16/01/2018, 13:36

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Văn mẫu lớp 12

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Văn mẫu lớp 12 Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Bài số 1 Nguyễn Thi (1928 – 1968) tên khai sinh là ...

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Văn mẫu lớp 12

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Bài số 1

Nguyễn Thi (1928 – 1968) tên khai sinh là Nguyễn Hoàng Ca. Ông còn có bút danh khác là Nguyễn Ngọc Tấn. Ông có cuộc đời nhiều bất hạnh, hoàn cảnh nhiều éo le đã tạo nên ở Nguyễn Thi một tâm hồn giàu suy tư, hiểu đời, hiểu người sâu sắc. Ông đặc biệt gắn bó sâu nặng với nhân dân miền Nam bằng một tình cảm thuỷ chung ân nghĩa, và ông đã trút tất cả những tình cảm đó vào những trang viết của mình. Nguyễn Thi là nhà văn của những người nông dân Nam bộ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước ác liệt. Nguyễn Thi là cây bút có biệt tài phân tích tâm lý, có khả năng nhập sâu vào nội tâm nhân vật của mình, tạo nên những trang viết vừa giàu chất trữ tình lại vừa đầy sự sống hiện thực, xen lẫn với những hình tượng, những tính cách gân guốc và có cá tính thật mãnh liệt. Đọc Nguyễn Thi, độc giả thấy tác phẩm của ông nồng nàn hơi thở thô phác, ấm áp và mạnh mẽ của đất đai, những nhân vật trong tác phẩm đều cắm chắc vào đời sống, luôn lặn lội trong những gian nguy, vất vả, da dẻ cứ đỏ au vì nắng gió, khẩu súng như lúc nào cũng ấm tay người cùng với quần áo dường như vẫn đẫm chất mồ hôi mặn mồi, khét cháy. Ông đã có rất nhiều những tác phẩm để lại những ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc như “Người mẹ cầm súng”, “Mẹ vắng nhà”, “Những sự tích ở đất thép”… Nhưng tiêu biểu hơn cả là tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” đã thể hiện thấm thía và cảm động những tình cảm thiêng liêng và bền chặt gắn bó những con người trong một cộng đồng từ gia đình đến quê hương, Tổ quốc. Đó cũng chính là nguồn sức mạnh to lớn khiến dân tộc ta có thể vượt qua nỗi đau lớn nhất để tồn tại và chiến thắng trong cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc lâu dài hết sức gian nan. Khi đọc tác phẩm, ta thấy hiện rã lên hai nhân vật tuy trẻ trung nhưng có một lòng quyết tâm đánh giặc kiên cường đến cao độ, hai nhân vật là hai chị em trong một gia đình tuy có những nét khác nhau rất riêng biệt nhưng vẫn làm cho người đọc cảm nhận dường như có sự hoà hợp và gắn bó chặt chẽ giữa những cái riêng ấy.

Truyện “Những đứa con trong gia đình” là sáng tác xuất sắc của Nguyễn Thi trong thời chống Mĩ nói về Việt và Chiến là hai chị em ruột, là hai chiến sĩ giải phóng quân cùng ra trận trong một ngày, Với lối kể chuyện đậm đà bản sắc dân gian, vận dụng ngôn ngữ Nam Bộ một cách nhuần nhị giữa miêu tả kết hợp với biểu cảm, đặc biệt là nghệ thuật xây dựng tính cách nhân vật điển hình, tất cả những điểuf ấy đã tạo nên giá trị tư tưởng và nghệ thuật của áng văn xuôi đậm sắc màu khói lửa kháng chiến ấy. Chiến và Việt có nhiều điểm giống nhau cùng là con em của một gia đình cách mạng, giàu truyền thống anh hùng. Ông bà và ba má đều bị giặc sát hại, mối thù chất chứa, đè nặng trong lòng có bao giờ nguôi ? Hai chị em cùng chung một ước nguyện nung nấu được lên đường đánh giặc, trả thù cho ông bà và ba má, cho cả quê hương. Tình thương là vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em, Nguyễn Thi đã gây xúc động cho người đọc trước cảnh hai chị em Chiến và Việt tranh nhau ghi tên để đi tòng quân. Sáng hôm sau, trước lúc lên đường, hai chị em cũng ghé vai khiêng bàn thờ má sang gửi bên nhà chú Năm. Đây là đoạn văn hay nhất gây được xúc cảm mạnh mẽ trong lòng người đọc đối với thiên truyện: “ Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà chú, chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má, đến chừng nào nước nhà độc lập con lại đưa ba má về. Việt khiêng trước, chị Chiến khiêng bình bịch phía sau, nghe tiếng chân chị, Việt thấy thương chị lạ. Lần đầu tiên Việt mới thấy lòng mình rõ như thế. Còn mối thù thằng Mĩ thì có thể rờ thấy được, vì nó đang đè nặng ở trên vai”. Gia đình Tư Năng là một gia đình có truyền thống bất khuất. Ba mà gan góc nên bầy con cũng gan góc theo thậm chí sự gan góc ấy còn lên tới cực độ vì xen lẫn với sự căm thù giặc. Má đi trước bầy con theo sau, chị Hai, Chiến và Việt bám sát lũ giặc mà la: “Trả đầu ba ! trả đầu ba! ”. Giặc bắn cũng không sợ! Cho đến lúc lấy lại được đầu ba rồi, Việt “cứ nhè cái thằng vừa liệng đầu mà đá”. Gan góc như thế nên Việt và Chiến đã cùng ba má và quê hương kiên cường đánh giặc. Cả hai chị em đều chiến đấu dũng cảm và lập được nhiều chiến công. Chị Chiến đã đánh giặc trên sông Định Thuỷ bắn chết một thằng Mĩ, còn Việt thì phá được một xe tăng Mĩ trong một trận đánh ác liệt giữa rừng cao su.

Quê hương mấy chục năm trời đầy bóng giặc, tang tóc đau thương trùm lên một gia đình, thù nhà xen lẫn nợ nước chất cao lên mỗi ngày. Cha mẹ đều là dũng sĩ nên hai chị em dường như sinh ra để mà đánh giặc chiến đấu. Đánh giặc để trả thù cho ba má, cho gia đình và cho cả quê hương, đất nước. Đánh giặc là niềm say mê lớn nhất của hai chị em Việt và Chiến, của tuổi trẻ miền Nam “hạnh phúc của tuổi trẻ là trên trận tuyến đánh quân thù”. Chiến đã nói với em trong đêm thu xếp việc nhà trước lúc ra trận “Tao đã thưa vơí chú Năm rồi. Đã làm thân con gái ra đi là tao chỉ có một câu: Nếu giặc còn thì tao mất, vậy à!”. Chỉ câu nói mộc mạc ấy, giản dị ấy đã vang lên thiêng liêng như một lời thề ! Nó chẳng khác nào câu nói của chị Út Tịch trong tác phẩm “Người mẹ cầm súng”: “Còn cái lai quần cũng đánh !”, nó cũng chính là quyết tâm đánh giặc của hàng triệu thanh niên ta hồi ấy.

“Ra đi chỉ một lời thề 

Chưa giết hết giặc, chưa về quê hương” 

Chiến và Việt ở độ tuổi mười bảy, mười tám bắt đầu trưởng thành. Có lúc, hai chị em bắt đầu giành nhau bắt ếch, ai được nhiều hay được ít, giành nhau thành tích bắn tàu chiến của giặc trên sông Định Thuỷ và giành nhau ghi tên đi tòng quân.Cái hồn nhiên cùng với sự ngây thơ vẫn còn in đậm trong mỗi nhân vật những nhận thức về thù nhà nợ nước, về nghĩa vụ đánh giặc để giải phóng miền Nam lại vô cùng sâu sắc. Việt và Chiến có những nét chung về tính cách và có những khía cạnh riêng về cá tính. Cái tài của Nguyễn Thi là đã tạo cho mỗi người một vẻ. Sự khác biệt giữa Việt và Chiến xét cho cùng vì một người là chị, một người là em và khác nhau về giới tính. Chú Năm nhận xét “Việt là một thằng nhỏ gan, chị Chiến là đứa con gái không khác mẹ một chút nào”. Chiến giống mẹ ở tính gan góc, tần tảo, tháo vác, đã nói là làm, biết lo toan thu xếp việc nhà đâu vào đấy. Nấu cơm cùng má, gửi đồ đoàn nhà cửa, trao lại cho chi bộ năm công ruộng, gửi bàn thờ má, thu xếp cho đứa em út ăn ở học hành, từ việc nhỏ đến việc lớn Chiến đều bàn với em và chú, đã thu xếp chu đáo tất cả mọi việc trước lúc lên đường đi đánh giặc. Là chị lớn trong gia đình, sau khi mẹ mất, Chiến sớm phải làm chủ gia đình nên cô khôn ngoan và già dặn hơn trước tuổi thanh niên của mình. Nghe Chiến trình bày việc nhà, chú Năm phải buột miệng khen “Khôn ! Việc nhà nó thu được gọn thì việc nước sẽ mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non, con nít chúng bây kì đánh giặc này khôn hơn chú hồi trước”. Chiến là một người chị rất mực thương em, nhường nhịn em tất cả và luôn biết lo lắng cho người em trai ruột thịt của mình. Khi ghi tên đi tòng quân chiến đấu, Chiến nhất định không chịu nhường vì ngoài niềm khát khao cháy bỏng đi đánh giặc, còn có lòng thương em của người chị. Chiến chưa muốn em phải xông pha nơi chiến trận bom đạn nguy hiểm vội, vì em vẫn còn nhỏ “thủng thẳng để chú Năm thu xếp rồi hãy đi”. Khi hai chị em chiến đấu ở hai chiến trường khác nhau, Chiến thường xuyên viêt thơ để động viên và khích lệ tinh thần chiến đấu của em. Tâm trí của người chị luôn khao khát được cầm súng chiến đấu, cũng giông như người em trai của mình và bao thanh niên khác. Từ lúc má mất, Chiến luôn nung nấu một ý chí đi bộ đội, cầm súng chiến đấu trả thù cho ba má. Giành phần đi trước, trước lúc ra đi, nếu như Việt tự tin, lăn kềnh ra ván cười khì khì cũng cho chúng ta thấy niềm tin mãnh liệt vào chiến đấu đã làm nổi bật chiến công chiến đấu đến cùng, bất khuất anh hùng của Chiến. Hai chị em đều là con nhà nghèo, mồ côi, chiến tranh kéo dài nên cả hai chị em đều thất học, đang bập bẹ tập đánh vần và tập viết. Chiến có sự kiên nhẫn hơn Việt trong việc học hành. Có lúc em còn bỏ bê về nhà ăn cơm hay đi chơi, còn chị thì cứ ngồi ở một góc ván, tập đánh vần hoài “từ trư tới xế, rồi từ xế tới chiều, bỏ ăn quên cả trời chạng vạng”.

Còn Việt là em, lại là con trai nên hiếu thắng, hay tranh giành với chị. Việc nhà phó mặc cả cho chị, nghe chị bàn, Việt cứ ào ào cho qua, vừa nghe vừa đưa tay chụp con đom đóm rồi ngủ gục lúc nào không biết. Thích đi đánh giặc, dũng cảm trong chiến đấu, lạc đơn vị ba ngày đêm, mình đầy thương tích, lúc nào nòng súng lên đạn vẫn hương về phía quân giặc, vậy mà khi bóng đêm vắng lặng và lạnh lẽo bao phủ chiến trường, Việt lại có một nhược điểm khá trẻ con là sợ ma “con ma cụt đầu”, “thằng chỏng thụt lưỡi”, vừa chợt nhớ tới đã làm cho cậu ta “nằm thở dốc”. Đến đây, người đọc hiện lên trong tâm tư suy nghĩ của mình có sự liên tưởng tới trong thơ của Trần Đăng Khoa có một hình ảnh rất hay và độc đáo về chú bộ đội thời chống Mĩ 

“Cháu nghe chú đánh những đâu 

Những tàu chiến cháy, những tàu bay rơi 

Đến đây chỉ thấy chú cười 

Chú đi gánh nước, chú ngồi đánh bi” 

Là một tràng trai tân binh, lần đầu tiên ra trận đã lập được công lớn, nhưng Việt lại bị thương khá nặng, ba ngày trời trơ trọi một mình giữa chiến trường. Là một người chiến sĩ dũng cảm, ngoan cường và giàu ý chí nghị lực, khi bị thương nằm trơ lại giữa bãi chiến trường, khi tỉnh dậy việc đầu tiên là đi tìm cây súng, lau chùi nó rồi dùng răng đưa đạn lên nòng. Luôn ở tư thế sẵn sàng nhả đạn, với một tinh thần quyết chiến quyết thắng “Trên trời có mày, dưới đất có mày, cả khu này còn có mình tao. Mày có bắn tao thì tao cũng bắn được mày”. Suốt thời gian ấy, Việt không ăn cơm, không nước uống, bị thương tích nặng nề đầy mình, anh không nằm chờ chết mà anh đã hướng về phía có tiếng súng, bò lết đẻ tìm về với đồng đội và sự sống, để tiếp tục chiến đấu “Anh cho mũi lê đi trước, rồi đến hai cùi tay, hai cái chân nhức nhối, cho nó đi sau cùng. Cái nào khôbng đi bắt nó phải đi”. Anh đã trở về với sự sống bằng chính sức mạnh của ý chí, nghị lực, sức mạnh tinh thần của niềm khao khát mãnh liệt được cầm súng chiến đấu. Ta thấy, tác giả đã dựng nên hình tượng của người chiến sĩ bất khuất, dũng cảm, ngoan cường và cũng là biểu tượng cho sự quyết tâm chiến thắng cùng với chủ nghĩa anh hùng cánh mạng. Ngoài sự dũng cảm và quyết chí trong chiến đấu, Việt cũng là một chàng trai có tâm hồn vô tư, trong sáng và giàu tình cảm. Tuy chỉ thua chị có một tuổi, Nhưng Việt vẫn luôn là cậu em trai vô lo vô nghĩ, hồn nhiên bên cạnh người chị sớm trưởng thành của mình. Vẫn có những thú vui của thuở nhỏ ham bắn chim và bắt ếch. Thương chị song không biết giúp chị, giấu chị như giấu của riêng, sợ mất chị. Chiếc ná thun bao giờ cũng bên mình như một người bạn chia sé và chứng kiến những niềm vui, nỗi buồn thuở nhỏ hồn nhiên và trong sáng, ngây thơ. Khi nằm bất tỉnh giữa những cơn đau mê thiếp đi, rồi lại tỉnh lại, Việt nhớ như in bao nhiêu kỉ niệm về quê hương, gia đình và đồng đội của mình. Chỉ với một âm thanh nhỏ cũng gợi cjho Việt những kỉ niệm quê hương, với những ngày đi soi đèn bắt ếch “cười từ lúc đi cho tới lúc về”, tình yêu đối với quê hương gắn bó thật sâu nặng. hình ảnh của người chị Chiến cũng hiện rõ từ dáng hình, lối sống dến lời nói, cử chỉ “nghe in hệt như má” rất đỗi thân thương, Việt yêu quý chị, một hình tượng thật đặc biệt sâu nặng. Hình ảnh của má, của chú Năm, của anh Tánh, của đồng đội cũng hiện lên thật rõ nét, mỗi người một đặc điểm riêng, vơi biết bao kỉ niệm tình thương sâu lắng. Chính tình cảm với những người thân yêu ấy đã tiếp dức cho Việt thêm sức mạnh để vượt qua thử thách khốc liệt của cái chết. Trong câu hò chú Năm, Việt khi thì biến thành tấm áo và quàng, hay con sông dài cá lượn, lúc thì biến thành người nghĩa quân Trương Định, ngọn đèn bến Gò Công, hay ngôi sao sáng ở Tháp Mười. Phải rồi, Việt là hình ảnh quê hương, là hình ảnh của nhân dân anh hùng. Việt là hình ảnh đẹp của một người dũng sĩ, của lớp trẻ thanh niên miền Nam trong cuộc đấu tranh chống Mĩ cứu nước. Họ đã lớn lên, trưởng thành vững vàng từ trong đau thương, mất mát, uất hận với lòng khao khát cầm súng chiến đấu mãnh liệt cháy bỏng và đó cũng là hình ảnh của nhân dân trong những ngày Đồng Khởi. Với lối kể chuyện rất sáng tạo bằng giọng văn trần thuật, thông qua dòng độc thoại nội tâm của nhân vật với ngôn ngữ đậm màu sắc Nam bộ. Xen lẫn vào đó là nghệ thuật dựng chuyện, tạo ra tình huống khá độc đáo với hình tượng nhân vật được đặt trong tình huống bi đát, khốc liệt, từ đó tự bộc lộ đầy đủ phẩm chất cùng tính cách cao đẹp của mình, biểu lộ ngòi bút tài hoa sáng tạo của tác giả.

Có thể nói, hai chị em Việt và Chiến là “con nòi”, gốc gác nông dân, tuy có nhiều điểm giống nhau nhưng lại có cá tính khác nhau, chị và em mỗi người một bản sắc, cả hai chị em đều đáng yêu. Nguyễn Thi đã tạo dựng nên tính cách điển hình sống động, Chiến và Việt tiêu biểu cho khi phách anh hùng của tuổi trẻ miền Nam thời đánh Mĩ. Trong một chừng mực nhất định, bức chân dung hai chị em đều được cá thể hoá cao độ, tạo nên ấn tượng sâu sắc cho độc giả. Thời đánh Mĩ “Ra đến ngõ, gặp anh hùng”. Truyện ngắn đã giúp ta cảm nhận thấy rõ điều đó, với những chi tiết và hình ảnh xen lẫn vốn ngôn ngữ giàu chất sống thực, Nguyễn Thi đã đi sâu phản ánh đúng tính cách, tình cảm và hành động của con người miền Nam rõ nét. Nguyễn Thi đã thành công trong việc khắc hoạ tín cách, góp phần lí giải con người miền Nam trong những tháng năm ác liệt của cuộc kháng chiến, làm hiện rõ cái phi thường trong mối quan hệ với cái bình thường của con người trong chiến tranh.

Giống như câu nói của chú Năm “Con sông nào ở nước ta cũng đẹp, lắm nước bạc, nhiều phù sa, vườn ruộng mát mẻ cũng sinh ra từ đó, lòng tốt của con người cũng được sinh ra từ đó”. Phải rồi, lòng tốt của chị em Chiến và Việt sinh ra từ dòng sông và mảnh đất quê hương. Tiền tuyến thời đánh Mĩ đã gợi hai chị em Chiến và Việt lên đường. Sau khi chồng bị giặc giết, má Tư năng nói “Để má ráng nuôi bay lớn coi bay có làm được gì cho cha mày vui không?”. Câu nói vui nhưng cũng hàm chưa niềm tin và hi vọng từ những tương lai của đất nước. Chị em Chiến và Việt ra trận để bảo vệ quê hương và cũng là để làm trọn lời nguyền của má. Chiến và Việt khác nào hai giọt nước trên dòng Cửu Long Giang cuộn sóng của đất trời phương Nam.

Qua hình ảnh của hai nhân vật có những nét đồng điệu giống nhau, nhưng sự việc khác nhau cũng hoà quyện trong một đã làm cho người đọc chúng ta hiểu và cảm nhận thấm thía những tình cảm thiêng liêng của những con người lớn lên từ những gia đình có truyền thống đánh giặc, yêu quê hương tha thiết đến sự giận hờn xen lẫn căm thù với giặc dù chỉ ở góc độ bé nhỏ trong gia đình. Bởi lẽ, đó là tinh hoa, là bản sắc của đất nước chúng ta, một thứ tinh hoa mà không dễ gì một sớm một chiều mà tạo ra được!

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Bài số 2

Nguyễn Thi là nhà văn của người nông dân Nam Bộ gan góc kiên cường và giàu tình nghĩa trong những năm chống Mĩ cứu nước. “Những đứa con trong gia đình” rút từ tập truyện kí là một trong những truyện ngắn xuất sắc, mang đậm màu sắc Nam Bộ. Ở tác phẩm này nhà văn đã xây dựng thành công hai nhân vật Việt và Chiến với những nét giống và khác nhau từ đó thể hiện truyền thống gia đình.

Thông qua câu chuyện gia đình Việt, tác giả không chỉ dừng lại ở một gia đình nhỏ mà muốn nói tới một gia đình lớn – một gia đình giàu truyền thống cách mạng để nhằm lí giải sức mạnh chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam thời kì chống Mĩ cứu nước. Không chỉ ở tinh thần thời đại mà còn ở nguồn gốc xấu xa ở truyền thống gia đình . Với Nguyễn Thi sự hòa quyện giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần lớn lao để chiến thắng kẻ thù.

Hai chị em Chiến và Việt có rất nhiều điểm giống nhau. Họ là hai chị em sinh ra trong gia đình có truyền thống cách mạng, có mối thù không đội trời chung với giặc. Căm thù giặc, cả hai chị em đều xác định phải lên đường chiến đấu để tiêu diệt kẻ thù, đó là lẽ sống lớn nhất. Cố mối thù không đội trời chung với giặc nên Chiến và Việt rất yêu thương nhau, và luôn tìm đủ mọi cách để được cầm súng trả thù cho ba má. Cuốn sổ của chú Năm ghi rõ món nợ máu với đế quốc và chiến công của các thành viên không chỉ là trang quá khứ đau thương mà còn là trang sử vẻ vang, đáng tự hào về truyền thống gia đình đã khiến cho Việt và Chiến đều căm thù giặc và mong được diệt thù. Đi bộ đội “trong đêm mít tinh ghi tên thanh niên tòng quân, trước mặt bà con cả xã, đèn sáng rực, anh huyện đội vừa dứt lời hai chị em Việt giành nhau chạy lên”, ai cũng muốn được tòng quân ngay.

Cảm động nhất là đoạn truyện kể về hai chị em khiêng bàn thờ ba má sang gửi tạm nhà chú Năm. Trong không khí thiêng liêng trước ngày nhập ngũ, tình mẫu tử chính là động lực thôi thúc hai chị em khắc sâu hơn mỗi thù giặc Mĩ: ” Nào đưa má sang ở tạm bên nhà chú, chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má, đến chừng nước nhà độc lập con lại đưa má về…Còn mối thù giặc Mĩ thì có thể rờ thấy được vì nó đang đè nặng ở trên vai.

Chiến và Việt đều là những chiến sĩ gan góc, dũng cảm và đã lập được những chiến công góp phần vẻ vang thêm truyền thống gia đình. Mang trong mình dòng máu gia truyền của những con người Nam bộ quật cường, gan góc. Khi chưa vào quân ngữ, hai chị em Việt đã đánh được tàu chiến của địch trên sông Định Thủy. Hai chị em vừa kế tục truyền thống của cha anh đi trước vừa góp phần làm vẻ vang hơn truyền thống chống Mĩ, chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Cả hai đều xứng đáng là dũng sĩ diệt Mĩ. Chiến xứng đáng với tên Quyết Chiến mà cô đang mang. Cô là tiểu đội trưởng bộ đội nữ địa phương của tỉnh Bến Tre, còn Việt là một anh giải phóng quân đã dùng thủ pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của địch trong một trận giáp lá cà. Điều đó đã đáp lại phần nào nguyện vọng của má.

Tuy là hai chị em, nhưng Chiến và Việt cũng có những nét khác nhau. Chiến có nét khác với em trai của mình về cá tính vì Chiến có nét giống má. Chiến có tính kiên nhẫn, cần mẫn chăm chỉ đã làm việc gì thì phải xong việc đó. Chiến đảm đang tháo vát. Trước ngày lên đường nhập ngũ, Chiến thu xếp mọi công việc trong nhà đâu vào đấy, viết thư cho chị Hai, gửi thằng út cho chú Năm nuôi, gửi mọi vật dụng của gia đình cho chú Năm giữ, cho xã mượn căn nhà làm lớp học, nhờ chi bộ giao ruộng cho bà con cấy, dành vườn mía để làm giỗ cho ba má. Những việc làm ấy của Chiến khiến cho chú Năm phải khâm phục: “Khôn! Việc nhà nó thu xếp được gọn thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế đặng bề nước non. Con nít chúng bay đánh giặc khôn hơn chú hồi trước”.

Cũng có lúc Chiến rất trẻ con, như việc tranh công bắt ếch, tranh công bắn tàu Mĩ với Việt. Nhưng về cơ bản, Chiến vẫn nhớ mình là chị nên “bao giờ cũng nhường nhịn Việt. Sau này vết đạn bắn thằng giặc trên sông Định Thủy chị cũng nhường”. Chỉ mỗi việc ghi tên tòng quân là Chiến không nhường, vì đó là niềm khao khát được đi trả thù cho ba má.

Chiến còn là một cô gái thích làm duyên, ngay cả khi ra trận, trong túi Chiến bao giờ cũng có một chiếc gương soi. Có thể thấy Chiến là một người con gái độ lượng, vị tha, nhẫn nại, đảm đang, tháo vát, tiêu biểu cho những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong thời kì chống Mĩ cứu nước.

Khác với Chiến khôn ngoan, già dặn trước tuổi, Việt là cậu con trai mới lớn lên do đó tính ngây thơ, trẻ con khá rõ. Việt hiếu thắng không chịu nhường nhịn chị. Mặt khác, Việt rất hiếu động theo bản tính con trai, thích bắt ếch, câu cá, bắn chim, “đi bộ cầm súng tự động…cái ná thun vẫn nằm gọn trong túi áo”. Việt vô tư, phó mặc cho chị mọi lo toan, thu xếp về việc nhà cửa. Chị bàn bạc chuyện gia đình, Việt chỉ ừ ào cho qua, vừa nghe vừa “chụp một con đom đóm trong lòng bàn tay rồi ngủ quên lúc nào không biết”. Ở chiến trường Việt vấn nghĩ về chị theo kiểu một đứa em đã quen dựa dẫm chị: “Phải có chị Chiến ở đây, chị sẽ bắt thế cho Việt”. Ngay cả tình thương của Việt với chị cũng theo kiểu trẻ con cho nên ở đơn vị không bao giờ Việt khai thật về chị với người khác. “Việt giấu chị như giấu của riêng vậy. Cậu ta sợ mất chị mà!”.

Lúc nào Việt cũng cảm thấy mình trẻ con trước anh Tánh và anh Công: Đi chiến đấu không sợ chết, không sợ giặc, chỉ sợ ma: sau lúc bị ngất tỉnh dậy “rất thèm vào bếp lục cơm nguội” theo thói quen như còn ở nhà, gặp được đồng đội đi tìm thì Việt có vẻ “giống hệt thằng Út em…khóc đó rồi cười đó”.

Qua nhân vật Việt, Nguyễn Thi muốn khẳng định: thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ tuy rất hồn nhiên, vô tư trong cuộc sống hàng ngày nhưng cũng rất dũng cảm, kiên cường trên trận tuyến đánh quân thù – họ đã phải vượt lên chính mình để đảm nhiệm sứ mệnh cao cả mà dân tộc giao cho.

Trong nghệ thuật xây dựng nhân vật có thể thấy nét độc đáo của ngòi bút Nguyễn Thi là không quan tâm miêu tả ngoại hình mà nhà văn đặc biệt chú ý khắc họa tính cách của nhân vật bằng những hoạt động cụ thể, những diễn biến tinh tế của tâm trạng, những lời đối thoại ngắn gọn, đơn giản, rành mạch. Một điều rất đáng ghi nhận là từ những điểm giống nhau và những điểm khác nhau của Chiến và Việt, Nguyễn Thi đã dựng lên một bức tranh sinh động, đa dạng và phong phú về sự trưởng thành nhanh chóng của thế hệ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

Chiến và Việt là những người anh hùng, thế hệ tiếp nối cha ông đánh giặc và truyền thống vẻ vang của gia đình. Nếu cha mẹ luôn ở thế bị động thì Chiến và Việt ở thế chủ động, luôn tìm giặc để đánh, phát triển chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Họ chính là sản phẩm của gia đình, một gia đình truyền thống anh dũng, gan góc. Họ đã phát huy được dòng sông truyền thống của gia đình, khúc sông của họ chảy mạnh hơn, phát huy hơn, mở rộng hơn khúc sông thượng nguồn của gia đình.

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Bài số 3

Nếu như Nguyễn Trung Thành tìm đến khám phá cuộc đời và phẩm chất của những con người Tây nguyên thì Nguyễn Thi lại tìm đến với mảnh đất Nam Bộ để khám phá phẩm chất của những con người nơi đây. Qua tác phẩm Những đứa con trong gia đình ta như hiểu được phẩm chất và tính cách của con người Miền Nam. Đặc biệt trong tác phẩm ấy ta thấy nổi bật lên hai nhân vật là Chiến và Việt. Đó là những thể hệ thanh niên miền nam hăng hái đánh giặc giải phóng đất nước báo thù cho cha mẹ.

Chiến và Việt đều sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống yêu nước và đánh giặc bất khuất kiên trung. Chính vì truyền thống ấy mà cả gia đình có hẳn một quyển sổ, quyển sổ ấy không để ghi lại gia phả mà lại là ghi lại những chiến công cũng như những mất mát mà gia đình phải trải qua để lại tới đời sau. Cha của hai chị em làm bộ đội du kích. Và chính vì thế mà khi ông bị phát hiện đã bị bọn chúng tra tấn và chặt đầu. Sự kiện ấy cũng được ghi vào cuốn sổ gia đình để từ đó thế hệ con cháu có nhiệm vụ trả thù cho cha mẹ. Còn ông bà của hai chị em đều bị bọn quan lại đánh đập. Mẹ của Chiến và Việt thì là một người phụ nữ không chỉ hay làm hay làm, đôi chân tìm đường đôi mắt tìm việc mà bà còn giúp đỡ cho những anh chiến sĩ cộng sản. Ngày ba Việt bị chặt đầu mẹ Việt vác bụng bầu đến nhận xác chồng. Hành động ấy phần nào thể hiện sự căm thù bọn giặc và không sợ chúng của mẹ Việt. Và thế rồi một lần má Việt đi thăm dò tình hình cho du kịch đã bị trúng pháo của địch mà chết. còn cả thím Năm nữa, chính bom đạn đã làm cho thím bể xuồng…Tất cả những đau thương và chiến tích ấy đều được chú Năm ghi lại trong cuốn sổ gia đình. Còn chị em Chiến và Việt thừa hưởng trong mình truyền thống tốt đẹp ấy đã làm nên những thắng lợi cho cách mạng ta.

Không những thế cả hai chị em đều có nhưng phẩm chất tính cách đáng quý. Đó là yêu thương ba mẹ và căm thù giặc, gan góc, dũng cảm. Ngay từ hồi còn bé điều đó đã được thể hiện. Hai chị em theo du kích đánh địch trên sông Định Thủy và cả hai chị em đã bắn chúng một tên địch. Chiến công ấy đã được chú Năm ghi vào cuốn sổ gia đình. Nếu như không dũng cảm thì thử hỏi làm sao hai chị em có thể lam như vậy. Không những thế Việt khi còn rất bé đã dám đá vào thằng đã giết chết ba của Việt. Chính vì yêu thương ba má cho nên khi chứng kiến cảnh tượng ba má bị hành hạ mà chết hai chị em đều quyết tâm lớn lên đi bộ đội để trả thù.

Bao nhiêu đau thương thì càng làm cho hai chị em Chiến Việt quyết tâm đi lính bấy nhiêu. Cả hai chị em dành nhau đi lính. Chiến lớn nên không muốn em mình đi trước cho nên tranh giành với em. Việt cũng không nghe chị mà nóng lòng muốn vào chiến trận để giết chết những thằng làm cho ba mẹ của anh phải chết. Có thể nói hai chị em đã đi từ tình yêu thương gia đình đến tình yêu quê hương đất nước. Chỉ cần vây thôi họ đã ý thức được trách nhiệm của bản thân với gia đình và đất nước. Đặc biệt là giây phút hai chị em lo toan việc nhà xong xuôi cùng khiêng bàn thờ sang gửi chú Năm. Đó là sự thể hiện tình cảm thiêng liêng trong việc thờ cúng tổ tiên của nhân dân ta. Chính những lo toan vẹn toàn ấy mà chú năm cũng phải bất ngờ và khen ngợi: “Việc nhà nó lo được gọn thì việc nước nó se mở được rộng, gọn bề gia thất, đặng bề nước non”.

Hai chị em vào chiến trường đều lập được chiến công. Chị Chiến giữ nguyên lời thề “tao chỉ có một câu chừng nào mà …vậy à”. Chiến trở thành đội trưởng của bộ đội nữ địa phương còn việt thì vươn xa hơn. Anh tham gia vào bộ đội chủ lực. Trong trận đánh địch ở rừng cao su Việt đã tiêu diệt được một xe bọc thép của địch. Và cả khi bị thương anh vẫn nắm chắc súng trong tay đồng đội của anh đến mà không nói trước có khi đã ăn đạn của câu Tư rồi.

Có thể nói hai chị em đã kế tục xuất sắc những truyền thống gia đình. Và trong khúc sông gia đình ấy hai chị em là khúc sông chảy được xa nhất. Dòng máu chảy trong huyết quản của họ là dòng máu của tình yêu thương gia đình và quê hương.

Tuy nhiên hai chị em cũng có những nét riêng biệt khác nhau mà trước tiên ta nói đến là nhân vật chị Chiến. Về ngoại hình thì Chiến giống má y đúc chú Năm và Việt cũng nhận ra điều đó. Chiến giống mẹ ở ngoại hình chắc khỏe , hai cánh tay dám nắng, hai bắp chân chắc nịch.

Tính cách của Chiến cũng là một điều rất cần chú ý đó là sự tháo vát trong công việc gia đình. Trước khi đi lính thì Chiến đã thu dọn việc nhà đâu ra đây khiến cho Việt cứ ngỡ rằng đó là má dặn chị từ trước. Chiến thể hiện một người chị trong gia đình đứng lên lo toan mọi chuyện một cách chu đáo trong khi chị mới có mười chín tuổi. Không những thế dù hai chị em gần kề tuổi nhau nhưng Chiến rất hay nhường em thương em chính vì thế mà chị không muốn để cho Việt đi bộ đội qua sớm. Thế nên chị nhất định không muốn cho Việt đi tòng quân. Từ khi còn nhỏ Chiến đã luôn nhường nhịn em. Tất cả những chiến công của hai chị em Chiến đều nhường công cho em.

Chiến giống má tính kiên trì gan góc giống má thế nhưng lại đi xa hơn má. Đó là chị được trực tiếp cầm súng để đánh giặc. Cô vừa giỏi việc nước vừa đảm việc nhà. Cô trở thành một người bộ đội nữ lập được nhiều chiến công. Tuy thế nhưng cô không đánh mất đi vẻ nữ tính của mình, khi vào chiến trường đầy gian nan ấy cô vẫn mang theo cái lược và chiếc gương.

Còn Việt thì sao? Anh là một chàng trai mới lớn kém chị một tuổi vô tư hồn nhiên nhiều khi trở nên vô tâm với chị. Việt là em nên luôn tranh phần hơn với chị từ việc đi bắt ếch đến việc bắn trúng tên địch Việt đều tranh công. Việt vô tư phó thách tất cả những công việc nhà cho chị. Việt chỉ chăm chăm đi lính không quan tâm công việc nhà chị bảo sao thì làm vậy. Chính vì thế mà nghe chị Chiến nói về việc nhà Vietj vô tư nghĩ rằng đó là mẹ dặn từ trước. Rồi nói một câu “Chị tính sao thì tùy”. Và vô tư đến mức chộp lấy đom đóm trong tay và ngủ quên lúc nào không hay. Không những thế vào chiến trường nhưng anh vẫn mang theo cái ná thun, vẫn sơ con ma cụt đầu và dâu chị như dấu của riêng. Phải chăng đó là cách yêu chị rất hồn nhiên của Việt?.

Vào chiến trường Việt đại diện cho sức trẻ tiến công. Dù tuổi còn trẻ nhưng anh có sự gan góc dũng cảm. anh tham gia bộ đội chủ lực trong đợt phân công đánh địch đầu tiên Việt đã dành được nhiều chiến công. Không những thế trong trận chiến đấu bị thương nằm lại rừng một mình Việt không hề sợ kẻ thù. Anh tỏ ra khinh bỉ chúng rằng “trên trời có mày dưới đất cũng có mày, cả khu rừng này có mày, nếu mày bắn tao thì tao cũng bắn được mày, nghe tiếng súng nổ của tao các anh tao sẽ đến đâm mày, mày chỉ giỏi giết gia đình tao”. Thế là cậu cứ nằm đó nhưng tay vẫn nắm chắc cây súng và đồng đội anh em suýt chút nữa ăn đạn của cậu Tư.

Qua đây ta thấy được sức trẻ tiến công của thanh niên Miền Nam kháng chiến chống Mỹ cứu nước. hai chị em trong gia đình ấy là khúc sông vươn xa nhất mang lại nhiều chiến công nhất. Chiến tranh gian khổ nhưng họ vẫn giữ trong mình nét trẻ trung vốn có.

Phân tích điểm giống và khác nhau giữa hai chị em Việt – Chiến trong truyện Những đứa con trong gia đình – Bài số 4

Việt và Chiến sinh ra trong một gia đình mang khá nhiều nét tiêu biểu của một gia đình Nam Bộ trong chiến tranh. Cuốn sổ gia đình do người chú ghi lại mà Chiến dùng để đánh vần tập đọc, thực ra là một cuốn gia phả đặc biệt, rất vắn tắt, ở đó mỗi dòng, thậm chí mỗi chữ, đều có máu và nước mắt. Đó là gia đình từ mấy thế hệ đã phải chịu nhiều mất mát, đau thương.

Hy sinh với tư cách người chiến sĩ trong cuộc tổng tiến công Mậu Thân 1968, nhà văn Nguyễn Thi để lại một số lượng tác phẩm không nhiều. Tuy vậy, đó là những tác phẩm có giá trị, đặc biệt ở chỗ chúng ta góp phần khắc họa nên bức chân dung lớn của người nông dân Nam Bộ trong cuộc chiến đấu chống Mỹ cứu nước vừa qua. Những nhân vật của Nguyễn Tuân đều chân thật và gây nhiều ấn tượng, như trường hợp hai nhân vật chị em Chiến và Việt trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình.

Việt và Chiến sinh ra trong một gia đình mang khá nhiều nét tiêu biểu của một gia đình Nam Bộ trong chiến tranh. Cuốn sổ gia đình do người chú ghi lại mà Chiến dùng để đánh vần tập đọc, thực ra là một cuốn gia phả đặc biệt, rất vắn tắt, ở đó mỗi dòng, thậm chí mỗi chữ, đều có máu và nước mắt. Đó là gia đình từ mấy thế hệ đã phải chịu nhiều mất mát, đau thương. Ngay ở thế hệ đã phải chịu nhiều mất mát, đau thương. Ngay ở thế hệ của chị em Chiến, chỉ trong khoảng mấy năm, lúc hai chị em vẫn còn là những đứa trẻ, họ đã phải liên tiếp mất cha rồi lại mất mẹ. Đường đời của hai chị em Chiến như đã được vạch sẵn chỉ có chiến đấu, giết giặc, để báo thù cho cha, cho mẹ, cũng là để tự bảo vệ chính cuộc đời của mình. Đó là truyền thống gia đình, đó cũng là khát vọng mãnh liệt nhất của hai chị em Chiến và Việt. Mang một mối thù sâu nặng với giặc và một khát vọng chiến đấu mãnh liệt như vậy, họ sẽ chiến đấu dũng cảm và sẽ chiến thắng, điều đó như một cái gì đã trở thành tất yếu.

Thật ra, để nói đến con đường tất yếu từ căm thù giặc đến thắng giặc đó. Nguyễn Thi có thể chỉ cần nói về Chiến mà không nói về Việt, hoặc ngược lại. Nhưng Nguyễn Thi đã miêu tả cả hai nhân vật ấy với nhiều nét rất riêng, rất đáng yêu, gây cho người đọc nhiều thú vị.

Việt là một chàng trai, rồi là một người lính dũng cảm, nhưng dẫu sao Việt  cũng chỉ là một chàng trai mới lớn, và trong gia đình, thì Việt thực sự chỉ là một cậu bé. Cái trẻ con ở Việt không chỉ bộc lộ trong những nét hiếu động, suốt ngày thích bắt ếch, câu cá, bắn chim, lúc nào cũng có cái ná thun trong người.. mà cả trong cái nét hiếu thắng, luôn luôn ưa tranh giành với người chị, không biết nhường nhịn chị vì Việt là em trai của Chiến mà! Thật ra thì không phải Việt không yêu thương chị mình, trái lại nữa là khác, nhưng có được một người chị như Chiến, làm sao Việt có thể khác được?

Cho đến khi lên đường tòng quân, chuẩn bị thành người lính hay đã trở thành người lính rồi, Việt vẫn trẻ con như thế, trẻ con và vô tư. Nghe chị bàn bạc chuyện nhà, Việt chỉ ừ ào cho qua chuyện “chụp một con đóm đóm trong lòng bàn tay… rồi ngủ quên lúc nào không biết”. Vào đơn vị, Việt vẫn không quên cây ná thun. Đặc biệt trẻ con, Việt không dám hé cho ai biết rằng mình có một người chị, bởi cái lẽ giản đơn “sự mất chị”. Đánh giặc rất dũng cảm, bắn cháy xe tăng Mỹ, Việt không hề sợ hãi, nhưng lạc trên chiến trường một mình sau trận đánh, Việt lại sợ ma. Sau những cố gắng phi thường, Việt gặp lại đồng đội của mình. Việt vừa khóc vừa cười, hệt một đứa trẻ “khóc đó rồi cười đó”.

Xây dựng hình ảnh nhân vật Việt hồn nhiên và trẻ thơ như thế, phải chăng Nguyễn Thi muốn nói với người đọc về một thế hệ trẻ Việt Nam đã bước vào cuộc chiến đấu rất sớm, như thẳng từ tuổi thơ mà đến. Ý đồ nghệ thuật của Nguyễn Thi hình như còn ở chỗ này nữa: thế hệ ấy có thể rất hồn nhiên, trẻ con, rất vô tư, vô tâm trong nhiều mối quan hệ gia đình và xã hội, nhưng lại cực kì nghiêm túc trong những suy nghĩ về kẻ thù, về cuộc chiến đấu chống quân xâm lược. Vì sao vậy? Vì bản chất chính nghĩa của cuộc chiến đấu ấy. Đó là một chiến đấu vì sự sống, cũng là một cuộc chiến đâu đầy chất tươi trẻ và lạc quan.

Chiến thì khác hẳn với Việt. Có thể Chiến cũng đã như Việt nếu Chiến có một người chị. Nhưng chiến là chị cả của những đứa em không còn cha mẹ. Là con gái, Chiến có cái kiên nhẫn đến gan  của người phụ nữ đã từng trải cực khổ. Chính là Chiến, chứ không phải Việt, ngồi đánh vần từng chữ, đọc cho được, đọc cho hết, cuốn sổ ghi chép của gia đình đầy máu và nước mắt để nuôi dưỡng cho mình một khát vọng khôn nguôi chiến đấu và trả thù. Là người chị, Chiến trở thành người phụ nữ đảm đang, hy sinh, tận tụy, Chiến không kịp nghĩ gì cho mình trước khi nghĩ đến em. Lúc nào Chiến cũng nhường nhịn em, từ việc lớn đốn việc nhỏ. Trong cả truyện ngắn, duy nhất chỉ có một lần Chiến không nhường em. Ấy là lần cả hai chị em cùng xin đi bộ đội, Chiến đã nói với anh cán bộ tuyển quân: Đến tết này nó mới được mười tám anh à !”

Người đọc dễ dàng chấp nhận hành động (tranh hơn) này của Chiến, không thấy nó mâu thuẫn gì với bản tính của cô, bởi vì, ngoài khát vọng chiến đấu, hành động của Chiến còn thể hiện một ý muốn cảm động của cô: Chiến chưa muốn em mình sớm phải bước vào cuộc chiến đấu gian khổ.

Chiến như lớn hơn tuổi của mình, chín chắn, sâu sắc hơn. Trong cái đêm hôm trước ngày lên đường nhập ngũ, Chiến đã lo lắng, lo liệu đến từng chi tiết công việc gia đình, từ việc gửi đứa em út ở với chú, việc giao nhà, giao đất cho ai quản lí, đến việc gửi bàn thờ má, việc cúng giỗ ba má… việc nào Chiến cũng tính toán cẩn thận chu đáo. Trong cảm nghĩ của Việt, Chiến thật giống hệt như má từ lời nói đến việc làm. Chiến thật đúng là hình ảnh một cô gái Việt Nam mà truyền thống và thời đại đã sản sinh ra.

Tạo ra hai hình ảnh khác nhau như Chiến và Việt, Nguyễn Thi thật ra đã xây dựng được những nét bổ sung để khắc họa nên hình ảnh thế hệ trẻ Nam Bộ trong cuộc chiến đấu chống Mỹ cứu nước. Được nuôi dưỡng bởi cùng một truyền thống gia đình, cùng chịu chung những cảnh ngộ, lại là chị em ruột, Chiến và Việt rất giống nhau với những cách thức biểu hiện khác nhau, hai chị em rất thương yêu nhau. Cùng rất thương má, hai chị em cùng nuôi khát vọng lớn lao: được chiến đấu, được trả thù cho má. Hai chị em cùng may mắn được nhập ngũ một ngày. Dù ở hai đơn vị khác nhau, hai chị em lúc nào cũng nghĩ đến nhau, cùng lấy việc dũng cảm trong chiến đấu và chiến công làm thước đo để đo lòng thương đối với má.

Vũ hường tổng hợp

0