm văn học có giá trị, làm say mê bao thế hệ độc giả, không chỉ phong phạm vi nước Nga mà còn là độc giả trên toàn thế giới. Với những đóng góp của ông cho văn học, ông được đánh giá là một nhà tiểu thuyết có tài, được vinh dự liệt vào hàng các nhà văn lớn nhất thế kỉ XX. Trong số những tác phẩm của ông, không thể không kể đến truyện ngắn “Số phận con người”, đây không chỉ là một tác phẩm phản ánh hiện thực, mang giá trị nhân văn sâu sắc, mà nó còn là tác phẩm đánh dấu cho “chân trời mới” của văn học Nga. Tác phẩm chứa đựng một dung lượng lớn những tư tưởng, nhiều người còn liệt nó vào loại tiểu anh hùng ca. Truyện ngắn xoay quanh cuộc đời và số phận của hai nhân vật Xô- cô- lốp và bé Va- ni- a. Trong đó, nhà văn Sô- lô- khốp đã rất kì công khi xây dựng nhân vật Xô- cô- lốp, đây có thể xem là nhân vật kí thác tư tưởng của nhà văn.

Truyện ngắn này chính là kết quả của cuộc gặp gỡ giữa nhà văn Sô- lô- khốp với nhân vật chính của truyện ngắn này An – đrây Xô- cô- lốp. Theo lời kể của tác giả, chân dung về con người và cuộc đời của Xô- cô- lốp cũng dần dần được hé mở. TRước hết, Xô- cô- lốp hiện lên với hình ảnh của một người lính Xô Viết thực thụ, với những khí phách anh hùng và những chiến công đầy hiển hách. Khi chiến tranh bùng nổ, Xô- cô- lốp đã tình nguyện xung phong đi lính, để lại vợ và ba người con ở hậu phương. Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng khắc nghiệt, thể hiện ngay qua những vết thương của anh, chỉ một năm chiến đấu, anh bị thương hai lần, vào tay và chân, không những thế anh còn bị đày đọa trong những trại tập trung của quân đội phát xít. Dù bị quân địch đày đọa nhưng Xô- cô- lốp không chịu đầu hàng mà luôn nhen nhóm ý định phản công. Và khi thời cơ đến, anh đã anh dũng chiến đấu và lập được chiến công hiển hách.

Đó là khi cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt nhất, quân đội phát xít thua to trên mặt trận Xô – Đức, lực lượng của chúng bị tiêu hao nhiều nên phải dùng cả những tù binh để làm lái xe. Và nhân cơ hội đó, Xô- cô- lốp đã cướp xe, bắt sống tên thiếu tá phát xít, chạy về phía quân mình. Chỉ qua những hành động ấy ta có thể cảm nhận được ở An- đrây Xô- cô- lốp một ý chí kiên cường, một sức mạnh phi thường, vì có thể cướp được xe của địch và giết chết được tên thiếu tá hoàn toàn không phải việc dễ dàng. Sự khốc liệt của chiến tranh đã cướp đi mạng sống của người vợ và hai người con thân yêu của Xô- cô lốp. Người con duy nhất, cũng là niềm hi vọng còn lại của anh chỉ còn lại A- na- tô- ni.

Giống như người cha của mình, A- na- tô- ni cũng là một người chiến sĩ anh hùng, từ một học sinh giỏi toán, đi theo tiếng gọi của tổ quốc, A- na- tô ni trở thành một đại úy pháo binh. Hai cha con cùng nhau chiến đấu, vì Tổ quốc nhưng cũng đồng thời là để trả mối thù gia đình. Nhưng đau đớn thay, đến giờ phút thắng lợi của quân đội phát xít thì cũng là giây phút A- na – tô- ni bị một tên thiện xạ Đức bắn chết. Sự ra đi của A- na- tô- ni cũng làm cho người cha như Xô- cô- lốp mất đi người con trai yêu quý, niềm hi vọng cuối cùng của anh. Sau khi giải ngũ, Xô- cô- lốp làm nghề lái xe, tuy cuộc sống vẫn tiếp diễn nhưng lại nhạt nhẽo, vô vị đến đáng thương, bởi cuộc sống của anh giờ đây chỉ còn là duy trì sự sống, đâu còn mục đích, hi vọng gì?

Và số phận cũng mỉm cười với anh, đó là khi anh gặp cậu bé Va- ni- a- một đứa trẻ mồ côi, cha mẹ đều mất bởi chiến tranh, sống lang bạt, không người tựa lương. Và chính tình thương sâu sắc của Xô- cô- lốp dành cho Va- ni- a, và cũng là sự đồng cảm giữa hai con người bất hạnh, lạc long giữa dòng đời đã khiến Xô- cô- lốp quyết định nhận nuôi bé Va- ni- a. Trong những lần lái xe về thành phố, Xô- cô- lốp đã gặp Van- ni- a. Và cậu bé này trong ấn tượng của Xô- cô- lốp là “..một thằng bé rách bươm như xơ mướp. Mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu, lem luốc, bụi bặm, bẩn như ma lem, đầu óc rối bù”, nhưng trái lại với vẻ tàn tạ của ngoại hình, cậu bé lại có “…cặp mắt- cứ như ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”.

Sau khi nghe câu chuyện của Van- ni a. Xô- cô- lốp đã rất xúc động và đưa ra một quyết định, đó là nhận nuôi bé Va- ni-a “ Không thể để cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con”. Quyết định này thật khiến cho người đọc cảm thấy xúc động, bởi ta cảm nhận được ở cả hai con người này sự cô độc đến đáng thương, sự lạc lõng, bơ vơ trước dòng đời. Và sự gắn bó này không chỉ gắn kết giữa hai con người xa lạ, mà trên hết đó chính là sự đồng cảm lẫn nhau, yêu thương lẫn nhau giữa những con người bất hạnh. Và ta cũng có thể cảm nhận thấy ở những con người này được kết nối bởi một sợi dây chung, đó là sợi dây của tình thương.

Tuy bất hạnh đổ ập đến cuộc sống của hai con người này, khiến họ trở nên nhỏ bé, vô vị giữa dòng đời. Nhưng tình thương, hay nói cách khác đó chính là khát khao tình thương ở hai con người này chưa một phút giây nào ngừng cháy. Cũng có lẽ vì vậy mà Xô- cô- lốp lại có thể dễ dàng đồng cảm, yêu quý và đi đến quyết định nhận nuôi Va- ni- a. Còn bé Va- ni- a cũng bởi vậy mà chấp nhận Xô- cô- lốp một cách nhanh chóng, dứt khoát đến vậy. Những lời nói của cậu bé khi nhận Xô- cô- lốp là cha thật khiến cho người đọc cảm thấy bồi hồi, xúc động: “Bố yêu của con ơi! Con biết mà! Con biết thế nào bố cũng tìm thấy con mà! Thế nào cũng tìm thấy mà! Con chờ mãi mong được gặp bố!”.

Cuộc sống của Xô- cô- lốp từ khi có bé Va- ni- a cũng thêm những phần khó khăn hơn, bởi cuộc sống mưu sinh của anh khá vất vả, hàng ngày phải chở hàng khắp nơi, mà đâu phải lúc nào cũng có thể đem theo Va- ni- a. Bởi, từng là một người lính nên cuộc sống có kham khổ đến đâu thì Xô- cô- lốp cũng có thể chịu đựng được “…Chỉ có một mình tôi thì cần gì đâu? Một mẩu bánh mì, một củ hành với một tí muối, thế là đủ no cho một ngày của đời lính”, nhưng Va- ni- a còn là một đứa bé, đâu thể bắt nó chịu khổ cùng anh như vậy. Từ trách nhiệm của một người cha, Xô-cô- lốp không cho phép mình được lơ là, qua quýt với cuộc sống của Van- ni- a. Vì khi anh quyết định nhận nuôi cậu bé cũng là lúc anh dồn hết tình cảm cũng như trách nhiệm của một người cha cho cậu bé.

Hàng ngày, Xô- cô-lốp “…phải mua sữa cho nó, khi thì luộc quả trứng, không có thức ăn nóng cho nó là không xong” nhưng công việc của Xô- cô- lốp gấp rút, bận rộn đâu thể chăm lo từng chút như vậy. Thương con nhưng công việc cũng không thể không làm, vì đó chính là mưu sinh của cả hai cha con. Vì vậy mà Xô- cô- lốp đã để Va- ni- a ở nhà cho bà chủ chăm nom, nhưng có lẽ những cực khổ khi theo xe cha đi làm không đáng sợ bằng việc không được gặp cha. Chẳng những thế mà “… nó cứ khóc suốt từ sáng cho đến tối, chiều tối chuồn ra kho thóc để tìm”. Ta có thể thấy Va- ni- a không phải đứa trẻ quen được nuông chiều, càng không có tính nhõng nhẽo vì sớm phải sống lang bạt, không có người quan tâm. Việc cậu bé khóc tìm Xô- cô- lốp thể hiện tình cảm sâu sắc của cậu bé dành cho anh. Khóc là sợ phải xa bố, khóc là bởi lo sợ trước viễn cảnh chia li, như những gì nó đã từng trải qua.

Truyện ngắn “Số phận con người” từ đầu đến cuối đều khiến cho người độc cảm thấy bồi hồi, xúc động. Bởi dù trong hoàn cảnh đau thương nhất, thì con người vẫn luôn dành cho nhau những tình cảm yêu thương chân thành nhất, và tình cảm ấy hàn gắn lại những vết thương, tiếp thêm cho đối phương những động lực để sống, để vươn lên. Và cũng chính tình yêu của Xô- cô- lốp dành cho bé Va- ni- a là thứ tình cảm thiêng liêng, nó tồn tại ngoài tầm hủy diệt của chiến tranh, của bom đạn. Với tất cả những nội dung sâu sắc đó, Sô- lô- khốp xứng đáng là nhà văn tiêu biểu trong số những nhà văn tiêu biểu của văn học thế kỉ XX.

Phân tích nhân vật Xôcôlốp trong Số phận con người – Bài số 2

Sô-lô-khốp (1905-1984) là văn hào Nga được giải thưởng Nô-ben về văn chương năm 1965 và được ca ngợi là "một trong những nhà văn xuôi lớn nhất thế kỉ XX”. Truyện ngắn số phận con người là kết quả của một quá trình thai nghén suốt 10 năm trời của Sô-lô-khốp. Tác phẩm đã trở thành thiên truyện ngắn bất hủ trong nền văn học thế giới.

Là người trực tiếp cầm súng tham gia cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, Sô-lô-khốp thấu hiểu hơn ai hết số phận của những con người trong chiến tranh và sau chiến tranh. Đến với Số phận con người, ta vô cùng xúc động trước cuộc đời đầy sóng gió và đau khổ của nhân vật Xô-cô-lốp, và cả bé Va-ni-a nữa. Chiến tranh nổ ra, Xô-cô-lốp từ biệt vợ và ba con thơ, lên đường tham gia chiến trận. Sau một năm chiến đấu, anh bị thương, bị bắt làm tù binh. Kết thúc chiến tranh, anh trở về với tận cùng sự mất mát. Vợ con anh đã bị bom phát xít giết hại. Con trai anh. cũng tham gia chiến tranh, trở thành đại úy pháo binh. Đó là Niềm hi vọng cuối cùng của anh nhưng cũng đã ngã xuống tại Bec-lin trong ngày chiến thắng bởi viên đạn bắn lén của một tên phát xít thiện xạ. Anh được giải ngũ nhưng không muốn về lại Vô-rô-ne-giơ quê hương vì ở đó không còn gia đình, người thân. Đằng sau chiến thăng vĩ đại của dân tộc và thế giới là nỗi đau đớn tột cùng của một số phận: “Trong tôi như có cái gì đó vỡ tung ra… Tôi trở về đơn vị như người mất hồn”. Anh về quê một người bạn, cùng lái xe chở hàng với bạn. Rồi anh gặp bé Va-ni-a

Tác giả Sô-lô-khốp đã miêu tả một cách chân thật, cảm động hình ảnh nhân vật bé Va-ni-a cũng như cuộc đời của Xô-cô-lôp. Qua cuộc đời và sô phận của bé Va-ni-a, nhà văn đã mô tả được chân xác hiện thực chiến tranh trong bộ mặt thật của nó. Chiến thắng mà mỗi dân tộc như nhân dân Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ hai giành được đều phải đánh đổi bằng một cái giá quá đất. Có lỗ kí ức nhân loại mãi mãi không bao giờ thoát khỏi sự ám ảnh khủng khiếp của Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Nhưng nhà văn không theo cách thông thường đế ca ngợi vào những đóng góp xương máu của hơn hai mươi triệu người Xô viết làm nên thắng lợi của cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Tác phẩm được kế theo ngôi thứ nhất, kết cẩu theo trình tự thời gian đã lột tả được bi kịch chiến tranh hiện hữu ngay trong từng số phận, từng gia đình. Sau cuộc chiến, chỉ còn lại một phần ba sô binh sĩ ra trận trở về, trong sô đó có nhiều người trên mình mang đầy thương tật. Sức khỏe sa sút, cạn kiệt. Khi chiến tranh đã đi qua, một năm sau đó, Xô-cô-lốp cảm thấy quả tim mình "đã rệu rã lắm rồi". Nhiều khi "tự nhiên nó nhói lên, thắt lại giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi". Nhưng cái đau khổ nhất mà bão tố chiến tranh đã gây ra cho con người không chỉ là mất mát, tang thương, điêu tàn… mà còn là những vết thương lòng rỉ máu, những ám ảnh kinh hoàng còn mãi trong kí ức, cứ siết chặt tâm hồn người thời hậu chiến? Bé Va-ni-a vốn hoạt bát có lúc lại lặng thinh, tư lự , có lúc lại "thở dài”. Cái áo bành tô da của bố ngày nào cứ bám riết lấy tâm hồn em như một ám ảnh không nguôi! Còn Xô-cô-lốp thì nỗi đau như vô tận "không ở lâu mãi một chỗ được", nỗi buồn không bao giờ nguôi, "hai bố con cứ cuốc bộ khắp nước Nga"… Hầu như đêm nào anh cũng chiêm bao "thấy những người thân thuộc đã quá cố”, gặp vợ con sau hàng rào dây thép gai,… ban ngày trấn tĩnh được, không hở ra một tiếng thở dài, một lời than vãn nhưng ban đêm thì gối ướt đẫm nước mắt…".

Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a trở thành côi cút, họ như hai hạt cát nhỏ bé đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới nhũng miền xa lạ… Có thể nói hậu quả chiến tranh để lại thật ghê gớm và khốc liệt, nó đã cướp đi quyền được hưởng hạnh phúc của con người. Nó để lại những nỗi buồn dai dẳng, triền miên, trở thành nỗi ám ảnh của cuộc đời họ đúng như Xuân Thiều, một nhà văn từng khoác áo lính trải qua hai cuộc chiến tranh đã rút ra những suy ngẫm thấm thía: “Âm vang chiến tranh không chỉ là nỗi nhớ về quá khứ chưa xa, mà chủ yếu sự tác động của chiến tranh hằn sâu vào đời sống và số phận từng con người cho mãi đến bây giờ, và chưa biết bao giờ mới có thể ví bằng những con sóng lăn tăn trên mặt hồ sau cơn bão”.

Nhân vật Xô-cô-lốp là một con người Nga chân chính, tiêu biểu cho khí phách anh hùng của người lính Xô viết trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.

Vốn là một nông dân rồi làm thợ mộc, lái xe. Một gia đình ổn định êm ấm: một vợ, ba con. Anh đã ra trận như hàng triệu công dân với ý thức “Tổ quốc hay là chết". Hai lần bị thương vào chân và tay; vết thương lành, anh lại cầm súng đánh giặc, rồi bị bắt làm tù binh, lao động trong mưa, nắng, tuyết, bị đánh bằng báng súng, bằng thanh sắt, bằng gộc, áo quần tả tơi. Anh đã đứng vững trước mọi thử thách ác liệt. Kiên quyết trừ khử tên phản bội đốn mạt! Hiên ngang trước mũi súng tên hung thần Muyn-le, chỉ huy trại tập trung. Với đôi mắt bình thản, anh đã nhìn thẳng vào họng súng lục tên phát xít. Anh biết tự kiềm chế đói khát khi đứng trước bàn tiệc của lũ giặc. Đàng hoàng uống rượu, không chỉ uống một cốc mà còn uống nữa để mừng cái chết của mình chứ không phải để mừng chiến thắng quân xâm lược! Khí phách lẫm liệt của Xô-cô-lốp đã làm cho tên phát xít khát máu kinh ngạc, khâm phục nói: "Mày là một thằng lính Nga chân chính. Tao cũng là lính và tao trọng những địch thủ có khí tiết. Tao sẽ không bắn mày nữa". Tầm vóc của Xô-cô-lốp của người lính Nga trong máu lửa được miêu tả một cách chân thực, làm cho truyện số phận con người mang vẻ đẹp của một "tiểu anh hùng ca".

Qua nhân vật Xô-cô-lốp, tác giả khám phá ra chiều sâu tính cách Nga bình dị và nhân ái. Tấm lòng nhân ái ấy của nhân vật được bộc lộ sâu sắc qua cuộc gặp gỡ với bé Va-ni-a. Sau chiến tranh, anh vẫn nhớ hoài cái giây phút từ biệt vợ để ra trận, anh đẩy I-ri-na, khi chị cứ níu lấy anh, không thả… Bình dị trước biến cô trọng đại khi lịch sử đưa số phận anh lên “điểm tựa" thử thách! Lửa chiến tranh đã tắt hơn một năm rồi, mà lòng Xô-cô-lốp mãi không nguôi đau. Anh đã tìm đến rượu, "uống một ly rượu lử người" anh đã “quá say mê món nguy hại ấy”. Anh muốn quên đi bao mất mát đau thương và cô đơn. Nỗi đau lắng vào trong và chỉ thật sự hiện hữu khi Xô-cô-lốp tìm quên trong men rượu. Áp lực đời thường và hậu quả chiến tranh quá nặng nề tưởng chừng có thể làm cho con người gục ngã. Nhưng không, Xô-cô-lốp vẫn sống và sống có ý nghĩa.

Có thể nói, chính cuộc gặp gỡ với bé Va-ni-a đã kéo Xô-cô-lốp ra khỏi cuộc sống bi kịch, tưởng chừng không có lối thoát. Tình cảm người cha, tình thương đồng loại đã thức dậy, làm cho vết thương lòng rỉ máu bấy nay như được mọc lên một lớp da non. Gặp bé Va-ni-a "đầu óc rối bù, rách bươm xơ mướp sống bơ vơ nơi hiệu giải khát, "bạ đâu ngủ đó. Ai cho gì ăn nấy”, nhất là khi anh thấy cặp mắt của em "như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm", Xô-cô-lốp thấy "thích nó" và "nhớ nó", cố cho xe chạy thật nhanh để được về "gặp nó". Anh đã quyết định: "không thể cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con! Một quyết định đầy nhân ái. Anh đã cứu bé Va-ni-a và anh đã tự cứu mình. Như có một phép thần biến cái: “ngay lúc đó tâm hồn tôi bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên". Câu nói khẽ của Xô-cô- lốp: "là bố của con” khi nghe bé Va-ni-a nghẹn ngào hỏi: thế chú là ai?", một câu nói tưởng là bình dị nhưng đầy nước mắt, chứa đựng cả một biển trời thương mến mênh mông! Trước những cái hôn vào má, vào môi, vào trán, trước những cừ chỉ yêu thương và tiếng nói ríu rít, líu lo của bé Va-ni-a: "bố yêu của con ơi… Con chờ mãi mới được gặp bố…”, Xô-cô-lốp vô cùng xúc động: "Mắt tôi thì mờ đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy…”.

Có thể nói chú bé Va-ni-a – đôi mắt đen lay láy, cuộc sống vất vưởng là một hình tượng nghệ thuật có thể làm mềm bất cứ trái tim sắt đá nào. Chú bé mang vẻ đẹp của sự thơ ngây, thánh thiện cần phải chở che, bảo bọc, là hiện thân của thế hệ tương lai nước Nga. Cuộc gặp gỡ của hai con người ấy là tất yếu. Không chỉ cảm động vì khoảnh khắc thì thầm của Xô-cô-lôp với bé Va-ni- a: “Ta là bố của con”, lúc nhận bố con cũng là lúc người đọc chứng kiến sự trở lại của những giọt nước mắt ở con người tưởng như trái tim đã khô héo vì đau khổ. Nước mắt – hạnh phúc và xót xa cứ đan quyện vào nhau, thấm vào lòng người đọc.

Xô-cô-lốp đã nhận bé Va-ni-a làm con và săn sóc em. Hai linh hồn đau khổ tựa vào nhau làm cho nỗi mất mát, đau thương sau chiến tranh được dịu lại. Giấc ngủ được yên lành hơn: "Lần đầu tiên, sau bao nhiều năm tôi được ngủ một giấc yên lành". Con bé Va-ni-a thì rúc vào nách bô nuôi "/như con chim sẻ dưới mái rạ, ngáy khe khẽ…. Hạnh phúc là san sẻ. Xô-cô-lốp lòng vui không tài nào tả xiết, đêm đêm thức dậy đánh diêm ngắm nhìn bé Va-ni-a ngủ ngon lành. Đời anh đã có một sự thay đổi kì diệu: "trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ, nay trở nên êm dịu hơn".

Ngỡ rằng hạnh phúc đã thật sự trở lại, ngỡ rằng từ đây đầy ắp tiếng cười và những tiếng ríu rít như chim của bé Va-ni-a, nhưng kí ức vẫn hiện về đầy ám ảnh. vết thương lòng đâu dễ nguôi. Người đọc vẫn phải chứng kiên những lời nói dối – nhưng lạ thay đó lại là lời đẹp hơn trăm lần sự thật. Cũng vì thế mà Xô-cô-lốp phải cõng đưa con nuôi bé bỏng đi khắp nước Nga. Chỉ đến một lúc nào đó, bé Va-ni-a lớn lên vào học một trường ổn định thì Xô-cô-lốp "mới có thể yên một chỗ". Anh đang chịu đựng và vượt qua số phận bằng tình thương của người bố đối với đứa con. Có thể nói sự đồng cảm số phận và tình thương yêu đã gắn chặt cuộc đời hai bố con – một người đang cần nén chặt nỗi đau quá khứ và một người cần được bao bọc tương lai tốt đẹp. Cuộc gặp bất chợt với "hai con người côi cút" và câu chuyện đau lòng của họ đã để lại trong lòng tác giả bao nỗi buồn thấm thía, nhưng Sô-lô-khốp vẫn tin vào dũng khí và lòng nhân ái của người Nga, vẫn tin vào tương lai, dù cho bão tố chiến tranh có thổi bạt họ tới những miền xa lạ: "Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ ràng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sông bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường, nếu như Tổ quốc kêu gọi”.

Cốt truyện số phận con người được sắp xếp, phát triển theo trật tự thời gian tuyến tính.

Cả câu chuyện giống như một cuốn phim quay chậm trong đó số phận con người được tái hiện sống động và chân thực. Tác phẩm là câu chuyện kể chân thực về một con người bình thường nhưng cuộc sống bao dung đầy sóng gió đã tôi luyện cho anh một phẩm chất kiên cường, một tình thương yêu bao la. Gương mặt người đàn ông ấy đã sắt lại vì đau khổ, nhưng trái tim bị tổn thương vẫn đập những nhịp thương yêu nồng nàn với con người. Đặt nhân vật vào nhiều mối quan hệ với dân tộc, nhân dân, thời đại, gia đình,… nhà văn đã nâng nhân vật lên tâm vóc sử thi. Bức thông điệp của nhà văn giúp ta nhận ra rõ hơn chân dung của nhân dân Nga, vẻ đẹp của tâm hồn Nga và sức mạnh của con người vượt lên bao nỗi bất hạnh. Nỗi buồn kết lại tác phẩm lại khiến ta nhìn nhận ra tầm vóc vĩ đại của đất nước và con người Nga Xô viết quả cảm, kiên cường, nhân hậu. Có lẽ vì vậy mà Sô phận con người được ví là “một tiêu anh hùng ca”. Qua câu chuyện cuộc đời nhân vật Xô-cô-lốp – một bi kịch lớn của thời đại, nhà văn cũng góp tiếng nói lên án chiến tranh, cảnh tỉnh mọi người trước nguy cơ chiến tranh.

Hê-minh-uê văn hào Mĩ, được giải thưởng Nô-ben về văn chương năm 1954 đã từng viết: “Tôi rất thích văn học Nga… Trong các nhà văn hiện đại tôi thích Sô-lô-khốp”. Nhận định này của Hê-minh-uê thêm một lần nữa khẳng định, tôn vinh tài năng và tấm lòng của nhà văn Sô-lô-khốp – “một trong những nhà văn xuôi lớn nhất thế kỉ XX”.

Phân tích nhân vật Xôcôlốp trong Số phận con người – Bài số 3

Hê-minh-uê (1899 – 1961) văn hào Mỹ, được giải thưởng Nô-ben về văn chương năm 1954 đã từng viết: "Tôi rất thích văn học Nga… Trong các nhà văn hiện đại, tôi thích Sô-lô-khốp". Là nhà văn Xô Viết được giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1965, Sô-lô-khốp được ca ngợi là "một trong những nhà văn xuôi lớn thế kỉ XX".

    "Đất vỡ hoang", "Sông Đông êm đềm",… "Số phận con người" đã đem đến vinh quang cho Sô-lô-khốp. Truyện "Số phận con người" xuất hiện trên báo vào cuối năm 1956. Hình ảnh nhân vật Xô-cô-lốp để lại trong lòng ta bao ám ảnh về số phận con người đầy bất hạnh thương đau. Qua số phận nhân vật này, ta cảm nhận sâu sác nhiệt tình tố cáo thảm hoạ chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật nó, biểu dương khí phách anh hùng của người Xô viết, khám phá chiều sâu tính cách Nga bình dị, nhân ái – được thể hiện một bút pháp nghệ thuật điêu luyện, độc đáo của nhà văn Sô-lô-khốp.

Đọc "Số phận con người", ta vô cùng xúc động trước trang đời đầy nước mắt và máu của nhân vật Xô-cô-lốp. Năm 1941 phát xít Đức bất ngờ tấn công Liên Xô. Cùng với hàng triệu người Xô viết cầm vũ khí đứng lên, Xô-cô-lốp đã ra trận. Anh nếm trải những gian truân, thất bại buổi đầu. Hai lần bị thương vào chân vào tay. Rồi anh bị giặc bắt, bị đày đọa suốt hai năm trong nhiều trại tập trung. Sống bằng xúp léu bều lõng bõng, bánh mì lẫn mạt cưa. áo quần xơ xác, lao động khổ sai, người tù da bọc xương. Hàng trăm tù binh bỏ mạng. Tù binh Nga bị bọn phát xít đanh bằng thanh sắt, thanh gồ, thanh củi, đánh bằng báng súng, đấm bằng tay, đạp bằng chân vô cùng dã man. Bô chỉ huy trại đấm vào mặt vào mũi tù binh cho hộc máu ra; chúng gọi đó là trò "phòng bệnh cúm". Chúng "sáng tạo" ra mọi cách cực kỳ man rợ để đánh đập, bắn giết tù binh. Đêm và ngày, lúc lao động khổ sai và lúc bị nhốt sau hàng rào dây thép gai, Xô-cô-lốp cũng như các tù binh khác bị cái chết bủa vây, bị tử thần rình rập.

Sau 5 năm chiến tranh, hơn 20 triệu người Xô viết bị chết, hàng ngàn thành phố, hàng vạn làng mạc bị bom đạn phát xít biến thành tro tàn. Gia đình Xô-cô-lốp gánh chịu bao mất mát đau thương. Vợ và 2 con gái bị giặc ném bom giết hại. Con trai, đại úy pháo binh A-na-tô-ni, niổm hy vọng cuối cùng, đã ngã xuống tại Bec-lin trong ngày chiến thắng bởi viên đạn bắn lén của một tên thiện xạ phát xít! Nổi đau thương khủng khiếp làm cho Xô-cố-lôp "như người mất hồn Chiến tranh kết thúc, anh được giải ngũ nhưng không muốn vể lại Vô-rô-ne-giơ quê hương vì đâu còn gia đình nữa! Bé Va-ni-a cũng là hiện thân cho thảm hoạ chiến tranh. Cha "chết ở mặt trận". "Mẹ bị bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu". Bé cũng không biết, không nhớ từ đâu đến. Bà con thân thuộc "không còn ai cả". Và chỉ biết "bạ đâu ngủ đó, ai cho gì ăn nấy!". Áo quần em thì "rách bươm xơ mướp"; "mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu, lem luốc bụi bặm, bẩn như ma lem"…

    Hình ảnh bé Va-ni-a cũng như cuộc đời của Xô-cô-lốp được tác giả miêu tả một cách chân thật cảm động, thể hiện nhiệt tình tố cáo thảm họa chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật của nó. Cái giá của chiến thắng mà mọi dân tộc cũng như nhân dân Liên Xô trong chiến tranh thế giới thứ 2 giành được là cực kì khủng khiếp. Chỉ còn lại một phần ba số binh sĩ ra trận trở về, trong số đó có nhiều người trên mình mang đầy thương tật. Sức khỏe sa sút, cạn kiệt. Khi chiến tranh đã đi qua, một năm sau đó, Xô-cô-lốp cảm thấy quả tim mình "đã rệu rã lắm rồi". Nhiều khi "tự nhiên nó nhói lên, thắt lại giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi". Nhưng cái đau khổ nhất mà bão tố chiến tranh đã gieo dắt cho con người không chỉ là mất mát, tang thương, điêu tàn… mà còn là những vết thương lòng ri máu, những ám ảnh kinh hoàng còn mãi trong kí ức, cứ siết chặt tâm hồn người thời hậu chiến! Bé Va-ni-a vốn hoạt bát có lúc lại "lặng thinh, tư lự", có lúc lại "thở dài". Cái áo bành tồ da của bố ngày nào cứ bám riết lấy tâm hồn em như một ám ảnh không nguôi! Còn Xô-cô-lốp thì nỗi đau như vô tận "không ở lâu mãi một chỗ được ", nỗi buồn không bao giờ nguôi, "hai bố con cứ cuốc bộ khắp nước Nga"… Hầu như đêm nào anh cũng chiêm bao "thấy những người thân thuộc đã quá cố", gặp vợ con sau hàng rào dây thép gai,… "ban ngày trấn tĩnh được, không hở ra một tiếng thở dài, một lời than nhưng đêm ướt đẫm nước mắt… ". Xô-cô-lốp và bé Va-ni-a trở thành hai cát bị phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ…".

    Nhân vật Xô-cô-lốp là một con người Nga chân chính, tiêu biểu cho khí phách anh hùng của người lính Xô Viết trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Vốn là một nông dân rồi làm thợ mộc, lái xe. Một gia đình ổn định êm ấm: một vợ, ba con. Anh đã ra trận như hàng triệu công dân với ý thức "Tổ quốc hay là chết!". Hai lần bị thương vào chân và tay; vết thương lành, anh lại cầm súng đánh giặc; rồi bị bắt làm tù binh, lao động trong mưa, nắng, tuyết; bị đánh bằng báng súng, bằng thanh sắt, bằng gộc. áo quần tả tơi, bánh mì lẫn mạt cưa, lưng bát súp lõng bõng. Anh đã đứng vững trước mọi thử thách ác liệt. Kien quyết trừ khử tên phản bội đốn mạt! Hiên ngang trước mũi súng tên hung thần Muyn-le, chỉ huy trại tập trung. Với đôi mắt bình thản, anh đã nhìn thẳng vào họng súng lục tôn phát xít. Tự kiềm chế đói khát khi đứng trước bàn tiệc của lũ giặc. Đàng hoàng uống rượu, không chỉ uống một cốc mà còn uống nữa để mừng cái chết của mình chứ không phải để mừng chiến thắng quân xâm lược! Khí phách lẫm liệt của Xô-cô-lốp đã làm cho tên phát xít khát máu kinh ngạc, khâm phục nói:

"Mày là một thằng lính Nga chân chính. Tao cũng là lính và tao trọng những địch thủ có khí tiết. Tao sẽ không bắn mày nữa". Tầm vóc của Xô-cô-lốp, của người lính Nga trong máu lửa được miêu tả một cách chân thực, làm cho truyện "Số phận con người" mang vẻ đẹp một "tiểu anh hùng ca".

Qua nhân vật Xô-cô-lốp, tác giả khám phá ra chiều sâu tính cách Nga bình dị và nhân ái. Sau chiến tranh, anh vẫn nhớ hoài cái giây phút từ biệt vợ để ra trận, anh đẩy I-ri-na, khi chị cứ níu lấy anh, không thả… Bình dị trước biến cố trọng đại khi lịch sử đưa số phận anh lên "điểm tựa" thử thách! Lửa chiến tranh đã tắt hơn một năm rồi, mà lòng Xô-cô-lốp mãi không nguôi đau. Anh đã tìm đến rượu, "uống một ly rượu lử người", anh đã "quá say mê món nguy hại ấy". Anh muốn quên đi bao mất mát đau thương và cô đơn…

Đang sống âm thầm trong bi kịch, tưởng không có lối thoát. Nhưng rồi tình cảm người cha, tình thương đồng loại đã thức dậy, làm cho vết thương lòng rỉ máu bấy nay như được mọc lên một lớp da non. Gặp bé Va-ni-a "đầu óc rối bù, rách bươm xơ mướp" sống bơ vơ nơi hiệu giải khát, "bạ đâu ngủ đó… ai cho gì ăn nấy", nhất là khi anh thấy cặp mắt của em "như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm", Xô-cô-lốp thấy "thích nó" và "nhớ nó", cố cho xe chạy thật nhanh để được về "gặp nó". Anh đã quyết định: "không thể cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con!". Một quyết định đầy nhân ái. Anh đã cứu bé Va-ni-a và anh đã tự cứu mình! Như có một phép thần biến cải: "ngay lúc đó tâm hồn tôi bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên!". Câu nói khẽ của Xô-cô-lốp: "là bố của con!" khi nghe bé Va-ni-a nghẹn ngào hỏi: "thế chú là ai?", một câu nói tưởng là bình dị nhưng đầy nước mắt, chứa đựng cả một biển trời thương mến mênh mông! Trước những cái hôn vào má, vào môi, vào trán, trước những cử chỉ yêu thương và tiếng nói ríu rít, líu lo của bé Va-ni-a: "bố yêu của con ơi!… Con chờ mãi mong được gặp bố…", Xô-cô-lốp vô cùng xúc động: "Mắt tôi thì mờ đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy…".

Xô-cô-lốp đã nhận bé Va-ni-a làm con. Anh đã tắm rửa, đưa bé đi cắt tóc, may quần áo mới, săn sóc em. Hai linh hồn đau khổ tựa vào nhau làm cho nỗi mất mát, đau thương sau chiến tranh được dịu lại. Giấc ngủ được yẽn lành hơn: "Lần đầu tiên, sau bao nhiêu năm tôi được ngủ một giấc yên lành". Còn bé Va-ni-a thì rúc vào nách bố nuôi "như con chim sẻ dưới mái rạ, ngáy khe khẽ…". Hạnh phúc là san sẻ. Xô-cô-lốp lòng vui không tài nào tả xiết, đêm đêm thức dậy đánh diêm ngắm nhìn bé Va-ni-a ngủ ngon lành. Đời anh đã có một sự thay đổi kỳ diệu: "trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ, nay trở nên êm dịu hơn".

Vết thương lòng đâu dễ nguôi. Vì thế mà Xô-cô-lốp phải cõng đứa con nuôi bé bỏng đi khắp nước Nga. Chỉ đến một lúc nào đó, bé Va-ni-a lớn lên vào học một trường ổn định thì Xô-cô-lốp "mới có thể ở yên một chỗ". Anh đang chịu đựng và vượt qua số phận bằng tình thương của người bố đối với đứa con.

Cuộc gặp bất chợt với "hai con người côi cút" và câu chuyện đau lòng của họ đã để lại trong lòng tác giả bao nỗi buồn thấm thía, nhưng Sô-lô-khốp vẫn tin vào dũng khí và lòng nhân ái của người Nga, vẫn tin vào tương lai, dù cho bão tố chiến tranh có thổi bạt họ tới những miền xa lạ: "Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ rằng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường, nếu như Tổ quốc kêu gọi".

Truyện "Số phận con người" có kết cấu "truyện lồng trong truyện" – đã tô đậm những đau khổ, những phẩm chất cao đẹp của nhân vật Xô-cô-lốp, khắc hoạ đậm nét tính cách và tâm hồn Nga, đem đến cho người đọc bao xúc động thấm thía về số phận con người trong chiến tranh và thời hậu chiến.

Với những chi tiết, tình tiết rất sống, rất điển hình và chân thực, tác giả đã mô tả bộ mặt thật của chiến tranh, ca ngợi người lao động bình thường trong cuộc đời, anh binh nhì trong máu lửa, người cha trong cuộc sống phức tạp, nhiều khó khăn thời kỳ sau chiến tranh. Qua nhân vật Xô-cô-lốp, người đọc cảm nhận được những ý tưởng sâu sắc mà Sô-lô-khốp gửi gắm qua kiệt tác này: Với lòng dũng cảm mà con người vượt qua những thử thách chiến tranh; với lòng nhân ái có thể làm dịu bớt nỗi buồn đau mà chiến tranh gieo rắc, để lại. Đoạn trữ tình ngoại đề làm cho cảm hứng nhân đạo thêm lung linh chói sáng.

Nhân dân Việt Nam vừa trải qua 30 nãm chiến tranh. Hình ảnh Xô-cô-lốp rất gần gũi với mỗi chúng ta. Nhân vật này rất sống, rất đáng thương nhưng vô cùng cao đẹp xứng đáng được mọi người yêu mến, cảm phục. Khát vọng hòa bình, được sống yên vui trong ấm no hạnh phúc và tinh thương là khát vọng đẹp muôn đời của nhân loại.

Phân tích nhân vật Xôcôlốp trong Số phận con người – Bài số 4

Hêminguây (1899-1960) văn hào Mỹ, được giải thưởng Nôbel về văn chương năm 1954 đã từng viết: “Tôi rất thích văn học Nga… Trong các nhà văn hiện đại tôi thích Sôlôkhốp”. Là nhà văn Xô Viết được giải thưởng Nobel về văn học năm 1965, Sôlôkhốp được ca ngợi là “một trong những nhà văn xuôi lớn nhất thế kỷ 20”.

“Đất vỡ hoang”, “Sông Đông êm đềm”,… và “Số phận con người” đã đem đến vinh quang cho Sôlôkhốp. Truyện “Số phận con người” xuất hiện trên báo “Sự thật” vào cuối năm 1956. Hình ảnh nhà văn Xôcôlốp để lại trong lòng ta bao ám ảnh về số phận con người đầy bất hạnh thương đau. Qua số phận nhân vật này, ta cảm nhận sâu sắc nhiệt tình tố cáo thảm họa chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật của nó; biểu dương khí phách anh hùng của người lính Xô viết, khám phá chiều sâu tính cách Nga bình dị, nhân ái – được thể hiện bằng một bút pháp nghệ thuật điêu luyện, độc đáo của nhà văn Sôlôkhốp.

Đọc “Số phận con người” ta vô cùng xúc động trước trang đời đầy nước mắt và máu của nhân vật Xôcôlốp. Năm 1941, phát xít Đức bất ngờ tấn công Liên Xô. Cùng với hàng triệu người Xô viết cầm vũ khí đứng lên, Xôcôlốp ra trận. Anh nếm trải những gian truân, thất bại buổi đầu của Liên Xô. Hai lần bị thương vào chân và tay. Rồi anh bị giặc bắt, bị đày đọa suốt hai năm trong nhiều trại tập trung. Sống bằng xúp lõng bõng, bánh mì lẫn mạt cưa. Áo quần xơ xác, lao động khổ sai, người tù ra bọc xương. Hàng trăm tù binh bỏ mạng. Tù binh Nga bị bọn phát xít đánh bằng thanh sắt, thanh gỗ, thanh củi, đánh bằng báng súng, đấm bằng tay, đạp bằng chân vô cùng dã man. Bọn chỉ huy trại đấm vào mặt, vào mũi tù binh cho hộc máu ra; chúng gọi đó là trò “phòng bệnh cúm”. Chúng “sáng tạo” ra mọi cách cực kỳ man rợ để đánh đập bắn giết tù binh. Đêm và ngày, lúc lao động khổ sai và lúc bị nhốt sau hàng rào dây thép gai, Xôcôlốp cũng như các tù binh khác bị cái chết bủa vây, bị tử thần rình rập.

Sau 5 năm chiến tranh, hơn 20 triệu người Xô viết bị chết, hàng ngàn thành phố, hàng vạn làng mạc bị bom đạn phát xít biến thành tro tàn. Gia đình Xôcôlốp gánh chịu bao mất mát đau thương. Vợ và 2 con gái bị giặc ném bom giết hại. Con trai – đại uý pháo binh Anatôli, niềm tự hào cuối cũng đã ngã xuống trong ngày chiến thắng bởi viên đạn bắn lén của một tên thiện xạ phát xít! Thế là hết! Nỗi đau khủng khiếp làm cho Xôcôlốp “như người mất hồn”. Chiến tranh kết thúc, được giải ngũ nhưng anh không muốn về lại Vôrônegiơ quê hương vì đâu còn gia đình nữa. Bé Vania cũng là hiện thân cho thảm họa chiến tranh. Cha “chết ở mặt trận”. “Mẹ bị bom chết trên tàu hỏa khi mẹ con cháu đang đi tàu”. Bé cũng không biết, không nhớ từ đâu đến. Bà con thân thuộc “không có ai cả”. Và chỉ biết “bạ đau ngủ đó”, “ai cho gì thì ăn nấy!” Áo quần em “rách bươm xơ mướp”, “đầu tóc rối bù”; “mặt mũi thì bê bết nước dưa hấu, lem luốc bụi bặm, bẩn như ma lem”…

Hình ảnh bé Vania cũng như cuộc đời Xôcôlốp được tác giả miêu tả một cách chân thật cảm động thể hiện nhiệt tình tố cáo thảm họa chiến tranh, mô tả chiến tranh trong bộ mặt thật của nó. Cái giá của chiến thắng mà mọi dân tộc cũng như nhân dân Liên Xô trong thế chiến 2 phải trả là cực kỳ khủng khiếp. Chỉ còn lại một phần ba số binh sĩ ra trận trở về, trong số đó, nhiều người trên mình mang đầy thương tật. Sức khỏe sa sút, cạn kiệt. Chiến tranh đã đi qua, nhưng một năm sau Xôcôlốp cảm thấy quả tim mình, “đã rệu rã lắm rồi”, nhiều khi “tự nhiên nó nhói lên, thắt lại, và giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi”. Nhưng cái đau khổ nhất do bão tố chiến tranh đem đến cho con người không chỉ là mất mát, tang thương, điêu tàn… mà còn là những vết thương lòng rỉ máu, những ám ảnh kinh hoàng còn mãi trong ký ức, cứ xiết chặt lấy tâm hồn người lính thời hậu chiến. Bé Vania vốn hoạt bát có lúc lại “lặng thinh, tư lự” có lúc lại “thở dài”. Cái áo bành tô da của bố ngày nào cứ riết lấy tâm hồn của em như một ám ảnh không nguôi! Còn Xôcôlốp thì nỗi đau như vô tận “không ở lâu mãi một chỗ được”, nỗi buồn không bao giờ nguôi, “hai bố con cứ cuốc bộ khắp nước Nga”… Hầu như đêm nào anh cũng chiêm bao thấy những người thân bị giặc giết “gặp lại vợ con sau hàng rào dây thép gai”…, “ban ngày trấn tĩnh được, không hở ta một tiếng thở dài, một lời than vãn nhưng ban đêm thì gối ướt đầm nước mắt…”. Xôcôlốp và bé Vania trở thành “côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ…”

Nhân vật Xôcôlốp là một con người Nga chân chính, tiêu biểu cho khí phách anh hùng của người lính Xô viết trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Vốn là một nông dân rồi làm thợ, một lái xe. Một gia đình ổn định, êm ấm: một vợ và ba con. Anh đã ra trận như hàng triệu công dân với ý thức “Tổ quốc hay là chết!” Hai lần bị thương vào chân và tay; vết thương lành, anh lại cầm súng đánh giặc rồi bị bắt làm tù binh. Lao động khổ sai trong mưa, nắng, tuyết; bị đánh bằng báng súng, bằng thanh sắt, bằng gộc. Áo quần tả tơi, bánh mì lẫn mạt cưa, lưng bát xúp lõng bõng. Anh đã đứng vững trước mọi thử thách ác liệt. Kiên quyết trừ khử tên phản bội đốn mạt! Hiên ngang trước mũi súng tên hung thần Muynle , chỉ huy trại tập trung. Với đôi mắt bình thản, anh nhìn thẳng vào họng súng lục tên phát xít. Tự kìm chế sự đói khát khi đứng trước bàn tiệc của lũ giặc. Đàng hoàng uống rượu, không chỉ uống một cốc mà còn uống nữa để mừng cái chết của mình kinh ngạc khâm phục nói:

“Mày là một thằng lính Nga chân chính. Tao cũng là lính và tao trọng những địch thủ có khí tiết. Tao sẽ không bắn mày nữa”. Tầm vóc của Xôcôlốp, của người lính Nga trong máu lửa được miêu tả một cách chân thực, hào hùng làm cho truyện “Số phận con người” mang vẻ đẹp một “tiểu anh hùng ca”.

Qua nhân vật Xôlôlốp, tác giả đã khám phá chiều sâu tính cách Nga bình dị và nhân ái. Sau chiến tranh anh vẫn nhớ hoài cái giây phút từ biệt vợ con để ra trận, anh đẩy Irina ra khi chị cứ níu lấy anh, không thả… Bình dị trước biến cố trọng đại khi lịch sử đưa số phận anh lên “điểm tựa” thử thách! Lửa chiến tranh đã tắt hơn một năm rồi, mà lòng Xôcôlốp mãi không nguôi đau. Anh đã tìm đến rượu, “uống một ly rượu lử người”, anh đã “quá say mê cái món nguy hại ấy!”

Đang sống âm thầm trong bị kịch, anh tưởng không có lối thoát. Nhưng rồi tình cảm người cha, – tình thương đồng loại đã thức dậy, làm cho vết thương lòng rỉ máu bấy nay, như được mọc lên một lớp da non. Gặp bé Vania “đầu tóc rối bù”, “rách bươm xơ mướp”, sống bơ vơ nơi hiệu giải khát, bạ đâu ngủ đó… ai cho gì thì ăn mấy”, nhất là khi nhìn thấy cặp mắt của em “như những ngôi sao sáng ngời sau trận mưa đêm”, Xôcôlốp thấy “thích nó” và “nhớ nó”, cố cho xe chạy nhanh để được về “gặp nó”. Anh đã quyết định: “Không thể để cho mình với nó chìm nghỉm riêng rẽ được! Mình sẽ nhận nó làm con!” Một quyết định đầy nhân ái. Anh đã cứu bé Vania, và anh đã tự cứu mình! Như có một phép thần biến cải: “Ngay lúc đó tâm hồn tôi bỗng nhẹ nhõm và bừng sáng lên!” Câu nói khẽ của Xôcôlốp: “Là bố của con” khi nghe bé Vania nghẹn ngào hỏi: “Thế chú là ai?” tưởng là bình dị nhưng đầy nước mắt, chứa đựng cả một biển tình thương mênh mông! Trước những cái hôn vào má, vào môi, vào trán, trước những cử chỉ “yêu thương bố…” của bé Vania Xôcôlốp vô cùng xúc động: “Mắt tôi thì mờ đi, cả người cũng run lên, hai bàn tay lẩy bẩy…”

Xôcôlốp đã nhận bé Vania làm con. Anh đã tắm rửa, đưa bé đi cắt tóc, may áo quần mới, săn sóc em. Hai linh hồn đau khổ tựa vào nhau làm cho nỗi mất mát, đau thương sau chiến tranh được dịu lại. Giấc ngủ được yên lành hơn: “Lần đầu tiên, sau nhiều năm tôi được ngủ một giấc yên lành. Còn bé Vania thì rúc vào nách bố nuôi “như con chim sẻ dưới mái rạ, ngáy khe khẽ…” Hạnh phúc là san sẻ. Xôcôlốp lòng vui không lời nào tả xiết, đêm đêm thức dậy đánh diêm ngắm nhìn bé Vania ngủ ngon lành. Đời anh đã có một sự đổi thay kì diệu: “Trái tim đã suy kiệt, đã bị chai sạn vì đau khổ, nay trở nên êm dịu hơn. Vết thương lòng đâu dễ nguôi? Vì thế mà Xôcôlốp phải cõng đứa con nuôi bé bỏng đi khắp nước Nga. Chỉ đến một lúc nào đó, bé Vania lớn lên vào học một trường ổn định thì Xôcôlốp “mới có thể ở yên một chỗ”. Anh đang chịu đựng và vượt qua số phận bằng tình thương của người bố đối với đứa con.

Cuộc gặp bất chợt với “hai con người côi cút” và câu chuyện đau lòng của họ đã để lại trong lòng tác giả bao nỗi buồn thấm thía, nhưng ông vẫn tin vào dũng khí và lòng nhân ái của người Nga, vẫn tin vào tương lai, cho dù bão tố chiến tranh có thổi bạt họ tới những miền xa lạ. “Cái gì đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ rằng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường, nếu như Tổ quốc kêu gọi”.

Truyện “Số phận con người” có kết cấu “truyện lồng trong truyện” đã tô đậm những đau khổ, những phẩm chất cao đẹp của nhân vật Xôcôlốp, khắc họa đậm nét tính cách và tâm hồn Nga, đem đến cho người đọc nhiều xúc động thấm thía về số phận con người trong chiến tranh và thời hậu chiến.

Với những chi tiết, tình tiết rất sống, rất điển hình và chân thực, tác giả đã mô tả mặt thật của chiến tranh , ca ngợi người lao động bình thường trong cuộc đời, anh binh nhì trong máu lửa, người cha trong cuộc sống phức tạp, nhiều khó khăn thời kỳ sau chiến tranh. Qua nhân vật Xôcôlốp, người đọc cảm nhận được những ý tưởng sâu sắc mà Sôlôkhốp gửi gắm qua kiệt tác này: Với lòng dũng cảm mà con người vượt qua những thử thách chiến tranh; với lòng nhân ái có thể làm dịu bớt nỗi đau mà chiến tranh gieo rắc, để lại. Đoạn trữ tình ngoại đề làm cho cảm hứng nhân đạo thêm lung linh chói sáng.

Nhân dân Việt Nam vừa trải qua 30 năm chiến tranh. Hình ảnh Xôcôlốp rất gần gũi với mỗi chúng ta. Nhân vật này rất sống, rất đáng thương nhưng vô cùng cao đẹp xứng đáng được mọi người yêu mến, cảm phục.

Vũ Hường tổng hợp

Từ khóa tìm kiếm

• truyện ngắn Số phận con người của sôlôkhôp đã khắc họa tính cách nhân vật