Hướng dẫn thực hành lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu lớp 11

Hướng dẫn các bạn cách soạn bài thực hành lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu trong chương trình sách giáo khoa Văn lớp 11 ngắn gọn đơn giản Khi học bài thực hành lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu chúng ta sẽ nâng cao nhận thức về vai trò, tác dụng của trật tự bộ phận câu trong việc thể hiện ý nghĩa và liên kết ý trong văn bản. đồng thời chúng ta sẽ có ý thức cân nhắc, lựa chọn trật tự tối ưu cho các bộ phận trong câu khi học bài này. I. Trật tự trong câu. 1. Đọc đoạn trích sau, chú ý trật tự các bộ phận câu được in đậm và trả lời câu hỏi. Hắn móc đủ mọi túi, để tìm một cái gì, hắn giơ ra: đó là một con dao nhỏ, nhưng rất sắc. Hắn nghiến răng nói tiếp: – Vâng, bẩm cụ không được thì con phải đâm chết dăm ba thằng, rồi cụ bắt con giải huyện. (Nam Cao, Chí Phèo) a) Có thể sắp xếp phần in đậm theo trật tự “rất sắc, nhưng nhỏ” mà câu vẫn phù hợp với mạch ý trong đoạn văn được không? b) Việc sắp xếp theo trật tự “nhỏ, nhưng rất sắc” có tác dụng như thế nào đối với sự thể hiện ý nghĩa của câu và sự liên kết ý trong đoạn văn? c) So sánh với trật tự của các từ ngữ đó trong trường hợp sau: Hắn có một con dao rất sắc nhưng nhỏ. Dao ấy thì làm sao chặt được cành cây to này!? Trong mỗi trường hợp trên đây, trật tự sắp xếp các bộ phận câu có mục đích gì? (xét trong quan hệ về ý với các câu đi trước, đi sau) Trả lời: a. Không thể sắp xếp phần in đậm theo trật tự “rất sắc, nhưng nhỏ” mà câu vẫn phù hợp với mạch ý trong đoạn văn được b. Việc sắp xếp theo trật tự “nhỏ, nhưng rất sắc” có tác dụng đối với sự thể hiện ý nghĩa của câu và sự liên kết ý trong đoạn văn: - Nhấn mạnh được ý rất sắc là ý quan trọng vì dao sắc mới đâm chết được người - Thể hiện được sự liên kết trong đoạn văn c. So sánh với trật tự của các từ ngữ: trường hợp câu văn này có sự đảo ngược trật tự các bộ phận thành rất sắc nhưng nhỏ là để nhấn mạnh cái ý nhỏ có sự liên kết với câu sau. 2. Một học sinh Trung học cơ sở còn lưỡng tự trong việc lựa chọn giữa hai cách viết sau đây. Anh (chị) hãy giúp em đó lựa chọn cách viết tối ưu và giải thích lí do của sự lựa chọn đó. A – Bạn em nhỏ người nhưng rất thông minh. Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi. B – Bạn em rất thông minh, nhưng nhỏ người. Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi. Trả lời: Chọn cách viết thứ nhất: nhấn mạng “ rất thông minh” liên kết với ý của câu tiếp theo “ đưa bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi”. cách viết thứ hai không ăn khớp. 3. Trong mỗi đoạn trích sau đều có những câu văn có bộ phận biểu hiện thời gian (phần in đậm), nhưng bộ phận đó được đặt ở những vị trí khác nhau trong câu (đầu giữa, cuối câu). Hãy phân tích tác dụng của mỗi cách sắp xếp. a) Một đêm khuya, Mị nghe tiếng gõ vách [...]. Mị vừa bước ra, lập tức có mấy người choàng đến, nhét áo vào miệng Mị rồi bịt mắt, cõng Mị đi. Sáng hôm sau, Mị mới biết mình đang ngồi trong nhà thống lí Pa Tra... (Tô Hoài, Vợ chồng A Phủ) b) Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết... Một anh đi thả ống lươn, một buổi sáng tinh sương, đã thấy hắn trần truồng và xám ngắt trong một váy đụp [...]. (Nam Cao, Chí Phèo) c) Nhưng rồi hỏi ra mới rõ cô ấy không phải con gái nhà Pa Tra: cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lí Pa Tra. Cô Mị về làm dâu nhà Pa Tra đã mấy năm. (Tô Hoài, Vợ chồng A Phủ) Trả lời: a. Bộ phận chỉ thời gian được đặt ở đầu câu là để nhấn mạnh thời gian xảy ra sự việc b. ở câu này là trạng ngữ chỉ thời gian của sự việc đã xảy ra c. câu này nối tiếp câu trên để khẳng định thông tin đã nêu, vì vậy đã mấy năm để ở sau sự việc xảy ra là hợp lí. II. Trật tự trong câu ghép. 1. Trong những câu ghép ở các đoạn trích sau, vì sao vế in đậm lại đặt ở vị trí sau so với vế còn lại? Khi đặt vế đó ở vị trí trước thì nội dung của câu và mạch ý của đoạn có gì thay đổi? a) Chí Phèo đoán chắc rằng một người đàn bà hỏi một người đàn bà khác đi bán vải ở Nam Định đề. Hắn lại nao nao buồn, là vì mẩu chuyện ấy nhắc cho hắn một cái gì rất xa xôi. Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải. (Nam Cao, Chí Phèo) b) Thưa cụ, việc đó là việc riêng của chị cháu. Tuỳ ý cho cháu cư xử. Cháu không có quyền lạm bàn tới, tuy đối lại chị cháu cũng như đối lại quan huyện, cháu vẫn là người chịu ơn. (Khái Hưng, Nửa chừng xuân) Trả lời: a. ở câu 2 vế in đậm sau Hắn lại nao nao buồn là để giải thích cho tâm trạng của hắn đồng thười nối tiếp với việc hắn nhớ lại một ước ao của thời xa xôi của nhưng câu tiếp theo. b. Vế in đậm sau không phải giải thích mà để nói lên quan hệ của người nói với chị của anh ta và với quan huyện. 2. Lựa chọn câu văn thích hợp nhất để dùng vào vị trí bỏ trống ở đầu đoạn văn sau đây: [...] Trong các thời kì khác nhau trước đây, các nhà chính trị, nhà văn lỗi lạc,... đã phát triển nó và hoàn toàn nắm vững nó. Ví dụ: Na-pô-lê-ông đọc tốc độ 2000 từ/ phút, Ban–dắc đọc tốc độ 4000 từ/phút, Mác–xim Go–rơ–ki đọc mỗi trang sách chỉ mất nài giây,:.. (Theo Lịch văn hoá tổng hợp 1987 – 1990) A – Các phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ nhưng trong những năm gần đây nó đã được phổ biến khá rộng. B – Trong những năm gần đây, các phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ nhưng nó đã được phổ biến khá rộng. C – Trong những năm gần đây, các phương pháp đọc nhanh đã được phổ biến khá rộng, nhưng nó không phải là điều mới lạ D – Các phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ nhưng nó đã được phổ biến khá rộng trong những năm gần đây. Trả lời: Chọn câu thứ 3 vì câu 3 đảm bảo sự liền mạch liên kết ý trong đoạn văn. Xem thêm: Soạn bài Thực hành về nghĩa của từ sử dụng

Hướng dẫn các bạn cách soạn bài thực hành lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu trong chương trình sách giáo khoa Văn lớp 11 ngắn gọn đơn giản
Khi học bài thực hành lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu chúng ta sẽ nâng cao nhận thức về vai trò, tác dụng của trật tự bộ phận câu trong việc thể hiện ý nghĩa và liên kết ý trong văn bản. đồng thời chúng ta sẽ có ý thức cân nhắc, lựa chọn trật tự tối ưu cho các bộ phận trong câu khi học bài này.

I. Trật tự trong câu.
1. Đọc đoạn trích sau, chú ý trật tự các bộ phận câu được in đậm và trả lời câu hỏi.
Hắn móc đủ mọi túi, để tìm một cái gì, hắn giơ ra: đó là một con dao nhỏ, nhưng rất sắc. Hắn nghiến răng nói tiếp:
– Vâng, bẩm cụ không được thì con phải đâm chết dăm ba thằng, rồi cụ bắt con giải huyện.
(Nam Cao, Chí Phèo)
a) Có thể sắp xếp phần in đậm theo trật tự “rất sắc, nhưng nhỏ” mà câu vẫn phù hợp với mạch ý trong đoạn văn được không?
b) Việc sắp xếp theo trật tự “nhỏ, nhưng rất sắc” có tác dụng như thế nào đối với sự thể hiện ý nghĩa của câu và sự liên kết ý trong đoạn văn?
c) So sánh với trật tự của các từ ngữ đó trong trường hợp sau:
Hắn có một con dao rất sắc nhưng nhỏ. Dao ấy thì làm sao chặt được cành cây to này!?
Trong mỗi trường hợp trên đây, trật tự sắp xếp các bộ phận câu có mục đích gì? (xét trong quan hệ về ý với các câu đi trước, đi sau)
Trả lời:
a. Không thể sắp xếp phần in đậm theo trật tự “rất sắc, nhưng nhỏ” mà câu vẫn phù hợp với mạch ý trong đoạn văn được
b. Việc sắp xếp theo trật tự “nhỏ, nhưng rất sắc” có tác dụng đối với sự thể hiện ý nghĩa của câu và sự liên kết ý trong đoạn văn:
- Nhấn mạnh được ý rất sắc là ý quan trọng vì dao sắc mới đâm chết được người
- Thể hiện được sự liên kết trong đoạn văn
c. So sánh với trật tự của các từ ngữ: trường hợp câu văn này có sự đảo ngược trật tự các bộ phận thành rất sắc nhưng nhỏ là để nhấn mạnh cái ý nhỏ có sự liên kết với câu sau.
2. Một học sinh Trung học cơ sở còn lưỡng tự trong việc lựa chọn giữa hai cách viết sau đây. Anh (chị) hãy giúp em đó lựa chọn cách viết tối ưu và giải thích lí do của sự lựa chọn đó.
A – Bạn em nhỏ người nhưng rất thông minh. Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi.
B – Bạn em rất thông minh, nhưng nhỏ người. Thầy giáo đã chọn bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi.
Trả lời:
Chọn cách viết thứ nhất: nhấn mạng “ rất thông minh” liên kết với ý của câu tiếp theo “ đưa bạn ấy vào đội tuyển học sinh giỏi”. cách viết thứ hai không ăn khớp.
3. Trong mỗi đoạn trích sau đều có những câu văn có bộ phận biểu hiện thời gian (phần in đậm), nhưng bộ phận đó được đặt ở những vị trí khác nhau trong câu (đầu giữa, cuối câu). Hãy phân tích tác dụng của mỗi cách sắp xếp.
a) Một đêm khuya, Mị nghe tiếng gõ vách [...]. Mị vừa bước ra, lập tức có mấy người choàng đến, nhét áo vào miệng Mị rồi bịt mắt, cõng Mị đi.
Sáng hôm sau, Mị mới biết mình đang ngồi trong nhà thống lí Pa Tra...
(Tô Hoài, Vợ chồng A Phủ)
b) Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết...
Một anh đi thả ống lươn, một buổi sáng tinh sương, đã thấy hắn trần truồng và xám ngắt trong một váy đụp [...].
(Nam Cao, Chí Phèo)
c) Nhưng rồi hỏi ra mới rõ cô ấy không phải con gái nhà Pa Tra: cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lí Pa Tra.
Cô Mị về làm dâu nhà Pa Tra đã mấy năm.
(Tô Hoài, Vợ chồng A Phủ)
Trả lời:
a. Bộ phận chỉ thời gian được đặt ở đầu câu là để nhấn mạnh thời gian xảy ra sự việc
b. ở câu này là trạng ngữ chỉ thời gian của sự việc đã xảy ra
c. câu này nối tiếp câu trên để khẳng định thông tin đã nêu, vì vậy đã mấy năm để ở sau sự việc xảy ra là hợp lí.

II. Trật tự trong câu ghép.
1. Trong những câu ghép ở các đoạn trích sau, vì sao vế in đậm lại đặt ở vị trí sau so với vế còn lại? Khi đặt vế đó ở vị trí trước thì nội dung của câu và mạch ý của đoạn có gì thay đổi?
a) Chí Phèo đoán chắc rằng một người đàn bà hỏi một người đàn bà khác đi bán vải ở Nam Định đề. Hắn lại nao nao buồn, là vì mẩu chuyện ấy nhắc cho hắn một cái gì rất xa xôi. Hình như có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải.
(Nam Cao, Chí Phèo)
b) Thưa cụ, việc đó là việc riêng của chị cháu. Tuỳ ý cho cháu cư xử. Cháu không có quyền lạm bàn tới, tuy đối lại chị cháu cũng như đối lại quan huyện, cháu vẫn là người chịu ơn.
(Khái Hưng, Nửa chừng xuân)
Trả lời:
a. ở câu 2 vế in đậm sau Hắn lại nao nao buồn là để giải thích cho tâm trạng của hắn đồng thười nối tiếp với việc hắn nhớ lại một ước ao của thời xa xôi của nhưng câu tiếp theo.
b. Vế in đậm sau không phải giải thích mà để nói lên quan hệ của người nói với chị của anh ta và với quan huyện.
2. Lựa chọn câu văn thích hợp nhất để dùng vào vị trí bỏ trống ở đầu đoạn văn sau đây:
[...] Trong các thời kì khác nhau trước đây, các nhà chính trị, nhà văn lỗi lạc,... đã phát triển nó và hoàn toàn nắm vững nó. Ví dụ: Na-pô-lê-ông đọc tốc độ 2000 từ/ phút, Ban–dắc đọc tốc độ 4000 từ/phút, Mác–xim Go–rơ–ki đọc mỗi trang sách chỉ mất nài giây,:..
(Theo Lịch văn hoá tổng hợp 1987 – 1990)
A – Các phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ nhưng trong những năm gần đây nó đã được phổ biến khá rộng.
B – Trong những năm gần đây, các phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ nhưng nó đã được phổ biến khá rộng.
C – Trong những năm gần đây, các phương pháp đọc nhanh đã được phổ biến khá rộng, nhưng nó không phải là điều mới lạ
D – Các phương pháp đọc nhanh không phải là điều mới lạ nhưng nó đã được phổ biến khá rộng trong những năm gần đây.
Trả lời:
Chọn câu thứ 3 vì câu 3 đảm bảo sự liền mạch liên kết ý trong đoạn văn.

Xem thêm: